Aan de raadscommissie
Cultuur, kennis en economie,
Onderwerp: marktstudie
over vraag en aanbod
van
bedrijfsruimten in Delft voor
starters
en jonge bedrijven
Geachte dames en heren,
1.
Inleiding
Het in
het Delfts OntwikkelingsProgramma verankerde beleidsprogramma “innoverend MKB”
wordt door de resultaten van de voor u ter inzage liggende marktstudie
ondersteund. Het door middel van een stimuleringsbijdrage faciliteren van
specifieke startershuisvestingsprojecten voorziet in een marktbehoefte en draagt
bij aan de groei en dynamiek van de economie.
De
startersmarkt in Delft is sterk TU/technologie/kenniseconomie georiënteerd. Het
ligt voor de hand met name hierop gerichte startersprojecten en
doorstartersprojecten beleidsmatig te ondersteunen. Het andere gedeelte van de
startersmarkt – ambachtelijke
bedrijven, allochtonen e.d.- krijgen
aandacht in het kader van het Wijkeconomie meerjarenprogramma, waarvoor we eind dit jaar met uitgewerkte
voorstellen komen.
In het collegeprogramma 2002 –2006 staat over het
startersbeleid het volgende.
Delft
Kennisstad is de economische strategie van Delft. De komende jaren gaan we
daarom voort op de ingeslagen weg. Prioriteit ligt bij de gezamenlijke
ontwikkeling van Technopolis in het gebied TU-Zuid. Een goede (inter)nationale
acquisitie van bedrijven is – naast een goed starters- en doorstartersbeleid –
een noodzakelijke voorwaarde hiervoor. We voeren een actief beleid voor
startende ondernemers. Bijzondere aandacht hebben we voor het stimuleren van
allochtoon ondernemerschap, mede door een betere inzet van het Besluit
bijstandverlening zelfstandigen (Bbz). Naast bijvoorbeeld extra taalonderwijs
en concrete ondersteuning in het drijven van een onderneming, geven we aandacht aan de organisatiegraad
van allochtone ondernemers. Hier ligt ook een rol voor het bestaand
georganiseerd ondernemerschap en de Kamer van Koophandel. We ontwikkelen een
actief beleid op dit vlak, in samenhang met het activeringsbeleid en de
ambities in de wijkeconomie.
De
marktstudie (voor u ter inzage gelegd) is tot stand gekomen in samenwerking en
overleg met alle exploitanten in Delft van bedrijfsverzamelgebouwen voor jonge
ondernemingen en in opdracht van de gemeente Delft. In de begeleidingscommissie
waren vertegenwoordigd de exploitanten, de gemeente en de Kamer van Koophandel.
De
ervaring leert dat bedrijfsverzamelgebouwen voor jonge ondernemingen moeten voldoen aan twee criteria:
kleinschalige bedrijfsruimten aanbieden vanaf 20 m² bvo en kortlopende
huurcontracten hanteren van bijvoorbeeld 1 maand of korter. Beleggers en banken
blijken in de praktijk geen interesse te hebben voor deze in hun ogen
risicovolle investeringen in gebouwen voor kleinschalige huurders, met hun
grote verloop, snelle veranderingen en bewerkelijke exploitaties. Gemeenten
zijn daarom vaak genoodzaakt initiatieven ter zake te bevorderen en te
ondersteunen om voldoende aanbod van huisvesting voor startende en jonge
ondernemingen van de grond te krijgen.
Het belang voor de Delftse economie wordt in de
marktstudie aangetoond. Per 1 januari
2001 waren er 867 bedrijven in Delft minder dan vijf jaar oud (25% van de in
Delft gevestigde bedrijven) met in totaal 4.500 banen (10% van de 45.000
banen). Hieruit valt af te leiden dat er gemiddeld per jaar 150 – 200 bedrijven
in Delft starten.
De 9
bedrijfsverzamelgebouwen (met in totaal 18.000 m² bvo voor jonge
bedrijven) huisvesten ongeveer 160 bedrijven, waar gezamenlijk ongeveer 800
mensen werken.
De
broedplaats functie van bedrijfsverzamelgebouwen wordt geïllustreerd door Radex
Innovation Centre: een bedrijfsverzamelgebouw van 2.700 m ² met ca. 35
huurders. Vanaf de opening in augustus 1992 tot mei 2002 zijn er 205
huurcontracten afgesloten (incl. de interne verhuizingen). Inmiddels zijn 61
bedrijven uit hun jasje gegroeid en gevestigd in Delftech Park of elders in
Delft. Een enkeling is buiten Delft terechtgekomen.
Op basis
van aparte kredietvoorstellen en via het investeringsplan zijn in de afgelopen
jaren door gemeente en provincie de
onderstaande bedrijfsverzamelgebouwen ondersteund.
Voor
RADEX is er bovendien nog een gemeentegarantie van € 680.000 afgegeven.
De
omvang van de gemeentelijke bijdragen in de totale subsidie aan de
bedrijfsverzamelgebouwen is:
investering subsidie gemeente
totaal
1992 RADEX 1 € 2.500.000 € 363.000 €
181.500
1992 BTC - portocabins € 635.000 € 545.000 €
90.000
2000 BTC - nieuwbouw € 3.500.000 € 227.000 €
113.500
2002 RADEX 2 € 2.860.000 € 454.000 €
227.000
2. Belangrijkste uitkomsten van de marktstudie
·
De
nieuwbouwplannen voor bedrijfsverzamelgebouwen voor jonge ondernemingen
voorzien ruwweg in een verdubbeling van de vloeroppervlakte (ca. 14.000 m²
bvo) in de komende vijf jaren. Gegeven
de berekende marktomvang lijkt dit verantwoord.
·
In de
periode tot 2010 lijkt een volgende tranche met nog eens 10.000 – 15.000 m² bvo
haalbaar.
·
De
ontwikkeling en exploitatie van (door)startershuisvesting is een
verantwoordelijkheid van de markt. Dit geldt ook voor het formulebeleid (type
huisvesting en diensten).
·
Van de
overheid wordt medewerking gevraagd door het aanbieden van
investeringssubsidies om de onrendabele top c.q. aanloopverliezen op te vangen
en gemeentegaranties af te geven.
·
Gegeven de importantie voor de Delftse economie
dienen gemeente en de Technische Universiteit Delft spin-offs te bevorderen en
starters te begeleiden. De in het kader van deze rapportage uitgevoerde
analyses bevestigen het belang hiervan voor de ontwikkeling van Technopolis.
Adequate regievoering om de aanwezige, relatief kleinschalige en specifieke
marktvraag van starters af te stemmen op de (meer grootschalige)
vastgoedontwikkeling in Technopolis is gewenst.
·
Om meer (door)starters voor Delft te kunnen
behouden is het verbreden van het woningaanbod voor (TUD) starters gewenst.
Over de specifieke woonwensen van jonge ondernemers houdt TUD een selectieve
steekproef bij 70 TUD starters. De resultaten van dit onderzoek komen in het
derde kwartaal beschikbaar.
·
Van de 150 – 200 bedrijven die gemiddeld per jaar
starten in Delft zijn 36 bedrijven afkomstig van TUD alumni. Door gerichte
acties en het verbeteren van de ontvangststructuur voor TUD starters kan het
aantal van 36 wellicht worden verdubbeld tot ca. 70 TUD starters die zich in
Delft vestigen.
De
dynamiek in de Delftse economie wordt vooral veroorzaakt door nieuwe
vestigingen en opgeheven vestigingen. Over 1999 en 2000 zijn de volgende
gegevens beschikbaar[1]:
Hieruit blijkt een
bescheiden negatief vertreksaldo in 1999 en 2000 van 15 respectievelijk 7
bedrijven.
|
|
1999 |
2000 |
|
Nieuwe
vestigingen Opgeheven
vestigingen Gevestigd
uit Haaglanden Vertrokken
naar Haaglanden Gevestigd
vanuit elders Vertrokken
naar elders Verhuisd
binnen Delft |
148 130 16 16 0 15 56 |
360 176 13 13 0 7 92 |
3.
Actiepunten
De 10 beleidsaanbevelingen van de marktstudie
brengen ons op drie specifieke actiepunten.
·
Er
zijn indicaties dat het ontbreken van aanbod van geschikte huisvesting een
reden is dat TUD starters niet in Delft een bedrijf starten. De TUD houdt een
enquête onder 70 TUD starters die niet in Delft zijn gestart waarin o.a. dit
punt aan de orde wordt gesteld. De uitkomsten zijn over enkele maanden
beschikbaar en betrokken bij de Delftse woningbouwprogramma’s in de komende
jaren zoals Spoorzone, Harnaschpolder
en Voordijkshoornse Polder.
·
Met de
Technopolis partners (Bouwfonds, ING en TUD) en TNO de ontvangststructuur voor
Technostarters verder uitbouwen met extra faciliteiten op het gebied van
begeleiding, financiering, bedrijfshuisvesting e.d. Hierbij als doelstelling hanteren een verdubbeling van het
gemiddelde aantal TUD starters tot ca. 70 per jaar die zich in Delft vestigen.
De Stichting Delft Kennisstad organiseert voor de zomer een workshop met
betrokkenen voor het ontwikkelen van uitvoeringsprogramma’s hiervoor (bijvoorbeeld een bedrijfsverzamelgebouw van 10.000 m² bvo
voor Technostarters, waarin tevens een
breed scala aan ondersteunende faciliteiten voor het Science Park Technopolis
zijn ondergebracht.
·
Voor
de niet-kenniseconomie gerichte startersmarkt een uitvoeringsprogramma
ontwikkelen met specifieke aandacht voor ambachtelijke bedrijven en
allochtonen. Concrete aanknopingspunten hierbij zijn de vernieuwingsplannen
voor Poptahof en de door de gemeente aangekochte panden van Delfts Instruments
aan de Röntgenweg
.
4.
Voorstel
·
De marktstudie ter
kennisname aanbieden aan de gemeenteraad
·
Akkoord gaan met de onderstaande drie actiepunten:
-
De woonwensen van TUD (door) starters betrekken bij
de Delftse woningbouwprogramma’s zoals
Spoorzone, Harnaschpolder en
Voordijkshoornse Polder;
-
Met de Technopolis partners (Bouwfonds, ING en TUD)
en TNO de ontvangststructuur voor Technostarters verder uitbouwen. Als
doelstelling hanteren een verdubbeling van het aantal TUD starters die zich in
Delft vestigen tot gemiddeld 70 per jaar.
-
Voor de niet-kenniseconomie gerichte (door)
startersmarkt een uitvoeringsprogramma opstellen met specifieke aandacht voor
ambachtelijke bedrijven en allochtonen