VOORSTEL DEELNAME ZUIDHOLLANDS INVESTERINGSFONDS
Inleiding
Op
11 april 2000 heeft de commissie CKE uw college positief geadviseerd om een
deel van de middelen van de Reserve Kabelprojecten, die waren ondergebracht in
de stichting ID2, te reserveren ten behoeve van participatie in het
Zuidhollands Investerings Fonds (Z.I.F.). U heeft daarbij toegezegd de
gemeenteraad wederom te raadplegen wanneer er een concreet voorstel voor
participatie in het Z.I.F. Dit voorstel is nu ontwikkeld.
Achtergrond van het
initiatief voor een investeringsfonds
Het
idee voor het opzetten van een investeringsfonds komt van de provincie
Zuid-Holland als antwoord op het gegeven dat de industriële innovatiegraad in
onze provincie zeer laag scoort ten opzichte van vrijwel alle overige
provincies.
De
provincie Zuid-Holland ziet het als een publieke belang om de ontwikkeling van
nieuwe innovatieve bedrijven te stimuleren en de achterstandspositie op dit
terrein ten opzichte van de andere provincies in te lopen. Daarom heeft de
provincie op basis van een voorbeeld in Noord-Holland, waar de Zernike Group
samen met enkele overheidsorganen het TIFAN heeft opgericht, het initiatief
genomen voor het ontwikkelen van een vergelijkbaar fonds.
Dezelfde
Zernike Group B.V. te Groningen is gevraagd een voorstel voor een dergelijk
fonds in onze provincie te ontwikkelen.
De
Zernike Group heeft een grote ervaring met het financieren van vooral startende
bedrijven en heeft ook een groot aantal initiatieven elders in Europa opgezet
dan wel helpen opzetten. Ook in Nederland is de Zernike Group betrokken bij
diverse zaaikapitaal initiatieven. Naast het TIFAN gaat het om Zernike Seed Fund
B.V. in Groningen, ROF B.V. in Alkmaar en IMBK IJmond. Algemeen directeur van
de Zernike Group is mr. Lex de Lange.
Het
initiatief van de provincie wordt gesteund door de ruim 40 RABO-banken in
Zuid-Holland, de Kamer van Koophandel Haaglanden en de gemeenten Den Haag en
Delft.
“Het doel van het
Zuidhollands Investerings Fonds is het ontwikkelen van nieuwe technologische-
en innovatieve industriële bedrijven in de regio Zuid-Holland door middel van
het versterken van risicodragend zaaikapitaal en het verlenen van
managementondersteuning” (uit: Ondernemingsplan Z.I.F.)
Het
fonds krijgt een maximale omvang (maatschappelijk kapitaal) van EUR 15 miljoen
(circa fl 33 miljoen), waarvan bij oprichting EUR 3.082.500,= ( circa fl 6,75
miljoen) wordt geplaatst. Het geplaatste kapitaal is verdeeld in 30.825
aandelen van EUR 100. Van deze aandelen worden er 25.700 genomen door de ruim
40 Zuidhollandse RABO-banken, 4500 door de gemeente Delft (ter waarde van f
990.000,=) en 1125 door de Zernike Group B.V.
De
provincie Zuid-Holland, de gemeenten Den Haag en de Kamer van Koophandel
Haaglanden hebben ervoor gekozen het initiatief te ondersteunen via het
verschaffen van een achtergestelde lening van fl 1 miljoen.
Niet
uitgesloten wordt dat meer organisaties en/of gemeenten in een later stadium
zullen participeren in het fonds, onder andere door de aankoop van aandelen.
Afgesproken
is dat een deelname van f 1 miljoen in het fonds (alleen of gezamenlijk) recht
op een zetel in de Raad van Commissarissen.
Ten
behoeve van het management van het
fonds wordt de Zernike Group ingehuurd, die een directeur met secretariaat en
projectmanagement levert.
Het
management van het fonds adviseert de Raad van Commissarissen, die uiteindelijk
een besluit neemt over een voorgestelde participatie in een onderneming.
Om
het genoemde doel te bereiken zal het ZIF investeren in innovatieve,
technologische MKB bedrijven die een grote marktpotentie hebben, zich bezig
houden met een “sleuteltechnologie” (ICT, Life Science, Materiaaltechnologie,
Fijnchemie, Uitgeverijen en multimedia), een uniek product en/of service
hebben, goed management hebben, lage opstartkosten hebben, in bezit zijn van
patenten/octrooien en zo mogelijk subsidie kunnen krijgen bij het opzetten van
innovatieve bedrijfsmatige activiteiten.
Het
Z.I.F. zal op een pro-actieve en systematische
wijze op zoek gaan naar spin-off mogelijkheden in Zuid-Holland en de
Zernike Group B.V. zal daartoe ook een vestiging in Zuid-Holland openen. Via
marketing en promotie wordt de aanmeldingen van projecten gestimuleerd.
Het werkterrein van het fonds is in principe de gehele provincie Zuid-Holland,
maar door zich te concentreren op een aantal sleuteltechnologien wordt het
investeringsregime wel in belangrijke mate gericht op die sectoren die ook in
Delft sterk aanwezig zijn. Dit ondersteunt
ook de deelname van de gemeente Delft in het initiatief: veel van de
technologien waarop het Z.I.F. zich richt zijn in Delft sterk vertegenwoordigd:
ict, materiaal technologie en life-science.
Omdat
in het ondernemingsplan wordt geconstateerd dat er in Zuid-Holland nauwelijks
aanbieders van “seed-capital” zijn, voorziet het Z.I.F. bovendien in een
behoefte, die het ontstaan van nieuwe bedrijvigheid kan bevorderen.
Naast
de gemeente Delft is de Rabobank Delflanden de grootste aandeelhouder (samen
goed voor bijna 25 % van het totaal aantal geplaatste aandelen), wat betekent
dat beide organisaties in samenwerking met het Z.I.F. activiteiten zullen
organiseren met als doel veel ondernemingsplannen te genereren. Gedacht kan
worden aan netwerkbijeenkomsten en voorlichtingsbijeenkomsten gericht op
TU-studenten. Daarmee kan worden bereikt dat meer dan gemiddeld
ondernemingsplannen uit onze regio worden aangemeld bij het Z.I.F. Ook voor
ICIT/Twinning geldt dat de middelen die beschikbaar worden gesteld door
Rotterdam en Delft worden aangewend voor het oprichten van bedrijven uit andere
steden in dit deel van de provincie. Overigens is de ervaring tot op heden dat
slechts een van de in onze regio door Twinning gefinancierd bedrijven niet uit
Delft of Rotterdam afkomstig is en dat 4 van de 7 gefinancierde bedrijven uit
Delft afkomstig zijn.
De aanpak
Het
Z.I.F.-management voert op de ingediende initiatieven een eerste toetsing uit
waarbij de technische en commerciële levensvatbaarheid van het plan wordt
beoordeeld, evenals de ondernemerskwaliteiten van de indiener(s).
Na
deze eerste toetsing wordt het ondernemingsplan uitgewerkt, waarbij een
projectmanager van het Z.I.F. ondersteuning verleent. Dit plan wordt voorgelegd
aan het fondsmanagement en eventueel aan externe specialisten, waarna het
voorstel wordt voorgelegd aan de Raad van Commissarissen van het Z.I.F., die
uiteindelijk beslist over de participatie.
Op
basis van een jarenlange ervaring wordt ervan uit gegaan dat met een
fondsvermogen van fl 10 miljoen in ongeveer 30 bedrijven kan worden
geïnvesteerd via het verschaffen van risicodragend eigen vermogen (aankoop van
aandelen of het afsluiten van een converteerbare achtergestelde lening).
De
omvang van de investeringen is fl 100.000,= tot maximaal fl 500.000,= met een
gemiddelde investering van fl 350.000,=
Het
Z.I.F. neemt maximaal een belang van 50% in de nieuwe onderneming en wanneer er
sprake is van een lening, heeft deze een looptijd van 2 - 4 jaar.
Het
streven is gemiddeld na 5 jaar weer terug te treden uit de nieuwe onderneming
via aflossing van de achtergestelde lening door de nieuwe onderneming of het
verkopen van de aandelen aan de ondernemer zelf of aan andere (commerciële)
investeerders.
Het
fonds wordt opgezet als een “revolving fund”, wat wil zeggen dat de
gegenereerde rendementen op de investeringen worden terug gestort in het fonds.
Overigens is op termijn betaling van dividend niet uitgesloten.
Het
Z.I.F. streeft naar een gemiddelde desinvesteringstermijn (de periode waarna
het Z.I.F. het kapitaal weer heeft teruggetrokken uit het bedrijf) van 5 jaar
en naar een rendement van 15 % per jaar.
De
verwachting is dat per jaar 6 - 10 projecten daadwerkelijk zullen leiden tot
een nieuw bedrijf en uitgaande van een gemiddelde ontwikkeling die dit soort
bedrijven doormaken, kan dat in een periode van 5 jaar ongeveer 350
arbeidsplaatsen opleveren.
Het
ondernemingsplan Z.I.F. gaat er van uit dat de activiteiten per 1 mei 2001
starten en dat er voor eind 2005 ten minste
fl 4.500.000,= van het fondsvermogen is uitgezet in minimaal 24
technostarters die zijn/worden gevestigd in Zuid-Holland.
De
Zernike Group B.V. krijgt voor de geleverde managementdiensten een vaste
jaarlijkse bijdrage en een variabele vergoeding van 20 % over de winst van elke
gerealiseerde winstgevende “exit”. De hoogte van de vergoeding staat ons
inziens in verhouding tot de belangrijke rol die de Zernike Group speelt bij
het succesvol verlopen van starters-initiatieven.
De
totale vaste kosten van het fonds bedragen ongeveer f 570.000 (excl btw) per
jaar en worden in de eerste jaren ten laste gebracht van het ingebrachte
kapitaal (aandelen plus achtergestelde lening0 van de participanten en later
ten laste van de gerealiseerde winst bij het beëindigen van participaties.
Het
maximale risico voor de gemeente Delft is, dat het aandeel dat nu wordt genomen
in het Z.I.F. ter grootte van f 1 miljoen zijn waarde verliest door het niet
tot stand komen van winstgevende bedrijven en het, als gevolg daarvan,
“verbranden” van het eigen vermogen.
De
middelen die nu worden geïnvesteerd in het Z.I.F. waren reeds eerder, bij de
oprichting van de stichting ID2, bedoeld om benut te worden ter
mede-financiering van nieuwe bedrijvigheid in de technologisch hoogwaardige
sectoren.
Omdat
het hier een specifiek daartoe gereserveerd budget betreft en er sprake is van
een initiatief in het publieke belang, is de participatie in het Z.I.F. niet in
strijd met de wet FIDO, die aangeeft onder welke omstandigheden overheden
kunnen participeren in initiatieven als deze.
Het
thans voorliggende voorstel gaat ook uit van participatie in het Z.I.F. via
aandelenkapitaal, omdat dat de mogelijkheid geeft invloed uit te oefenen op de
richting van de investeringen en over de feitelijke participaties. Tevens wordt
daarmee uitdrukking gegeven aan het belang dat de gemeente hecht aan dit
initiatief.
De
provincie Zuid-Holland, de gemeente Den Haag en de Kamer van Koophandel
Haaglanden hebben er de voorkeur aan gegeven te participeren middels een
achtergestelde lening en dus zonder zetel in de Raad van Commissarissen. Een
achtergestelde lening heeft overigens een met aandelen vergelijkbaar
risicoprofiel; met andere woorden, als het Z.I.F. slecht presteert zal het ook
niet in staat zijn de achtergestelde lening terug te betalen.
Indien
het Z.I.F. te zijner tijd dividend uit zal keren, dan wel de gemeente Delft
(een deel van) het aandelenpakket verkoopt, zal het dividend/de opbrengst
worden gevoegd bij de Reserve Economische Structuur. Primair echter,zal, zoals
hierboven is aangegeven, het beschikbare vermogen binnen het Z.I.F. zelf worden
aangewend vanuit het “revolving fund” principe.
Samengevat
stel ik u voor:
1.
op basis van de
(bijgevoegde) statuten van de Zuidhollands Investerings Fonds B.V. en het
Ondernemingsplan Z.I.F. in te stemmen met de participatie in het op te richten
Zuidhollands Investerings Fonds, een initiatief van de RABO-banken
Zuid-Holland, de provincie Zuid-Holland, de Kamer van Koophandel Haaglanden, de
gemeenten Den Haag en Delft en de Zernike GroupB.V., met een omvang van
ongeveer fl 10 miljoen;
2.
de grootte van die
participatie vast te stellen op EUR 450.000 (ca fl 1 miljoen) onder de
voorwaarde dat daarmee het recht ontstaat op een zetel in de Raad van
Commissarissen;
3.
als lid van de Raad van
Commissarissen namens de gemeente Delft aan te wijzen de wethouder voor (o.a.)
Delft Kennisstad en Economische Zaken;
4.
de participatie in het
Z.I.F. ter grootte van EUR 450.000 (circa fl 1 miljoen) ten laste te brengen
van de Reserve Kabelprojecten;
5.
eventuele opbrengsten uit
deze participatie te storten in de reserve economische structuur.
C.J.
van Laren
Strategisch
Accountmanager
paraaf
sectorhoofd d.d.
Bijlage
1: Statuten van de Zuidhollands Investerings Fonds B.V.
Bijlage
2: Ondernemingsplan Z.I.F.