12 januari 2001

naar agenda

In 1998 heeft Delft een bidbook gemaakt om in aanmerking te komen voor een van de eerste Twinning Centers in Nederland. Op basis van de voorstellen en de beschikbare lokaties werden de eerste twee Twinning Centers in Amsterdam en Eindhoven geopend. Het derde Twinning Center is inmiddels geopend, in Twente.

In het Delftse bidbook was naast een beschrijving van de mogelijkheden voor een Twinning Center in Delft ook een aantal punten van kritiek op de formule opgenomen, zoals die indertijd was ontwikkeld. Doordat Delft niet tot de eerste Twinning Centers behoorde, heeft Delft die kritiekpunten kunnen ombuigen tot een eigen concept, dat overigens nog steeds aansluit bij het landelijke initiatief. Dit concept heeft als naam gekregen: het Internationale Centrum voor Informatie- en Communicatie Technologie (ICICT).

In de vorige kabinetsperiode heeft toenmalige minister van Economische Zaken, Hans Wijers, Twinning opgezet met twee hoofddoelen:

• het versterken van de internationale kracht van de Nederlandse ICT-sector;
• het stimuleren dat de particuliere investeerders zich actiever opstellen waar het gaat om investeringen in de bedrijven van de "nieuwe economie".

Daartoe heeft het Ministerie van EZ als enig aandeelhouder de Twinning BV opgericht. Onder de Twinning BV, die als een holding functioneert, hangen twee werkmaatschappijen: de Twinning Fondsen en de Twinning Centers.

Er zijn twee fondsen: het Seed Capital Fund en het Growth Fund. Vanuit het eerste fonds kan Twinning maximaal f 400.000 investeren in startende bedrijven. Als de start goed verloopt kan Twinning vanuit het Growth Fund veel grotere bedragen (tot f 2 miljoen) investeren. De aandelen van de fondsenorganisatie zijn voor 50% in handen van de Twinning BV en de andere 50 % is verdeeld over meer dan tien particuliere investeringsmaatschappijen. De twee fondsen zijn gevuld met een lening van f 90 miljoen gulden van het Ministerie van EZ aan de Twinning BV.

Twinning is dus vooral een investeringsorganisatie en de toegevoegde waarde die Twinning biedt, bestaat uit de netwerken die rond Twinning zijn georganiseerd en uit het adviseren van bedrijven die gefinancierd worden door Twinning. Het gaat daarbij met name om adviezen op het terrein van de marketing en het adviseren bij het leggen van contacten in het buitenland, bijvoorbeeld in Silicon Valley.

De "fondsentak" moet renderend zijn, onder andere om de financiële middelen die het ministerie van economische zaken beschikbaar heeft gesteld te kunnen aflossen.

Verder biedt Twinning de ondernemers hoogwaardige huisvesting met een bijbehorende ICT-infrastructuur. De huisvesting van de bedrijven, moet ook mogelijkheden bieden voor het stimuleren van de onderlinge contacten tussen de bedrijven.

Om het aantal ondernemingsplannen (de "deal-flow") te stimuleren en de markt van investeerders daarbij te betrekken, worden er vanuit het Twinning Center regelmatig bijeenkomsten georganiseerd. Een bekend voorbeeld is de "First Tuesday", een internationaal initiatief dat ook op verschillende plaatsen in Nederland wordt georganiseerd en waar de mensen met ideeën de mensen met investeringskapitaal kunnen ontmoeten.

De Twinning Centers zijn niet winstgevend. Twinning vraagt de verschillende regio’s een bijdrage te leveren, waardoor de verliezen in de exploitatie van de "centerstak" kunnen worden geneutraliseerd.

De punten die Delft heeft aangevuld op het Twinning-concept hebben ruwweg betrekking op drie punten:

1. Twinning gaat uit van 1 gebouw, dat beschikbaar is voor de gehele regio. Ondernemers hebben dan dus geen keuze uit meerdere opties voor hun huisvesting. Vanuit de netwerk-gedachte van Twinning is een geconcentreerde lokatie een logisch conclusie, maar een spreiding van bedrijven over meerdere lokaties biedt ook voordelen, omdat daarmee het concept breder in de regio te ontwikkelen is. Daaruit is de gedachte van de hub-constructie ontwikkeld: een centraal gebouw (de hub) met een verbinding (de "spokes") naar een aantal gebouwen in de regio, die samen een virtueel Twinning Center vormen. Een belangrijk voordeel van deze aanpak is, dat verschillende steden een (deel van een) gebouw kunnen inbrengen en dat de grootte van de gebouwen bepaald wordt door het aanbod in de betreffende gemeente.
2. Twinning mikt op de meest geavanceerde bedrijven die zich richten op internationale markten. Daar is niets op tegen, maar ook de bedrijven die niet direct tot het hoogste segment (de "frontrunners") behoren en bedrijven die vooralsnog geen internationaal blikveld hebben, zijn waardevol voor de regio en moeten ook kansen krijgen van de Twinning-infrastructuur te profiteren. Via het ICICT worden ook deze bedrijven bereikt, onder andere door contacten te organiseren met andere investeringsorganisaties.
3. Twinning mikt sterk op de internationalisering van Nederlandse bedrijven via export. Echter, internationalisering kan ook plaats vinden via het versterken van de relaties tussen Nederlandse en buitenlandse bedrijven. Dat betekent dat bij de werving van bedrijven nadrukkelijk wordt gekeken of er mogelijkheden zijn om de buitenlandse bedrijven in contact te brengen met startende bedrijven in Nederland. Een voorbeeld hiervan is de werkwijze van het Israël Office, dat hier sterk op is gericht.

Deze formule sluit dus aan op het Twinning-concept, maar heeft een aantal extra componenten en heeft als naam International Center for Information and Communication Technology (ICICT) gekregen. Op basis van deze formule heeft Delft verkend welke steden bereid waren te participeren in dit concept. De gemeente Leiden, die zich overigens al in de bidbook fase had teruggetrokken ten gunste van Delft, en de gemeente Zoetermeer ondersteunden dit idee, terwijl de gemeente Den Haag terughoudend was. Den Haag heeft aangegeven in ieder geval ook de eigen mogelijkheden te gaan onderzoeken.

Toen Rotterdam Delft benaderde met de vraag of er een samenwerking mogelijk was tussen Rotterdam en Delft bij de ontwikkeling van een Twinning Center, sloot dit naadloos aan bij het Delftse concept. Beiden steden herkende de kansen om de sterke kanten van beide steden te combineren. Met name de potentiële samenwerking van bedrijfskundigen van de Erasmus en "techneuten" van de TUD biedt een goed perspectief voor kansrijke starters in de ICT.

Delft en Rotterdam concludeerden dat de gekozen formule voor het ICICT met de "hub-constructie" al ingewikkeld genoeg is als het om twee steden gaat. Daarom is besloten het ondernemingsplan te ontwikkelen in opdracht van beide steden en pas na realisatie van het ICICT de mogelijkheden voor uitbreiding met gebouwen in andere steden te onderzoeken.

In de voorbereidingsfase heeft Delft contact gezocht met het universitaire (TUD) en hogere beroepsonderwijs (Haagse Hogeschool en TH Rijswijk). Ook in Rotterdam, onder andere via de ontwikkeling van het ondernemingsplan, is het onderwijsveld ook bij de concept-ontwikkeling betrokken.

De TU Delft heeft aangegeven de binnen de TU ontwikkelde kennis binnen het cluster ICT-Delft in te willen brengen in het ICICT. Dat betekent dat begeleiding van bedrijven via mentoren, beschikbaar stellen van faciliteiten en het ontwikkelen van specifieke cursussen en trainingen mogelijk zijn.

Verder heeft de TUD zich bereid verklaard het pand Oude Delft 75 (OD75) te restaureren en beschikbaar te stellen als centrale vestiging (de hub) van het ICICT.

Bij de verdere uitwerking van het ICICT zal een belangrijke plaats worden ingevuld door de HBO-opleidingen in Rotterdam, Delft, Rijswijk en Den Haag. Het HBO is niet alleen een belangrijke bron van werknemers in de ICT, maar levert ook veel startende ondernemers af.

Voor de ontwikkeling van het ondernemingsplan heeft Delft financiële bijdragen ontvangen van de Kamer van Koophandel Haaglanden en de provincie Zuid-Holland. Het ondernemingsplan, bestaat uit twee delen. Het eerste deel, opgesteld door Ernst & Young, is met name gericht op de organisatie en activiteiten van het ICICT als overkoepelende organisatie. During Consultants stelde het andere deel op, dat met name gericht is op de relatie van ICICT met Twinning Nederland.

Het ondernemingsplan gaat in op de meest wenselijke organisatievorm. Het geeft een beeld van de ontwikkelingen in de ICT-bedrijvigheid en doet een voorspelling over het aantal ondernemingen dat onder de vlag van Twinning en ICICT zal worden opgericht in de komende jaren.

De kerngedachte van het ICICT is dat er een goed georganiseerde entree ("portal") ontstaat voor startende ondernemers in de hogere segmenten van de IT-markt, zowel naar de financiële wereld als naar de ondersteuning op het terrein van management en marketing. Twinning is bij deze formule een belangrijk onderdeel van de totale formule. Dankzij de bredere oriëntatie zullen plannen die niet voor financiering door Twinning in aanmerking komen, makkelijker een andere financieringsbron kunnen vinden. Daarnaast zal (de directeur van) het ICICT zich inzetten om zoveel mogelijk potentiële ondernemers te stimuleren een ondernemingsplan te ontwikkelen.

Ten aanzien van de concrete vormgeving van het ICICT wordt, zoals hierboven al is gesteld, uitgegaan van een centrale vestiging (de hub) in het te restaureren pand Oude Delft 75 (OD75). Dit pand is eigendom van de TUD, die het pand na restauratie beschikbaar stelt voor de "Faculty Club" van de TUD (begane grond) en voor huisvesting voor ICT-bedrijven en de directeur van het ICICT (de drie overige verdiepingen). Het historische gebouw is met name geschikt als pied-à-terre voor buitenlandse bedrijven die een vestiging in Europa starten. Naar schatting is er in het gebouw OD75 ruimte voor ongeveer 50 werkplekken. Daarvan ligt een groot deel op de bovenste verdieping, die wordt ingericht met studio-werkplekken voor startende ondernemers.

Het ICICT wordt opgericht met de stichting als rechtsvorm. Voor het bestuur zijn beschikbaar: een lid van zowel het College van Bestuur van de Erasmus als de TUD, een wethouders van de gemeente Rotterdam en een van Delft en een onafhankelijk voorzitter uit het bedrijfsleven. Dit bestuur zal nog twee kandidaten uit het bedrijfsleven voordragen.

Een van de leden van de Raad van Bestuur van KPN zal als voorzitter optreden, de universiteiten worden vertegenwoordigd door een lid van beide Colleges van Bestuur en de gemeenten Rotterdam en Delft elk door een wethouder.

Naast het bestuur wordt er een platform opgericht, waarin vertegenwoordigers van onderwijs en bedrijfsleven een actieve rol kunnen vervullen. Daarbij kan worden gedacht aan de Kamer van Koophandel, bedrijven uit de IT-sector in de Delfts-Rotterdamse regio en de hogescholen. Een voorstel daarvoor wordt momenteel ontwikkeld.

Voor de oprichting van de stichting en de deelname aan het bestuur door Delft zal binnenkort een apart voorstel worden ontwikkeld. Daarbij zullen ook het contract dat de stichting met Twinning af gaat sluiten worden gevoegd.

Met Twinning BV wordt een contract gesloten voor de levering van de diensten van Twinning aan de bedrijven in de regio. Die dienstverlening houdt in dat de binnen Twinning ontwikkelde expertise en de bestaande netwerken beschikbaar komen voor de regio. Het ministerie van EZ had slechts geld beschikbaar gesteld voor de oprichting van twee Twinning Centers; dat betekent dat volgende Twinning Centers de kosten die gemoeid zijn met de inzet van Twinning zelf moeten genereren.

Hoewel het uiteindelijke doel van Twinning het maken van winst op de participaties in de nieuwe bedrijven is, zijn de kosten die gemoeid zijn met de aanloopfase zo hoog dat deze niet volledig voor rekening van Twinning kunnen komen. Grofweg gaat Twinning ervan uit dat pas na vijf jaar er sprake kan zijn van winst. Twinning vraagt de regio’s om de eerste drie jaar het verlies af te dekken, waarna Twinning dat in de laatste twee jaren doet. Delft en Rotterdam hebben met Twinning overeenstemming bereikt over het betalen van de kosten over de eerste drie jaar. Daarbij is afgesproken, dat wanneer de gerealiseerde waardestijging van de bedrijven in de Delfts-Rotterdamse regio, die via Twinning worden gefinancierd, boven gemiddeld is, de aan Twinning betaalde kosten worden terugbetaald aan de regio.

Inmiddels is een directeur gevonden die in staat en bereid is om de ontwikkeling van het ICICT daadwerkelijk vorm te geven. Deze directeur wordt aangesteld door de stichting ICICT en wordt voor een deel van de tijd "verhuurd" aan Twinning BV voor de specifieke Twinning-activiteiten.

Zoals boven al is aangegeven is de ICICT/Twinning formule met name gericht op het creëren van een gunstig klimaat waarin (nieuwe) ondernemers en investeerders elkaar makkelijk kunnen vinden. Wanneer deze formule succesvol in gang is gezet, kan worden uitgegaan van het zogenaamde vliegwiel-effect waardoor de formule ofwel niet meer nodig is, dan wel zichzelf kan bedruipen. Daarom wordt het concept ICICT ontwikkeld voor een periode van vijf jaar en ook het contract met Twinning krijgt een looptijd van vijf jaar.

Uitgaande van het ICICT-concept zijn er diverse gebouwen nodig die huisvesting kunnen bieden aan bedrijven. Binnen Delft wordt, naast het centrale gebouw aan de Oude Delft 75 dat overigens pas in het najaar van 2001 beschikbaar komt, met name ruimte voor ICICT-ondernemers beschikbaar gesteld in het BTC (Delftech Park) en in Radex (TU-wijk, Kluyverweg). Vooralsnog wordt uitgegaan van ongeveer 800 a 1200 m2 in beide gebouwen.

Met uitzondering van het gebouw OD75 zal de stichting ICICT zelf niet optreden als verhuurder. De eigenaren van Radex en BTC zullen rechtsreeks de huurcontracten afsluiten met de ondernemers. Wel zal een beperkte leegstand van ruimte voor rekening van ICICT komen, omdat beschikbare ruimte voor nieuwe bedrijven gegarandeerd moet kunnen worden binnen het ICICT/Twinning concept. In de begroting is daarmee rekening gehouden.

In overleg met de TUDelft en de telecom-providers zal worden nagegaan op welke wijze de beschikbare telecom-voorzieningen in de verschillende gebouwen up-to-date worden gehouden.

Gedurende de periode dat OD75 nog niet beschikbaar is, zal de directeur van ICICT werken vanuit het BTC op Delftech Park. In Rotterdam zal op dezelfde wijze in een beperkt aantal bedrijfsverzamelgebouwen ruimte worden vrijgemaakt voor startende bedrijven.

Het ICICT/Twinning richt zich op een hoog tot vrij hoog deel van het ICT-marktsegment. Dat is een bewuste keuze om deze sector een grotere internationale invloed te geven. Het is echter van groot belang het "topsegment" ook in te bedden in de totale ICT-markt in de regio. Daarom zal worden geïnvesteerd in het creëren van een ICT-Community; zowel een ontmoetingsplaats voor IT-ondernemers uit de regio als een laagdrempelige toegang voor partijen die deze ondernemers kunnen helpen groeien.

De bedoeling van de ICT-Community is de binding van de ondernemers in deze sector met de regio te versterken om zo een permanente groei van de werkgelegenheid te bevorderen.

Naast het organiseren van activiteiten zal - bijvoorbeeld via een stage-opdracht - een compleet overzicht van de in Delft gevestigde bedrijven in deze sector worden gemaakt.

In het verleden is het netwerk Softwaregio opgericht, later bekend onder de naam Hitec. Deze organisatie, die op regionaal niveau was georganiseerd, bestaat inmiddels niet meer. In zowel Delft als Rotterdam zal daarom opnieuw een dergelijk platform worden gecreerd. Binnen Delft wordt daarbij aansluiting gezocht bij de activiteiten van het ICT-cluster binnen de TU Delft.

Op basis van het ondernemingsplan van Ernst & Young is berekend dat er over deze periode in totaal een bedrag van ruim f 7 miljoen benodigd is. De kosten die aan Twinning worden vergoed kunnen worden onderscheiden in vaste kosten en kosten die gerelateerd zijn aan het aantal plannen dat wordt ingediend.

Met de gemeente Rotterdam is overeen gekomen dat de vaste kosten 50-50 worden gedragen door Rotterdam en Delft en dat de variabele kosten ten laste komen van de gemeente waar ze worden gemaakt. Eventuele bijdrage van derden die lokaal worden gegenereerd vallen ook toe aan de gemeente die ze genereert. Voor Delft betekent dat een benodigd budget van f 3,1 miljoen over een periode van vijf jaar.

Voor de dekking van de kosten wordt een beroep gedaan op verschillende dekkingsbronnen. Voorgesteld wordt binnen de voor Delft Kennisstad projecten beschikbaar gestelde EZH-gelden f 1 miljoen te reserveren voor de ontwikkeling van het ICICT. In het ISV-budget wordt onder het hoofdstuk bedrijfsverzamelgebouwen een bedrag van f 0,6 miljoen gereserveerd voor de ontwikkeling van het ICICT. Verder wordt voorgesteld f 0,7 miljoen beschikbaar te stellen uit de Reserve Algemene Economische Structuur. Deze reserve is daarmee volledig uitgeput. Aanvulling van deze reserve kan door stortingen vanuit eigen gemeentelijke middelen, maar ook door de eventueel van Twinning terug te ontvangen bijdragen in deze reserve te storten. Daartoe zullen de middelen die de gemeente beschikbaar stelt aan de stichting ICICT deels de vorm van een achtergestelde lening krijgen.

Verder heeft de Kamer van Koophandel Haaglanden een bijdrage toegezegd. Aan de provincie Zuid Holland zal nog worden gevraagd een bijdrage te leveren, met name ten behoeve van de verder uitbouw van de ICT-Community. Vooralsnog is dit aangegeven als nog niet gedekte uitgaven.

De middelen die aan Twinning worden betaald voor de geleverde diensten, worden - zoals gezegd - aangewend voor de dekking van de tekorten op de exploitatie van de Twinning Centers. Delft en Rotterdam hebben echter aangegeven, dat de splitsing tussen de Centers en de Fondsen onrechtvaardig is. Immers, wanneer met behulp van de infrastructuur, waarvan het verlies door de lokale overheden wordt gefinancierd, uiteindelijk door de Twinning Fondsen (grote) winsten worden behaald, is het reëel dat de door de Delft en Rotterdam betaalde bijdragen aan Twinning, worden terugbetaald. Over een dergelijke terugbetalingsregeling is met Twinning op hoofdlijnen overeenstemming bereikt. In het contract dat de Stichting ICICT met Twinning zal afsluiten wordt deze regeling definitief uitgewerkt.

Op basis van het ondernemingsplan is een overzicht van de kosten en de mogelijke opbrengsten gemaakt voor de geplande periode van vijf jaar. Het gaat hier om het principe van de dekking; definitieve voorstellen voor allocatie van de middelen en de wijze waarop ze aan de stichting ICICT beschikbaar worden gesteld, volgen nog. Het overzicht van kosten en de dekking van de uitgaven over de periode van vijf jaar ziet er als volgt uit:

Omdat het hier, met name bij de Twinning-bedrijven, om substantiële investeringen gaat en veel van de investering worden omgezet in personeel, zal het gemiddeld aantal arbeidsplaatsen per onderneming minstens 10 bedragen. Dat betekent dat er in een periode van vijf jaar tenminste 750 directe nieuwe arbeidsplaatsen worden gecreëerd.

De feitelijke ontwikkeling van het aantal bedrijven en arbeidsplaatsen wordt jaarlijks via een monitor bijgehouden.

In aansluiting op het landelijke Twinning-initiatief hebben Delft en Rotterdam gezamenlijk een concept ontwikkeld voor een Internationaal Centrum voor Informatie en Communicatie Technologie (ICICT), waarvan Twinning een onderdeel vormt.

Samenvattend stel ik voor in te stemmen met:

• het door Delft en Rotterdam ontwikkelde concept voor de oprichting van het ICICT;
• het (laten) verrichten van voorbereidende werkzaamheden voor de oprichting van een stichting, die de activiteiten van het ICICT zal aansturen;
• het ondernemingsplan van Ernst & Young, als basis voor de activiteiten van het ICICT
• de financiering van het "Delftse deel" (fl 3,122 miljoen) ten laste te brengen van respectievelijk de EZH-gelden (fl 1 miljoen) de ISV-middelen (fl 0,6 miljoen) en de Reserve Algemene Economische Structuur (fl 0,7 miljoen). Voor het resterende deel (fl 0,822 miljoen) worden externe partijen benaderd. De Kamer van Koophandel Haaglanden heeft aangegeven een bedrag beschikbaar te willen stellen, terwijl ook de provincie Zuid Holland om een bijdrage zal worden benaderd.
• het principe om de eventueel door Twinning terug te betalen middelen (maximaal circa fl 1,5 miljoen) in de reserve Algemene Economische Structuur te storten.

CvL

11/4/2000

versie 2