Nadat in augustus 2003 het rapport “Beleef Vermeer
in Delft” (Marktplan adviesgroep in opdracht van de gemeente Delft) en in juli
2004 het plan voor realisatie internationaal belevingscentrum “VermeerDelftcentrum”
(door Stichting Vermeer in Delft) verschenen waren,
heeft de gemeenteraad in september 2004 € 500.000,- gereserveerd als bijdrage
aan de investeringskosten van ruim € 2.080.000,- (zie ook bijlage 1a) voor de
realisatie van een Vermeercentrum in Delft.
De stichting Vermeercentrum heeft zich de afgelopen
maanden intensief bezig gehouden met fondsen- en sponsorwerving, de uitwerking
van het inhoudelijke plan voor het centrum en contact onderhouden met Van
Oosten en de Vette, de projectontwikkelaar van het beoogde pand voor het
centrum aan de Voldersgracht. Dit alles met het doel om in het voorjaar 2006
een volwaardig Vermeercentrum voor bezoekers uit binnen- en buitenland te
openen.
Vermeer is één van de drie
toeristische speerpunten van het stadsmarketingbeleid van Delft. Als culturele
en toeristische attractie draagt het Vermeercentrum bij aan de doelstelling om
bezoekers langer in de (binnen)stad te laten verblijven en daarmee de uitgaven
van bezoekers in Delft te verhogen.
Daar de optie van Van Oosten en de
Vette voor het pand aan de Voldersgracht eind 2004 is verlopen, is het
noodzakelijk om uiterlijk 1 maart 2005
een besluit te nemen over de bestemming van het pand.
Op 21 december 2004 is in B&W voorgesteld om
evenals de Rabobank en Van Oosten en de Vette een garantie te verstrekken.
Hierover heeft B&W zich toen negatief uitgesproken.
Het S&C/GMT advies bij het voorstel van 21
december 2004 luidde als volgt:
Gelet op de grote financiële risico’s adviseren wij
op dit moment op dit voorstel voor garantieverlening negatief. Er zou nu
een time-out (4 maanden) ingesteld kunnen worden om extra zekerheden te vinden
voor de onrendabele top en exploitatie.
Inmiddels is er tussen 21 december 2004 en 1 maart
2005 het volgende gebeurd:
v De
fondsen- en sponsorwerving heeft geresulteerd in een bedrag van
€ 823.423 aan toegezegde
gelden, dat was € 700.000,-, (financieel overzicht zie bijlage 1b), het
merendeel van deze gelden is door de actieve steun van de gemeente beschikbaar
gesteld;
v Er
heeft een aantal gesprekken plaatsgevonden tussen Rabobank Delflanden, Van
Oosten en de Vette, Stichting Vermeer in Delft en de gemeente. Naar aanleiding
hiervan hebben de Vakteams S&C en JZ in samenwerking met vakteam TRM een
vierpartijenverslag opgesteld, waarin de volgende principe-afspraak is vastgelegd
(zie ook bijlage 2):
o
In maart wordt de ‘go’gegeven om het Vermeercentrum
te bouwen
o
Op 1 mei 2005 en op 1 oktober 2005 zijn opties tot
‘no-go’ beschikbaar voor de stichting Vermeer in Delft.
o
de ‘no-go’ op die beide data houdt in dat de
stichting alsnog zonder schadeloosstelling op 1 mei kan besluiten tot het
afzien van de huur van een Vermeercentrum. Bij de no-go van 1 oktober moet door
de stichting een beperkte schadevergoeding worden betaald aan de ontwikkelaar.
o
de ‘no-go’ van 1 mei 2005 wordt ingeroepen als de
stichting Vermeer in Delft op die datum minder dan € 1,2 miljoen aan
schriftelijk aantoonbare toezeggingen heeft ontvangen. Dit grensbedrag is voor
de tweede deadline (1 oktober 2005) gesteld op € 1,4 miljoen.
o
De financieringsbehoefte is totaal € 1,8 miljoen.
Als op 1 oktober 2005 geen gebruik gemaakt is van de ‘no-go’ optie zal de
gemeente maximaal € 0,1 miljoen lenen aan de stichting, zo mogelijk via SVN. De
Rabobank zal het restant van maximaal € 0,3 miljoen lenen aan de stichting.
Toezeggingen na 1 oktober zullen allereerst leiden tot aflossing op die
leningen (eerst gemeentelijke en vervolgens Rabobank). Naar oordeel van de
Rabobank is de leencapaciteit van de Stichting € 400.000,- groot.
o
Materieel betekent dit dat de kosten van de opties
voor de gemeente zijn. Uit de volgens de programmabegroting 2005-2008
beschikbare € 500.000 wordt tot 1 mei € 100.000 en in de periode 1 mei tot 1
oktober € 150.000 verstrekt. Totaal dus € 250.000. Dit ten behoeve van de het
uitwerken van een aantal presentaties, een professionele fondsenwerver en
planvoorbereiding.
v Een
afvaardiging van het college heeft een gesprek met de internationale directie
van IKEA (Dhr. Bergström) gevoerd over een meerjarig sponsorcontract. In maart
wordt bekend of IKEA hier positief over zal besluiten.
v De
stichting Vermeer in Delft heeft voortgang geboekt in de gesprekken over
samenwerking met het Mauritshuis in Den Haag en de TU Delft. Ook heeft een
eerste gesprek met het Rijksmuseum plaatsgevonden.
v De
stichting zal zo snel mogelijk, in overleg met de gemeente, een professionele
fondsenwerver aantrekken om het resterende bedrag te werven.
v De
commissie CKE heeft zich op 3 februari ’05 positief uitgesproken richting
wethouder Baljé om de voorgestelde richting uit te werken. Een meerderheid van
de commissieleden heeft de wens tot realisatie van het Vermeercentrum
nadrukkelijk geuit.
v Er
komt een werkgroep Inhoud Vermeercentrum opgericht, onder leiding van de
directeur van de Gemeentemusea. Deze werkgroep heeft op 1 mei 2005 een
uitgewerkt plan voor de inhoud van het Vermeercentrum.
Daarnaast was er in de afgelopen maanden veel
aandacht voor het Vermeercentrum en een groot aantal mensen heeft zich hiervoor
heeft ingespannen. Het initiatief van
de stichting heeft tot enthousiasme in de stad geleid. Doordat de meeste
inkomsten de laatste twee maanden zijn binnengekomen, verwacht de Stichting het
komende half jaar het gehele investeringsbedrag door middel van fondsen- en
sponsorwerving binnen te halen.
Het college van B&W heeft op 21 december wel
besloten een bedrag van € 20.000,- uit de € 500.000,- te halen als
voorbereidingskrediet (voor externe kosten) om de cultuurhistorische inhoud van
de presentaties van het Vermeercentrum te laten ontwikkelen door de werkgroep
inhoud.
Dit is in gang gezet door de gemeente in samenwerking
met de stichting en de Gemeentemusea. Hiernaast komt het verzoek om € 100.000,-
en
€ 150.000 (ook uit de toegezegde € 500.000, naast
de reeds beschikbaar gestelde € 20.000) te reserveren voor:
1.
het verder ontwikkelen van meer presentaties (waar
de gemeente bij het niet doorgang vinden van het Vermeercentrum het eigendom om
niet zal verkrijgen of indien dat juridisch niet mogelijk blijkt door middel
van een kostenloze licentie over kan beschikken),
2.
voor het aantrekken van een professionele fondsenwerver,
3.
de bouwkundige voorbereiding van het Centrum
Wegens de btw plicht van de
stichting maakt btw op offertes en facturen geen deel uit van de uit te betalen
subsidie.
Concluderend is een verdere time-out niet mogelijk
en is het nu of nooit voor het Vermeercentrum op de locatie Voldersgracht. De
financiële risico’s zijn na 21 december 2004 licht gereduceerd doordat
sindsdien:
-
geen sprake meer is van een garantie van maximaal €
300.000 (boven de beoogde subsidie van € 500.000), maar van een (SVN) lening
van maximaal € 100.000;
-
meer financiële toezeggingen binnen zijn;
-
interessante contacten zijn gelegd met directeur
Bergström van Ikea over een substantiële sponsorbijdrage. Een zelfde traject
wordt momenteel met het Delftse bedrijf Exact Software doorlopen;
-
De fondsenwerving geprofessionaliseerd zal worden;
-
Opties zijn verkregen door de stichting op 2
‘no-go’ momenten.
-
De afspraken met de Rabobank en Van Oosten & De
Vette zijn vastgelegd in een vierpartijenverslag.
Daar tegenover staat dat de opties + voorbereiding
geld kosten voor de gemeente (maximaal € 270.000,- als het Vermeercentrum op 1
oktober niet wordt gerealiseerd). Dit wordt gefinancierd vanuit de reeds
volgens de programmabegroting beschikbare € 500.000. De besteding zal
onderhevig zijn aan scherpe monitoring door de gemeente (in de aanvraag door de
stichting zal een transparant bestedingsvoorstel moeten zijn opgenomen).
Het Vermeercentrum wordt een
multimediacentrum, waarin bezoekers actief de wereld van Johannes Vermeer, zijn
werk en zijn stad ontdekken en herontdekken. Op die manier wordt het culturele
erfgoed van Delft en Nederland uit de Gouden Eeuw op een eigentijdse manier
beleefd.
In dit “belevingscentrum” worden de
presentaties in diverse talen weergegeven zodat ook de buitenlandse bezoekers
het Delfts erfgoed leren kennen en zich erover kunnen verwonderen. Op een zeer
uitnodigende manier komt het culturele erfgoed (de Gouden eeuw, de Delftse
historie) beschikbaar voor zowel de individuele bezoeker als voor groepen.
Ook mensen die tot nu toe niet
geïnteresseerd waren in de geschiedenis leren op een speelse wijze de rijke
historie kennen. Scholen kunnen in het kader van de vaderlandse geschiedenis
een bezoek aan het Vermeercentrum brengen. Het VermeerDelftcentrum wordt naast
het culturele belang ook van direct economisch belang voor Delft, als
instrument cq. product voor stadsmarketing en vanwege de beoogde
aantrekkingskracht voor zowel toeristen uit binnen- en buitenland als inwoners
van Delft.
De werkgroep Inhoud Vermeercentrum zal op 3 mei
2005 een uitgewerkt plan presenteren hoe de inhoud van het centrum er uit gaat
zien, inclusief een begroting.
De werkgroep bestaat uit: Daniëlle Lokin (directeur
Gemeentemusea), Cees Vanwesenbeeck (directeur Regionaal Historisch Centrum),
Paulus van Uythoven (sr. beleidsadviseur CKE), Anita Jansen (kunsthistoricus),
Boy van der Wiel (bestuurslid stichting Vermeer in Delft) en Jorien Kaper
(projectleider Vermeercentrum en secretaris werkgroep).
De Stichting Vermeer stelt voor 15 maart aanstaande
de randvoorwaarden en het programma van eisen vast, inclusief een
richtinggevende begroting. Voor deze werkgroep wordt de reeds eerder
beschikbaar gestelde
€ 20.000,- werkbudget (externe kosten)
gereserveerd.
Het is noodzakelijk dat het college de
opdrachtgever zal zijn van de werkgroep, omdat het voor de gemeente van groot
belang is dat de inhoud van het Vermeercentrum goed wordt uitgewerkt.
De werkgroep zal ook tweemaandelijks aan het
college rapporteren over de voortgang. De werkgroep Inhoud Vermeercentrum
adviseert het college en de stichting ook over de inzet van participanten bij
de specifieke presentaties.
De modules die worden uitgewerkt betreffen:
- Vermeer en zijn stad
- Kleur, perspectief en licht
- Verhalen over Vermeer in intieme sfeer, het
Lucasgilde[1].
De stichting heeft begin februari 2005 € 823.423
aan toezeggingen binnengehaald, op een investeringsbegroting van € 2.080.000.
Daarnaast is nog € 250.000 benodigd voor opstartkosten (promotie,
personeelslasten, huur gebouw). Hetgeen de totale initiële financiering op €
2.330.000 brengt.
De stichting heeft besloten de investeringen te faseren en de tweede
verdieping pas later in te richten,
hetgeen een bedrag van € 400.000 zal besparen. Dit is echter onwenselijk omdat
bezoekers dan minder “waar voor hun geld” krijgen. Daarnaast heeft de stichting
de benodigde voorbereidingskosten naar € 120.000 bijgesteld.
Minimaal is de financieringsbehoefte derhalve € 1.800.000 , waarvan inmiddels €
823.423 is toegezegd. De stichting moet vanaf half februari 2005 tot 1 mei 2005
€ 375.000 (extra) aan schriftelijk aantoonbare toezeggingen binnenkrijgen om
door te kunnen gaan. De stichting verwacht zelf op dat moment overigens ruim €
1,6 miljoen aan toezeggingen binnen te hebben[2].
In de periode tot 1 oktober 2005 moet de stichting
nog eens minimaal
€ 200.000 (extra) aan schriftelijk aantoonbare
toezeggingen ontvangen. Gemeente (lening € 100.000 maximaal) en Rabobank
(lening € 300.000 maximaal) zullen vervolgens zorgen voor € 1,8 miljoen
beschikbare financiering.
Daarnaast
zal de stichting een huurbetalingsgarantie van 1 jaar (circa
€ 140.000) buiten de gemeente om moeten regelen met
Van Oosten en De Vette.
Concluderend is de financiële positie van de
stichting, op dit moment, niet rooskleurig.
Met de komst van een Vermeercentrum zijn er kansen
voor Delft. De gemeente onderstreept het belang van een toeristische en
culturele attractie over Johannes Vermeer. Een professioneel Vermeercentrum in
het historische hart van Delft is een aanvulling op het aanbod voor bezoekers en
toeristen en verbindt Vermeer op een doeltreffende manier aan Delft. Het
centrum moet een doorverwijsfunctie krijgen; zowel naar de overige
bezienswaardigheden in Delft waaronder de Gemeentemusea met de tijdgenoten van
Vermeer als naar “the real thing”; de echte Vermeers in het Mauritshuis en het
Rijksmuseum.
In het rapport “de identiteit van Delft” van Risbo
Contractresearch en de Erasmus Universiteit Rotterdam uit 2004 wordt Vermeer
als belangrijkste icoon van Delft genoemd, een “Unique Selling Point” voor
Delft. In hetzelfde rapport wordt ook geconcludeerd dat Delft momenteel nog
weinig met Vermeer doet.
Nu doet er een kans voor om een Vermeercentrum te
realiseren, waar bezoekers op een laagdrempelige manier meer informatie over
Vermeer en zijn leven kunnen krijgen. Een culturele attractie waarbij bezoekers
even de Gouden Eeuw en het leven van Vermeer kunnen beleven.
Alles staat en valt met een goede uitvoering van
het plan. Het centrum moet een goede naam opbouwen, zowel binnen als buiten
Delft en moet bezoekers waar voor hun geld geven. Hier zal de stichting, samen
met de gemeente en de Gemeentemusea continu voor blijven waken.
Om deze reden is ook de
werkgroep Inhoud Vermeercentrum opgericht.
Aan de verstrekking van een lening en subsidie aan
de Stichting Vermeer zijn risico’s verbonden. In hoofdzaak kun je die
onderscheiden in:
-
het risico dat de gemeente maximaal € 270.000
subsidie besteedt en de stichting er uiteindelijk niet in slaagt om de
benodigde investeringssubsidies bij elkaar te krijgen (‘no-go’ op 1 oktober
2004);
-
het risico dat het centrum er komt, maar er sprake
is van een structureel exploitatietekort (waarbij nu uitgegaan wordt van de
schatting dat een kostendekkende exploitatie kan worden gerealiseerd met 65.000 betalende bezoekers per jaar (entree
€ 8,-). Doordat vooralsnog de initiële investering is teruggebracht, is dit
risico toegenomen.
In bijlage 3 wordt op beide risico’s ingegaan. Bij
deze analyse is enkel naar de financiën van het Vermeercentrum gekeken, zonder
dat hierbij rekening is gehouden met de positieve economische en culturele
effecten van een Vermeercentrum voor de stad Delft.
Het beleid voor gemeentegaranties of een lening
houdt in dat maximale zekerheden verkregen moeten worden alvorens overgegaan
mag worden tot het verstrekken van een gemeentegarantie/lening. In dit geval is
de waarde van de zekerheden gering. Het pand is immers een huurpand, waardoor
van hypotheek geen sprake kan zijn. De executiewaarde van
tentoonstellingsmateriaal en de kopieën van schilderen van Vermeer zal niet
hoog zijn. Feitelijk wordt bij toekenning van deze gemeentegarantie/lening dus
niet voldaan aan de gemeentelijke voorwaarden voor het verstrekken van
gemeentegaranties/leningen.
Het college is bevoegd om
gemeentegaranties/leningen van deze omvang af te geven, en gemotiveerd af te
wijken van voorwaarden. De motivatie is:
-
het onder 5 (kansen Stadsmarketing) genoemde;
-
het nadrukkelijk beperken van de kans dat de
gemeente op de € 100.000 wordt
aangesproken, met name door middel van de afbouwregeling (toezeggingen groter
dan € 1,4 miljoen leiden direct tot afbouw van de gemeentelijke lening)
Om daadwerkelijk voor subsidie in aanmerking te
komen zal de Stichting een formele aanvraag bij de gemeente moeten doen.[3]
Onderstaande subsidievoorwaarden zijn bedoeld als eerste aanzet om de
kwalitatieve eisen van de gemeente te formuleren. Dit wordt opgenomen in een
aan de subsidiebeschikkingen te koppelen uitvoeringsovereenkomst, ondertekend
door de gemeente Delft (wethouder EZ en toerisme) en Stichting Vermeercentrum
Delft (voorzitter). Hieraan worden ook kwantitatieve doelstellingen
(bezoekersaantallen) toegevoegd. Deze overeenkomst wordt voorgelegd aan de
commissie CKE in 2005.
-
Goedgekeurd bedrijfsplan met:
o
visie / missie / doelstellingen
o
inhoudelijk sterk concept waaruit blijkt wat de
bezoeker gaat zien / beleven
o
organisatiestructuur
o
heldere profielschets directeur
o
beheer gebouw / huisvesting
o
dekkende begroting en exploitatieprognose
o
sponsorplan
o
communicatieplan
-
Samenwerking met:
o
Gemeentemusea, Delft Marketing, TU Delft; Regionaal
Historisch Centrum,;
o
(Inter)nationale musea (oa. Mauritshuis en
Rijksmuseum) en instellingen met expertise op het gebied van Vermeer
(netwerkfunctie / kenniscentrum);
o
bedrijven op het gebied van technologie en nieuwe
media in het kader van Delft Kennisstad (bijvoorbeeld met (startende) bedrijven
uit area 015 of Bacinol).
-
Transparant bestedingsvoorstel met te realiseren doelstellingen of uit te
voeren activiteiten (voor de 1e, 2e en definitieve
subsidie bedragen).
-
Naast inspraak in de profielschets van de directeur
wenst de gemeente ook een doorslaggevende stem in de aanname van de directeur
van het Vermeercentrum. Zowel vanwege de forse gemeentelijke inspanning als het
politiek risico dat ook dit particulier initiatief in zich herbergt. Gegeven de
tijdsplanning dient de werving van de directeur voor de exploitatiefase per 1
oktober 2005 te zijn afgerond.
- Wegens de btw plicht van de
stichting maakt btw op offertes en facturen geen deel uit van de uit te betalen
subsidie.
-
Jaarlijkse rapportage aan gemeenteraad
(beleids/bedrijfsplannen, begroting en jaarrekening) voor een periode van 10
jaar (t/m 2016).
-
De Stichting dient te voldoen aan de verplichtingen
op grond van de Subsidieverordening Maatschappelijke Activiteiten van de
gemeente Delft.
Voorstel:
- Kennis te nemen van het vierpartijenverslag
en in te stemmen met de hierin voorgestelde route, waarbij B&W en de
commissie CKE over de vervolgstappen pro-actief worden geïnformeerd.
-
Akkoord te gaan met de subsidieverstrekking van €
100.000 (onder de in de nota opgenomen voorwaarden) in de periode tot 1 mei
2005 en afhankelijk van een ‘no-go’ op 1 mei aanvullend
€
150.000 in de periode vanaf 1 mei tot 1 oktober 2005.
-
Akkoord te gaan met het verstrekken van een lening
(onder de in de nota opgenomen voorwaarden), zo mogelijk SVN, tot een maximum
van € 100.000 op 1 oktober indien op die datum geen gebruik wordt gemaakt van
de optie tot ‘no-go’.
-
Akkoord te gaan met de opzet, opdracht en opdrachtgeverschap
van de werkgroep Inhoud Vermeercentrum en hiervoor de reeds beschikbaar
gestelde € 20.000,- te reserveren.
-
Akkoord te gaan met de 15e
begrotingswijziging van 2005 voor
€
500.000,- ten behoeve van de realisatie van het Vermeercentrum. In deze
begrotingswijziging zijn begrepen de onder 2. en 4. genoemde
subsidieverstrekkingen van € 270.000,--.
Het
resterende bedrag van € 230.000,--
komt onder de daaraan te stellen voorwaarden (indien geen gebruik wordt
gemaakt van de “no-go” beslissing) beschikbaar na 1 oktober 2005”.
Bijlagen:
1.
Stand van Zaken financiën Vermeercentrum
1a: investeringsbegroting
1b: totaaloverzicht fondsen en sponsors
1c. Liquiditeitsbegroting
3. Globaal
bestedingsplan
4.
Ondernemingsplan Vermeercentrum
5.
Onderzoek Marktplan Adviesgroep
[1] Mocht het Vermeercentrum
onverhoopt niet doorgaan, zijn deze modules altijd nog elders in Delft(se
Musea) te gebruiken.
[2] Zie bijlage 1B.
[3] Aanvraag zal plaatsvinden in
3 delen, in maart 2005 € 100.000,-, afhankelijk van de eerste “no-go” in mei
2005 € 150.000,- en afhankelijk van de tweede “no-go” in oktober 2005
€
230.000,-