Stuk 20 I Delft,
8 januari 2007.
20081852
Onderwerp: Evaluatie Stemmen in een Willekeurig
Stembureau
Aan de gemeenteraad.
Geachte dames en heren,
1. Stemmen in een Willekeurig Stembureau
Bij de verkiezingen in 2006 heeft Delft meegedaan
aan het verkiezingsexperiment Stemmen in een willekeurig stemlokaal (SWS). Dit
hield in dat een kiesgerechtigde vrij was in de keuze wáár hij in Delft zijn
stem uitbracht en dus niet gebonden was aan zijn stemdistrict.
Uit
de evaluatie is gebleken dat de Delftse verkiezingen in 2006 volgens het
principe “Stemmen in een willekeurig stembureau”, voor wat betreft de
organisatie en uitvoering door de gemeente, goed realiseerbaar is en geen grote
problemen heeft opgeleverd. Ook landelijk is men zeer lovend over SWS-stemmen.
De
voorbereiding en uitvoering levert voor het vakteam Burgerzaken meer werk op en
brengt hogere organisatiekosten met zich mee, maar daar staat tegenover dat de
“klanttevredenheid” van de kiezer aanzienlijk toeneemt.
Wanneer
de wetgever en de gemeenteraad daartoe de condities willen scheppen door
“ruimte” te geven in de wet- en regelgeving en het ter beschikking stellen van
de benodigde extra middelen, kan de toekomstige continuering van de
SWS-werkwijze, naast de genoemde hoge klanttevredenheid, op termijn wellicht
ook bijdragen aan een hoger opkomst van de kiezers.
Uit de evaluatieresultaten van de stembureaus en
de algemene indrukken komt naar voren dat zowel de kiezers als de
stembureauleden zeer positief zijn over de mogelijkheid te stemmen in een
lokaal naar keuze. Een herhaling en zo mogelijk een landelijke uitbreiding van
de SWS-werkwijze wordt zeer op prijs gesteld.
Het
nieuwe systeem is vooral een uitkomst voor mensen waar een ander stemlokaal
daadwerkelijk dichterbij huis aanwezig is of dat men dit vanwege de oriëntatie
op een bepaalde buurt als zodanig ervaart. Daarnaast wordt ook van deze
mogelijkheid gebruik gemaakt door mensen die op weg zijn naar hun werk, de
school van de kinderen of die gaan winkelen.
Voor
de stembureaus leidt deze nieuwe manier van stemmen over het algemeen tot
minder werk.
Stuk
20 I pag.
2.
Of
het nieuwe systeem ook zal leiden tot extra stemmers, kan op basis van het
evaluatieonderzoek niet worden aangetoond. De verwachting is dat als de mensen
meer vertrouwd zijn met het nieuwe
systeem, dit ook zal leiden tot meer stemmers.
Het
geven van veel publiciteit rondom de deelname aan het experiment en de gevolgen voor de kiezer, ruim voor de
verkiezingsdatum, is van groot belang
gebleken. Ook de informatie, bijgevoegd bij de verzending van de stempas, heeft
een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de verwachtte informatiebehoefte van de
kiezer.
2.
Extra
financiën
Vanwege
deelname aan het experiment heeft ieder deelnemende gemeente per verkiezing van
het Ministerie van BZK een financiële bijdrage, € 0,10 per kiesgerechtigde
ontvangen, die bijdrage beoogt niet kostendekkend te zijn.
Ten
opzichte van de organisatie- en uitvoeringskosten voor een “gewone”
gemeenteraadsverkiezing, heeft de uitvoering van het experiment SWS, tot hogere
kosten geleid. De organisatiekosten voor de Gemeenteraadsverkiezingen zijn,
gerelateerd aan de in de begroting 2006 opgenomen budget, € 18.500 “duurder” uitgevallen. De
stimuleringsbijdrage van het Rijk drukte de kosten. Zonder bijdrage zouden de
kosten rond de € 24.000,- gelegen hebben. Voor de Tweede Kamerverkiezingen en
het referendum is zo snel na 22 november nog geen compleet gerealiseerd
kostenoverzicht te geven. In de nota van september aan uw Raad is wel een
gedegen prognose over de te verwachten kosten opgenomen.
Nu
drukt de stimuleringsbijdrage van het Rijk de kosten nog. Als SWS wet wordt zal
naar verwachting de stimuleringsbijdrage komen te vervallen. De structurele
meerkosten voor SWS worden dan € 18.500,- .Dit komt omdat half december bekend
is geworden dat leverancier Centric de prijs van de bijlagen bij de stempassen
drastisch verlaagd voor de komende verkiezingen. De kosten zijn daardoor €
5.500,- lager.
Het
incidenteel benodigde extra budget voor de Provinciale statenverkiezingen
bedraagt derhalve voor het SWS-stemmen € 11.500,-. (ik verwijs u graag naar
bijlage 1 van de evaluatienota)
In de landelijke evaluatie is gesproken over
gemiddelde meerkosten van € 0,15 per kiesgerechtigde. In Delft lag het hoger,
nl. € 0,24 . Dit zit vooral in de verzendwijze van de stempas, nl. per envelop
met een bijlage. Slechts 1 op de 6 deelnemende gemeenten had dat op die manier
gedaan. De anderen hadden de stempas los verzonden. Bij de Tweede
Kamerverkiezingen was te merken dat veel andere gemeenten hun stempassen nu ook
in enveloppen met bijlage verstuurden. Dit was één van de aanbevelingen uit de
landelijke evaluatie. De gemiddelde meerkosten zullen voor de komende
verkiezingen lager zijn omdat onze leverancier Centric zijn prijzen verlaagd
heeft.
Stuk 20 I pag.
3.
3. Aanbevelingen
-
Handhaving SWS-werkwijze bij
aankomende verkiezingen
Het
nut en gemak van de SWS-mogelijkheid heeft zich bewezen. Reeds 311 gemeenten maken
er gebruik van. Vooruitlopend op een wetswijziging wordt voorgesteld om de
werkwijze in elk geval voor de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2007
weer toe te passen. Het benodigde budget van
€ 11.500,- dient daarvoor in 2007 aan het verkiezingsbudget te worden
toegevoegd. Als dekking wordt voorgesteld om het budget dat in 2008 is
opgenomen reeds in 2007 te benutten. Voor 2008 is er namelijk wel budget op de
meerjarenbegroting opgenomen maar zijn er (vooralsnog) geen verkiezingen
gepland. Voor de periode 2009 zal u een nieuw voorstel worden voorgelegd.
-
Herindeling van de stemdistricten/ stembureaus:
Gelet
op de opkomstpercentages van de verschillende stemdistricten, mede door
deelname aan het experiment SWS, zou de verdeling van de stemdistricten
gewijzigd kunnen worden. Het aantal
kiesgerechtigden per stemdistrict kan, vanwege de toegenomen snelheid waarmee
een stembureau kan werken, verhoogd worden.
Tevens
kan opgemerkt worden dat, door het ontbreken van beschikbare locaties er op 4
locaties 2 stembureaus waren gehuisvest.
De
betreffende stembureauleden zijn van mening dat één stembureau op de
betreffende locaties voldoende is. Het huidige aantal stemdistricten bedraagt
55 en . rekening houdend met een blijvende goede bereikbaarheid is het mogelijk
om voor de Provinciale Statenverkiezingen van 7 maart 2007 al 3 stembureau’s te
laten vervallen. Dit levert een
besparing op van € 3.750,-. Na 7 maart 2007 wordt een verdere herindeling van
de stemdistricten gemaakt.
- De mate van informatie over SWS naar de kiesgerechtigde
Bij
de verkiezingen in 2006 zijn de kiesgerechtigden steeds zeer uitgebreid
geïnformeerd over het SWS-stemmen,
omdat het hier een nieuwe manier van stemmen betrof. In de toekomst zal
SWS-stemmen waarschijnlijk wet worden en zal iedereen er snel aan wennen.
Voorgesteld wordt de ruime wijze van informeren voor de Provinciale
Statenverkiezingen van 7 maart 2006 nog éénmaal te handhaven maar deze daarna
te herzien en bij volgende verkiezingen wat terug te brengen waardoor een kostenbesparing
bewerkstelligd zal kunnen worden.
- Handhaven
4e stembureaulid
Bij
de laatste verkiezingen is voor de eerste keer een 4e stembureaulid
per stembureau geïnstalleerd. De bedoeling was dat de leden zo ieder een pauze
van enkele uren konden nemen tijdens de lange verkiezingsdag (15 uur). Dat
initiatief werd zeer gewaardeerd alhoewel door de enorme drukte op de meeste
bureaus geen pauze kon worden genomen. In maart zullen de welverdiende pauzes
wel genomen kunnen worden. Daarom wordt voorgesteld het 4e
stembureaulid structureel te handhaven. Het benodigde budget daarvoor is €
6.750,-
Stuk
20 I pag.
4.
4.
Voorstel:
Wij
stellen u voor:
1. de SWS-werkwijze bij de Provinciale
Statenverkiezingen in 2007 toe te passen. Benodigd budget € 11.500,-.
2. voor 7 maart 2007 3 stembureaus laten
vervallen. Besparing € 3.750,-
3. de ruime mate van informatieverstrekking aan
kiesgerechtigden m.b.t. SWS handhaven voor de Provinciale Statenverkiezingen en
daarna herzien
4. structureel handhaven van een 4e
stembureaulid. Benodigd budget € 6.750,-
5. in totaal is € 14.500 benodigd. Dit budget
incidenteel ter beschikking stellen uit het budget van Verkiezingen voor 2008
opgenomen op de meerjarenbegroting. In 2008 vinden er vooralsnog geen
verkiezingen plaats.
Hoogachtend,
Het college van burgemeester en wethouders van
Delft,
mr. drs. G.A.A. Verkerk ,burgemeester.
mr. drs. H.G.L.M.
Camps
,secretaris.
20081852
De raad van de gemeente Delft;
gelezen het voorstel van het college van 19
december 2006;
B e s l u i t :
1.
-de
SWS-werkwijze bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2007 toe te passen.
Benodigd budget € 11.500,-.
2.
-Voor
7 maart 2007 3 stembureaus laten vervallen. Besparing € 3.750,-
3.
–de
ruime mate van informatieverstrekking aan kiesgerechtigden m.b.t. SWS handhaven
voor de Provinciale Statenverkiezingen en daarna herzien
4.
-structureel
handhaven van een 4e stembureaulid. Benodigd budget € 6.750,-
5.
-in
totaal is € 14.500 benodigd. Dit budget incidenteel ter beschikking stellen uit
het budget van Verkiezingen voor 2008 opgenomen op de meerjarenbegroting. In
2008 vinden er vooralsnog geen verkiezingen plaats.
Aldus
vastgesteld in de openbare raadsvergadering van 25 januari 2007.
,burgemeester.
,griffier.