Inhoudsopgave
3. Verkennen van mogelijke
oplossingen
Bijlage
I Oorspronkelijk programma
1.
Inleiding
De
gemeenteraad van Delft heeft in september 2002 een motie aangenomen om een
Stadsetiquette te ontwikkelen. Het doel van deze stadsetiquette is om bewoners
er van te doordringen dat bepaald gedrag onwenselijk is en dat je een ander
erop aanspreekt als hij zich niet aan de normen houdt, die zijn verwoord in de
stadsetiquette. Om de Delftenaren zo direct mogelijk bij dit onderwerp te
betrekken is ervoor gekozen de inwoners van de gemeente zelf de agendapunten te
laten bepalen. Op deze wijze wordt een breed gedragen stadsetiquette opgesteld.
Een panel
van vertegenwoordigers[1]
heeft ervaringen uitgewisseld over mentaliteitsveranderingsprocessen, campagnes
en het uiteindelijk implementeren en handhaven van gedragsregels. Een
belangrijke uitkomst uit het deskundigenpanel was de vaststelling dat etiquette
effectiever zijn als door burgers zelf de behoefte wordt aangegeven. Daartoe is
het Delft Internet Panel ingesteld. Delftenaren konden van 1 juli t/m 15
augustus 2003 via internet deelnemen aan een enquête en aangeven waar ze zich
in het dagelijks leven het meest aan storen. De uitkomst van deze enquête laat
zien dat de inwoners van Delft veel belang hechten aan veiligheid, een prettige
woonomgeving en aan respect.
Om deze
thema’s verder uit te diepen is op 25 november 2003 een workshop georganiseerd,
waarbij burgers, politici en ambtenaren zijn betrokken. Dit verslag geeft de
uitkomsten van deze workshop weer. Een overzicht van de deelnemers staat
weergegeven in Bijlage II.
De workshop
bestond uit een korte introductie van de voorzitter van de Commissie Extern
dhr. Meuleman en de wethouder dhr. Baljé. Vervolgens zijn de resultaten van het
Delft Internet Panel door dhr. T. van den Hurk gepresenteerd. Na het plenaire
gedeelte zijn de deelnemers in een drietal groepen verdeeld om te discussiëren
over de problemen binnen de thema’s veiligheid, respect en wonen. Na een
brainstorm zijn verschillende ideeën aan de hand van een stemming
geprioriteerd. Iedere groep heeft vervolgens in een plenaire sessie de
belangrijkste problemen per thema toegelicht. In de opvolgende stemming is
vervolgens een rangorde aangegeven, wat heeft geleid tot een lijst met de meest
belangrijke problemen. Het tweede deel van de workshop bestond uit het zoeken
naar oplossingen voor de verschillende problemen. In het plenaire gedeelte zijn
deze oplossingen voor en door de deelnemers gepresenteerd. Het programma van de
avond is bijgevoegd in Bijlage I.
In deze
rapportage worden allereerst de problemen die binnen ieder thema aan de orde
zijn gekomen behandeld. Vervolgens worden in het tweede gedeelte de
verschillende oplossingen of oplossingsrichtingen zoals deze door de
participanten zijn genoemd, besproken. Het rapport wordt afgesloten met een
conclusie en mogelijke vervolgstappen voor de verdere vormgeving van het
traject.
2.
Verkennen
van de problemen
De uitkomst
van de internetenquête (via het Delft Internet Panel) laat zien dat inwoners
van Delft veel belang hechten aan veiligheid, de woonomgeving en respect. Om de
grenzen van deze thema’s te verkennen en de onderwerpen die binnen ieder thema
een rol spelen te identificeren is aan de deelnemers gevraagd om de
belangrijkste problemen binnen ieder thema te beschrijven. Deze paragraaf geeft
de resultaten van deze eerste ronde weer.
De
deelnemers zijn tijdens de workshop ingedeeld in drie groepen omdat een kleine
groep meer gelegenheid geeft voor discussie en uitdieping van het probleem met
alle deelnemers. Aan iedere deelnemer is gevraagd om individueel drie concrete
problemen voor het thema veiligheid, wonen of respect te benoemen en deze
vervolgens kort toe te lichten. Het onderstaande geeft een overzicht van alle
problemen die zijn genoemd in de verschillende groepen voor de drie genoemde
thema’s.
Thema Veiligheid
Tijdens de
discussie is door de deelnemers vooral gezocht naar de onderliggende oorzaken
van het probleem. Wat maakt dat mensen zich onveilig voelen? Te weinig
betrokkenheid en sociale controle wordt als een van de belangrijkste oorzaken
gezien. Egoïstisch gedrag, agressie en intimidatie zijn eveneens veelvuldig
genoemd. Dit leidt tot meer concrete problemen, zoals verkeersovertredingen,
“enge” plekken, (fietsen)diefstal en vandalisme. Tevens kan een onderscheid
worden gemaakt naar daadwerkelijk onveilig gedrag (zoals te hard rijden en
agressie) en aspecten die meer samenhangen met het gevoel en subjectieve
beleving van onveiligheid (zoals intimidatie en ‘enge’ plekken of openbare
ruimten). De onderstaande aspecten zijn door de groepen tijdens de plenaire
sessie gepresenteerd. Tussen haakjes is de score van de stemming weergegeven.
·
Egoïstisch
gedrag en gebrek aan betrokkenheid (18)
·
Mijn
en Dijn is zoek / diefstal (13)
·
Subjectieve
beleving van onveiligheid (13)
·
Agressie
(4)
·
Enge
plekken (1)
·
Slecht
verkeersgedrag (0)
Overzicht
van alle problemen die zijn genoemd door de verschillende groepen:[2]
|
Abstracte problemen
rond veiligheid |
|
Iedereen is hiervoor verantwoordelijk, de overheid moet
dit zelf kunnen aantonen. |
|
Gebrek aan betrokkenheid (4) |
|
Onbegrip, ongemakkelijk gevoel wat leidt tot
‘zelfverdedigend’ gedrag |
|
Weinig respect voor andere mensen/groepen (5) |
|
Geen zorg dragen voor de buurt (gebrek aan betrokkenheid,
ieder voor zich) |
|
Egoïstisch gedrag |
|
Agressief gedrag (8) |
|
Je niet veilig voelen door agressief gedrag/ intimidatie
(door mensen die op hun strepen staan) (1) |
|
Gevaarlijk gedrag |
|
Gevoelens van onveiligheid (bijvoorbeeld groepjes jongeren
in portiek) |
|
Agressie (10) |
|
Religieuze tegenstellingen (2) |
|
Welkom staat op de deurmat, maar dan moet de deur wel open
zijn of open gedaan worden. |
|
Handen af van andermans spullen (7) |
|
Concrete problemen
rond veiligheid |
|
Reageer als je iets ziet dat leidt tot een gevecht, ruzie
of onveilige situatie (3) |
|
Rijgedrag van fietsers en automobilisten,
verkeersovertredingen (doorrijden bij rood, voordringen etc.) (10) |
|
Fietsendiefstal en inbraak (4) |
|
Verlichting (openbare ruimte) en fietsen zonder licht |
|
Afval, blikjes, roken etc. (1) |
|
Verkeer rijdt te hard in wijk (1) |
|
Kleine criminaliteit (11) |
|
Vandalisme, beschadigen openbare ruimte (1) |
|
Enge plekken (4) |
Thema Wonen
Onvoldoende
rekening met elkaar houden, elkaar niet kennen en onverschilligheid ten
opzichte van de directe omgeving zijn de meest genoemde problemen met
betrekking tot omgangsnormen en de woonomgeving. De sociale samenhang in de
wijken ontbreekt en er is sprake van individualisering waardoor bewoners
onvoldoende zijn betrokken bij de buurt of straat waar men woont. Deze
problemen uiten zich door zwerfvuil op straat, vernielingen, asociaal parkeren
en last van hondenpoep. De onderstaande aspecten zijn door de drie groepen als
meest belangrijke problemen met betrekking tot de woonomgeving gepresenteerd.
·
Geslotenheid,
elkaar niet kennen (13)
·
Troep
achterlaten (6)
·
Geen
rekening met elkaar houden (4)
·
Overlast
van omwonenden (2)
·
Zwerfvuil
(0)
·
Vernielingen
(0)
·
Verkeerd
en asociaal parkeren (0)
Overzicht
van alle problemen die zijn genoemd door de verschillende groepen
|
Abstracte problemen
rond wonen |
|
Vertel je buren (op een goed moment) wat voor jou van
belang is |
|
Beperk gedrag dat als storend ervaren kan worden (1) |
|
Ik kom niet bij u op de koffie, ik wil alleen zeggen dat
ik de komende 14 dagen op vakantie ben (1) |
|
We houden onze buurt met elkaar schoon (5) |
|
Respect voor elkaars spullen (1) |
|
Onverschilligheid voor eigen omgeving |
|
Spelregels voor wonen niet volgen, onvoldoende kennen |
|
Geslotenheid, elkaar niet kennen (13) |
|
Zorgdragen voor de directe omgeving |
|
Sociale samenhang wijk |
|
Iedereen eigen verantwoordelijkheid nemen |
|
Rekening houden met de buren en de directe omgeving (1) |
|
Veiligheid |
|
Concrete problemen
rond wonen |
|
onveiligheid voor kinderen (speelmogelijkheden) (3) |
|
Parkeeroverlast (parkeren op de stoep) (1) |
|
Weinig groen |
|
Jongerenhangplek prima, de nagelaten troep niet (1) |
|
Zwerfvuil en vuil (bij ondergrondse containers) (15) |
|
Parkeren doe je op de daarvoor aangewezen manier (4) |
|
Het niet onderhouden van de eigen woonomgeving/ |
|
Honden niet in de voortuin laten poepen |
|
Ruim je eigen rommel op (2) |
|
Respecteer het groen in de straat en de tuin van de buren |
|
Te grote honden in te kleine huizen |
|
Straatmeubilair is er niet om je fiets aan vast te zetten |
|
Asbak legen vanuit de auto op straat |
|
Overlast, bijvoorbeeld geluid, onvoldoende rekening houden
met de buren (22) |
|
Vernielingen (5) |
|
Veiligheid, drugsproblematiek, inbraken (1) |
Vandalisme krijgt elf stemmen
tijdens stemming in een subgroep
Thema Respect
Het laatste
thema dat in de groepen is bediscussieerd, is ontbreken van respect in de
samenleving. De vraag die aan de deelnemers was gesteld, was om op het
onderwerp respect een drietal concrete problemen te noemen. Een aantal
specifieke problemen die zijn genoemd zijn bijvoorbeeld: het bellen in openbare
ruimten, voordringen in de winkel en asociaal verkeersgedrag. Veel betrokkenen
hebben aangeven dat het vervagen van normen die blijkbaar niet meer bij de
opvoeding horen en het niet durven aanspreken op elkaars gedrag hier de
belangrijkste oorzaken voor zijn. Overigens hebben veranderingen in normen en
waarden niet altijd negatieve gevolgen. Normveranderingen kunnen ook positief
zijn, zoals bijvoorbeeld de toegenomen aandacht van jongeren ten opzichte van
hun ouders voor het milieu (bijvoorbeeld afvalscheiding). Tevens is gewezen op
het ontbreken van aandacht voor cultuurverschillen, waardoor er onvoldoende
wederzijds respect tussen verschillende bevolkingsgroepen ontstaat.
·
Vervaging
van normen die blijkbaar niet meer bij de opvoeding horen (26)
·
Niet
durven aanspreken (19)
·
Negatief
reageren op aanspreken van andermans gedrag (19)
·
Belangstelling
en interesse in je medeburger/ individualisering
(10)
·
Bellen
in de openbare ruimte (2)
·
Regels
naleven (2)
·
Gebrek
aan respect ontstaat uit tegenstellingen tussen groepen (jong – oud, culturen,
etc.)
Overzicht
van alle problemen die zijn genoemd door de verschillende groepen:
|
Abstracte problemen
rond respect |
|
Iedereen zo behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden
(3) |
|
Luisteren zonder te oordelen, wees verdraagzaam (3) |
|
Niet iedereen begrijpt alles of kan alles even snel, houd
daar rekening mee |
|
Alles mag, verruwing |
|
Respect voor elkanders spullen (1) |
|
Mensen kunnen aanspreken op hun gedrag (13) |
|
Een glimlach of groet kost niets |
|
Vervaging van normen; enkele normen horen blijkbaar niet
meer bij de opvoeding (7) |
|
Respect voor ouderen, leerkrachten, onderwijshulpen etc. |
|
Onbekend met andere culturen waardoor veel onbegrip
ontstaat en minder respect (2) |
|
Wanneer mensen worden aangesproken op hun gedrag reageren
ze agressief; agressief gedrag in de openbare ruimte (11) |
|
Belangstelling en interesse in je
medeburger/individualisering (6) |
|
De regels naleven (11) |
|
Discriminatie (2) |
|
Oog hebben voor elkanders beperkingen |
|
Gebrek aan inlevingsvermogen (2) |
|
Respect hangt samen met cultuur en leeftijd (7) |
|
Zendingsdrang (6) |
|
Veiligheid: we letten op elkaar en handelen hiernaar |
|
Concrete problemen
rond respect |
|
Spreek de taal van ons allemaal: Nederlands (1) |
|
Neem verantwoordelijkheid voor jezelf en je kinderen |
|
Ik hoef niet alles vast te ketenen |
|
Het niet aanvaarden als je iemand wijst op iets wat niet
in de haak is |
|
Asociaal gedrag in het verkeer |
|
Bellen in de openbare ruimte (3) |
|
Snel op ‘jouw’ parkeerplaats gaan staan |
|
Ik kan op de hockeyclub als coach van de benjamins de
ouders aanspreken op hun support langs de lijn (2) |
|
Hinderlijk voordringen in winkels (1) |
|
Respect uit zich in het elkaar groeten in de lift etc. |
Conclusie/
samenvatting verkenning problemen
De
problemen zijn door de deelnemers in de volgende slogans samengevat:
·
Slogan:
respect doe je en het kost niks
·
Slogan:
eigen verantwoordelijkheid en wederzijds respect
·
Slogan:
(er)ken elkaar!
Nadat de
verschillende groepen de belangrijkste problemen met betrekking tot ieder thema
hebben gepresenteerd, kregen de deelnemers de gelegenheid om een zevental
stemmen uit te brengen op het probleem dat hun inziens het meest belangrijke
probleem was. Hierbij waren de deelnemers vrij om de stemmen naar eigen
voorkeur (bijvoorbeeld allemaal op één probleem, of verspreid over meerdere
thema’s) uit te brengen. De stemresultaten zijn samengevoegd en de stemmen met
de hoogste scores zijn hieronder weergegeven.
|
|
Uitslag plenaire
stemming verkenning problemen |
Aantal stemmen |
|
1 |
Gebrek aan betrokkenheid |
(43) |
|
2 |
Elkaar niet kunnen aanspreken |
(38) |
|
3 |
Vervaging van normen die blijkbaar niet meer bij opvoeding
horen |
(26) |
|
4 |
Egoïstisch gedrag |
(18) |
|
5 |
Geslotenheid (elkaar niet kennen) |
(13) |
|
6 |
Subjectieve beleving van onveiligheid |
(13) |
|
7 |
Mijn en dijn is zoek |
(13) |
|
8 |
Vandalisme |
(8) |
|
|
||
In totaal zijn er 177 stemmen
uitgebracht
Het thema
respect (of: het gebrek aan respect) lijkt tijdens de groepsdiscussies de
meeste aandacht gekregen te hebben. Dit thema loopt ook door de andere
onderwerpen heen. De discussies hadden een soort van natuurlijke neiging zich
op de achterliggende oorzaken te richten, waardoor de inkleuring van de thema’s
een abstract karakter heeft gekregen. Het lijkt er op dat de opvoeding als
veroorzaker van de problemen wordt gezien. Het gebrek aan betrokkenheid bij
elkaar en het feit dat men elkaar niet meer durft/kan aanspreken op
‘onaangepast’ gedrag scoren duidelijk het hoogst. Problemen als ‘geslotenheid’
en ‘egoïstisch gedrag’ vallen in dezelfde categorie.
Plenaire stemming over de
belangrijkste problemen
Tijdens de
discussie naar aanleiding van de stemming bleek dat er twee invalshoeken door
elkaar heen liepen: de problemen als gedaante (het concrete probleem) en de
achterliggende oorzaak. Het zijn de achterliggende oorzaken die hoog hebben
gescoord in de stemming. Terwijl concrete problemen (die soms zelfs geen
stemmen hebben gekregen) echt storend zijn, zoals agressief (verkeers)gedrag,
het gemak waarmee mensen troep op straat gooien, vernielingen, diefstal,
geluidsoverlast en luidkeels bellen in de publieke ruimte. De stemming mag
daarom niet de conclusie opleveren dat deze problemen als minder problematisch
worden ervaren. Het zijn juist deze, zeer concrete, problemen waar snel
resultaat geboekt kan worden door een gerichte aanpak.
“Ik heb laatst iemand aangesproken
op stapels oud papier die buiten zijn winkel lagen. Hij heeft hier meteen op
gereageerd door het papier op te ruimen totdat de ophaaldienst langskomt. Dit
voorval zie ik dus terug in de eerste drie punten. Het gaat dus niet om het
zwerfafval, maar betrokkenheid en elkaar aanspreken.”
Er werd ook
veel aandacht besteed aan vroeger en nu: “Vroeger
was eenieder meer verantwoordelijk voor zijn gedrag in de openbare ruimte, dat
ziet men tegenwoordig niet meer. Maar van de andere kant: tegenwoordig durf je
geen glas meer in een vuilnisbak te doen, maar doe je dit meteen in de glasbak.
Dat zie je ook bij roken: het is al bijna een misdaad als je tegenwoordig
rookt.” Conclusie van de groep: blijkbaar hebben de campagnes die hierop
gericht waren (en waar veel geld voor beschikbaar was) wel hun effect
gesorteerd. Er vielen dus niet alleen negatieve opmerkingen te noteren. Een
belangrijke hedendaagse verworvenheid lijkt ook de verminderde sociale controle
te zijn. ‘Omgangsnormen knellen minder’. Daarnaast is er ook een grote groep
mensen die zich wel keurig gedraagt en het zich aantrekt als ze worden
aangesproken op de troep of andere overlast die ze veroorzaken.
3.
Verkennen
van mogelijke oplossingen
De tweede
ronde stond in het teken van het zoeken naar oplossingen. Aan de deelnemers is
gevraagd om voor de eerder besproken problemen een aantal (1-3) concrete
oplossingen te geven. Dit leidde tot een grote hoeveelheid aan ideeën en
mogelijke oplossingsrichtingen, variërend van meer algemene methodieken en
aanpakken tot concrete acties. In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven.
Overigens
is het programma tijdens de avond ingekort waardoor de stemming is vervallen en
de brainstorm is verkort. Hierdoor is het niet mogelijk een geprioriteerd
lijstje voor een vervolg aanpak op te leveren. Door het gebrek aan tijd was het
ook niet mogelijk een 1 op 1 relatie tussen problemen en oplossingen te leggen.
De oplossingen zijn veeleer geformuleerd in termen van algemene
aandachtspunten, betrokkenen en enkele concrete acties (die betrekking kunnen
hebben op meerdere problemen).
Aandachtspunten en invalshoeken,
tips
Een
veelgenoemde oplossing is de zogenaamde wijkaanpak. De gemeente heeft met name
een rol in het faciliteren en stimuleren van initiatieven in de wijk. Projecten
dienen met name de betrokkenheid binnen de wijken of in de buurten te
vergroten. Bewoners kunnen bijvoorbeeld ongewenst gedrag in de buurt in de
gaten houden. Daarnaast dient de gemeente met sancties bepaalde regels af te
dwingen. Oplossingen die zijn genoemd:
·
Nadruk
op voorlichting, bijvoorbeeld door een campagne gericht op gedragsverandering.
·
Het
stimuleren van voorbeeldfuncties en voorbeeldwijken.
·
Lik op
stuk beleid, minder tolerantie van de overheid en verhogen van de handhavinggraad.
·
Het
doorrekenen van de kosten van oplossen van probleem (bijvoorbeeld vernieling)
naar de veroorzakers.
·
Feitelijke
ergernissen aanpakken (zwerfvuil parkeren).
·
Beginnen
bij de concrete ergernissen zoals zwerfvuil, verkeersoverlast, parkeren,
geluidsoverlast, etc.). Op deze punten kan concreet resultaat worden geboekt
waardoor een positief proces in gang wordt gezet. Daarnaast zijn deze concrete
ergernissen ook makkelijker aan te pakken dan de achterliggende problemen. Indien
het positief proces is gestart, kunnen ook de moeilijkere, abstracte problemen
aangepakt worden.
·
Opnieuw
spelregels vaststellen en handhaven.
·
Begin
klein: niet meteen met een hele wijk, maar begin bijvoorbeeld met één of twee
flats.
·
Jong
geleerd is oud gedaan, dus betrek ook het onderwijs in je campagne.
Betrokkenen
Tijdens de
discussies bleek dat jongeren vaak als oorzaak van de problemen worden gezien.
Ouders/opvoeders zijn daarom belangrijke betrokkenen. Dat blijkt ook uit de
mensen die genoemd zijn:
·
Ouders
en opvoeders weer ruimte geven om op te voeden (kinderen moeten ook in de
openbare ruimte een vermanende tik kunnen krijgen, zonder dat ouders rare
blikken van anderen krijgen). Ouders meer betrekken bij school sport etc, samen
opvoeden.
·
Aanleren
van normen en waarden op scholen, sportverenigingen en thuis: opvoeden dus.
·
Betrek
bewoners bij problematiek.
·
Winkels,
kantoren, horeca moeten regels onder de aandacht brengen
·
Politie,
corporaties, bewoners en gemeente zijn sleutelfiguren
·
Er
zitten overal in de stad sleutelpersonen/voorbeeldfiguren die impact kunnen
hebben. Het gaat dan om winkeliers, sportcoaches, docenten, opbouwwerkers etc.
Deze mensen moet je betrekken om de veroorzakers van problemen te bereiken.
Concrete acties
De
brainstorm heeft een aantal concrete ideeën opgeleverd:
·
Schoonmaakplan,
buurtfeesten en stadsgesprekken in begroetingsgroep.
·
Yogales
op scholen en invoeren van het vak sociale vaardigheden op school.
·
Geef
op middelbare scholen een gerichte lezing door de gemeente waarbij gedrag wordt
besproken, gericht op de jeugd.
·
Kunst
in wijken.
·
Kosten
van asociaal gedrag inzichtelijk maken en vernielers zelf laten betalen.
·
Assertiviteitscursus
voor ouderen.
·
Fleur
Delft op acties, beste buur prijsuitreiking, grote Delft schoonmaakactie (in
wijken).
·
De fluister
GSM: hoe harder je praat, hoe zachter je gesprekspartner je hoort.
·
Buurtbudget
gemeente voor achterstallig onderhoud aan wijken door bewoners zelf laten
besteden. Gemeente faciliteert en beloont bewoners die initiatief nemen.
4.
Conclusie
Hoe kan de
gemeente nu verder met het onderwerp stadsetiquette? De avond heeft aangetoond
dat ‘etiquette’ een veelzijdige discussie oproept waarbij verschillende
abstractie niveaus en oorzaak-gevolg relaties dwars door elkaar heen lopen. De
rode draad door de discussies is dat mensen zich storen aan bepaald gedrag van
andere mensen. Centraal in de discussies lijken respect en betrokkenheid te
staan (of beter gezegd: het gebrek daaraan). Het gebrek aan deze omgangsnormen
zouden de veroorzakers van veel concrete problemen zijn zoals zwerfafval, asociaal verkeersgedrag,
geluidsoverlast en vandalisme. Daarom is nu de vraag: hoe kun je de
gesignaleerde problemen aanpakken?
De
oplossingen laten een mix zien van gemeentelijke topdown PR campagnes en
bottom-up initiatieven van burgers. De gemeente kan daarbij verschillende
rollen op zich nemen:
- Als wetgever en handhaver
strenger sanctioneren op overtredingen.
- Faciliteren (helpen) van
burgers die initiatieven willen nemen om het klimaat in hun buurt / straat
/ stad te verbeteren.
- Stimuleren van burgers met
eigen initiatieven te komen.
- Overtuigen van burgers dat
asociaal gedrag iedereen schaadt en dat de burger zelf ook
verantwoordelijk is voor de fysieke en sociale kwaliteit van de publieke
ruimte.
Oplossingen
komen dus niet alleen van de gemeente. De burger draagt evenzeer een
verantwoordelijkheid. Deze betreft niet alleen het onderhoud van de publieke
ruimte, maar ook het doorbreken van de negatieve spiraal waarin we ons nu
bevinden.
Het
probleem rond de omgangsnormen moet dicht bij de mensen worden aangepakt.
Daarom is een gerichte aanpak in wijken en doelgroepen (sportverenigingen,
onderwijs, wijkcentra, etc.) gevraagd. Dit lijkt een belangrijk punt te zijn
omdat het zowel in de groepsdiscussie als tijdens de plenaire presentaties
meerdere keren werd aangestipt.
Daarnaast
zal een aanpak ook een mix moeten hebben van zowel de concrete ergernissen uit
de weg ruimen (‘stad samen schoon houden’) als het aanpakken van de
achterliggende problemen.
5.
Ten
slotte
Doordat de
agenda van de workshop tijdens de avond op instigatie van de
voorzitter is ingekort, resteerde te weinig tijd om te komen tot
concrete oplossingen voor het vervolg van het project stadsetiquette. Dat
werpt de vraag op hoe nu verder te gaan?
In deze
afsluitende paragraaf geven we aan welke wegen bewandeld kunnen worden voor het
vervolg van het project. Dit overzicht komt voort uit onze onafhankelijke
betrokkenheid bij het project en de kennis die we hebben opgedaan rond de
workshop.
Ons inziens
heeft de gemeente Delft drie mogelijkheden:
1.
stoppen
met het project stadsetiquette;
2.
integraal
aanpakken van de grootste ergernissen (zoals vuil op straat, veiligheid
’s nachts, agressie op straat, geluidsoverlast), en
3.
lokaal
(in de wijk) stadsdebatten organiseren over stadsetiquette.
We maken
bewust geen keuze voor een van deze mogelijkheden. Iedere optie heeft voor- en
nadelen en objectief gezien springt geen van de opties er positief of negatief
uit. Het is aan de gemeente Delft hieruit een keuze te maken.
De drie
mogelijkheden worden in het navolgende toegelicht.
Ad 1. Stoppen
Waarom
stoppen met het project stadsetiquette? Ondanks de aandacht die is besteed aan
het uitnodigingen van deelnemers voor de workshop (zo zijn onder andere
ruim 250 mensen direct door de gemeente aangeschreven), is de avond bezocht
door dertig mensen waarvan er 28 op enigerlei wijze professioneel bij het
onderwerp zijn betrokken. Slechts twee burgers - die niet
professioneel geïnvolveerd zijn - hebben de moeite genomen naar de
workshop te komen. Dit is een indicatie dat het onderwerp etiquette minder hoog
op de agenda staat dan wellicht verwacht was.
Daarbij komt dat
de discussie over etiquette in hoge mate subjectief is. Wat voor de één
een nette omgangsvorm is, hoeft dat voor de ander niet te zijn. De discussie
wordt daardoor snel abstract en krijgt een elitair karakter. Daar staat
tegenover dat het internetpanel en de workshop wel een aantal grootste gemene
delers heeft opgeleverd: zaken waar de meeste mensen zich aan lijken
te ergeren. Wij betwijfelen of meer discussie tot nieuwe inzichten leidt en het
onderwerp bij meer mensen hoger op de agenda zet.
Bovenstaande
bezwaren aan het project laten onverlet dat veel van de naar voren
gebrachte problemen betrekking hebben op concrete ergernissen die
(gezien de representativiteit van het Delft Internet Panel) door grote delen
van de bevolking als zodanig worden ervaren. De gemeente kan deze
problemen natuurlijk wel aanpakken. Dit leidt ons tot de tweede
mogelijkheid: het integraal aanpakken van grootste ergernissen.
Ad 2. Integrale aanpak
Een van de
opmerkingen die tijdens de workshop op veel bijval kon rekenen was: begin bij
de kleine dingen waarop je resultaat kan boeken (het "laag hangend
fruit"). Pak deze zaken integraal aan. Een voorbeeld van een integrale
aanpak van zwerfvuil kan deze strategie goed verduidelijken. Het
zwerfvuilprobleem kun je bijvoorbeeld aanpakken door tegelijkertijd:
-
mensen
te betrekken bij het schoonhouden van hun straat / buurt / stad (bijv. met
straatopruimdagen);
-
mensen
via campagnes bewust maken van hun eigen verantwoordelijkheid in het
schoonhouden van de stad;
-
strenger
te controleren en vervuilers harder aan te pakken;
-
extra vuilnisbakken te
plaatsen en deze zeer regelmatig te legen, en
-
meer
mensen op gemeentereiniging te zetten.
Door een
dergelijke aanpak krijgt de vervuiler minder kans en ontstaat er een
schonere stad. Een belangrijk bijeffect is dat er ook een etiquette ontstaat:
mensen zullen minder snel geneigd zijn hun troep zomaar op een brandschone
straat te gooien.
Een
vergelijkbare aanpak kan ingezet worden bij onder andere verkeer- en
geluidsoverlast. Diefstal en agressie lijken wat minder geschikt te zijn.
In de
integrale aanpak zijn de etiquette geen doel meer, maar een middel om
ergernissen aan te pakken. Kern is dat mensen direct worden betrokken bij de
aanpak, waardoor ze medeverantwoordelijkheid dragen en niet alles op de
gemeenschap af kunnen schuiven.
Indien
stoppen met het project stadsetiquette te radicaal is en de integrale aanpak te
ver van de oorspronkelijke doelstellingen staat, is er nog een derde
mogelijkheid: het debat naar de burgers toe brengen.
Ad 3. Lokale stadsdebatten
Waar de
integrale aanpak van problemen moet leiden tot bewustwording kan ook de
omgekeerde weg worden gevolgd: werken aan bewustwording zodat de problemen zich
oplossen. Eigenlijk is deze laatste oplossing een voortzetting van het project
zoals dat is gestart, want het oorspronkelijke uitgangspunt van het project
stadsetiquette is de burgers zo direct mogelijk bij het onderwerp te betrekken
en zelf de agendapunten te laten bepalen. Wat we nu voorstellen is dat het
project de wijk wordt in gebracht zodat het dichter bij de burgers komt te
staan.
Deze aanpak
kan alleen een succes worden indien er veel tijd en energie wordt gestoken in
de werving van deelnemers en het daadwerkelijk lukt 'normale' burgers te
betrekken (en niet de uitzonderingen die altijd komen). De aanpak is niet duur
en zou een keer 'getest' kunnen worden in een wijk, alvorens het in meerdere
wijken te doen.
Deze aanpak
sluit aan op het doel van het project: de bewoners er van doordringen dat
bepaald gedrag onwenselijk is en dat je een ander erop aanspreekt als hij zich
niet aan de normen houdt. Om de Delftenaren zo direct mogelijk bij dit
onderwerp te betrekken is ervoor gekozen de inwoners van de gemeente zelf de
agendapunten te laten bepalen. Op deze wijze wordt een breed gedragen
stadsetiquette opgesteld.
Bijlage I Oorspronkelijk programma
Inleidend gedeelte
19.00 uur: Ontvangst met koffie / thee
19.30 uur: Welkom door voorzitter cie. Extern
(dhr. Meuleman) en Welkom door wethouder Baljé
19.40 uur: Presentatie
van de resultaten van het Delft Internet Panel door Twan van den Hurk,
Onderzoek en Statistiek
Debat ronde 1 kleuren van de thema’s
19.50 uur: Instructie
programma door Rob Bilderbeek
20.00 uur: Verkenning
van het probleem: wonen, veiligheid en respect
21.00 uur: Plenaire
presentatie door groepen / debat / conclusies
Elke groep presenteert uitkomsten discussie
21.35 uur: Pauze
Debat ronde 2 werken aan oplossingen
21.40 uur: Toelichting
programma (deel 2) door Rob Bilderbeek (Dialogic)
21.45 uur: formuleren
oplossingen voor in ronde 1 gesignaleerde belangrijkste problemen in 4 groepen
(andere samenstelling)
22.35 uur: Plenaire
presentatie door groepen / debat / conclusies
Afronding
22.55 uur: Voorzitter
commissie extern (dhr Meuleman) trekt plenair conclusies
23.00 uur: Einde
Bijlage II Deelnemers
J.A.T.D.S.
Domis
Dhr. Domis
Wim de
Koning
Ton Cornax
Karin Ormel
Anke Rusch
Joop de
Jong
Alex van
leeuwen
Geert
Engels
Ans van
Berkel
Sabine
Jähnichen
Monique
Peltenburg
B.
Grundeken
Y. van
Setten
L. van
Elteren
P. Kiela
Noud
Schoenmakers
Liesje
Roomans
L. vd Hoek
Milène
Juniks
Wim Bot
Kees Zandbergen
John Aerts
Cahif Tas
Erik Otto
Elias Soltani