30 March 2000

naar agenda

In deze nota wordt de Septembercirculaire financieel vertaald en toegelicht naar de situatie van Delft. De uitkomst is positief. Dat neemt niet weg dat een andere belangrijke ontwikkeling, te weten de geplande 2^e en tevens laatste fase in de herverdelingsoperatie van het gemeentefonds, een negatieve weerslag heeft op de toekomstige inkomstenstroom vanaf 2001 uit het gemeentefonds. Daarover is recentelijk nadere informatie ontvangen. Over dit belangrijke onderwerp zal separaat gerapporteerd worden waarbij zowel de financiële gevolgen als de mogelijk te ondernemen stappen aan u worden voorgelegd.

De Septembercirculaire 1999 van het Ministerie van BZK levert de gemeente ƒ 3 miljoen structureel meer op ten opzichte van de Meicirculaire 1999. De belangrijkste reden is dat een aantal voorgenomen ombuigingsmaatregelen bij het Rijk niet doorgaan. Het Rijk heeft daarbij de geraamde loon- en prijsstijging voor 2000 met 1% verhoogd tot gemiddeld 2,5%.

De verhoging heeft de gemeente ook broodnodig omdat het beeld van de Meicirculaire tamelijk negatief was. Daarom is toen besloten eerst het beeld van de Septembercirculaire af te wachten. De financiële situatie ten opzichte van de raming van de Gemeentefondsuitkering in de Zomernota is nu als volgt:

bedragen x ƒ 1.000

Zoals hieruit blijkt is het negatieve beeld uit de Meicirculaire structureel gezien op grond van de Septembercirculaire omgeslagen in een positief beeld. Wel staan de jaren 2000 en vooral 2001 nog negatief maar dat kan bij volgende bijstellingen van het accres anders worden.

De huidige stand van het Gemeentefonds heeft gevolgen voor het financieel beeld. Het meerjarenbeeld uit de Zomernota is voor 2000 sluitend maar voor latere jaren oplopend negatief. De stand inclusief de ontwikkeling daarna van het gemeentefonds is als volgt:

bedragen x ƒ 1.000

Behalve de hiervoor bedoelde mutaties welke op het begrotingsbeeld van invloed zijn bevat de Septembercirculaire één budgetair neutrale mutatie. Dat betreft het terugdraaien van de aangekondigde uitname in verband met het toeslagenbudget van de ABW. Deze maatregel wordt verschoven naar 2001 en betrokken bij het in te stellen Fonds Werk en Inkomen.

De mutaties worden toegelicht in paragraaf 3 van deze notitie.

• Akkoord te gaan met het financiële beeld uit de Septembercirculaire en de mutaties voor 1999 in deze circulaire en de Meicirculaire mee te nemen in de 2^e ATW 1999.
• De mutaties uit de Mei- en Septembercirculaire voor 2000 tot en met 2003 welke van invloed zijn op het begrotingsbeeld te betrekken bij de Zomernota 2001-2004.

1. Accres 2000: Gezien de vooruitzichten voor de economische ontwikkeling in 2000 gaan de voorgenomen ombuigingen niet door. Het accres neemt daardoor in 2000 structureel toe met ƒ 387 miljoen (voor Delft ƒ 2,5 miljoen). Ook voor de volgende jaren zijn de accressen iets naar boven bijgesteld.
   
2. Ontwikkeling uitkeringsfactor: De daling van bijstandsontvangers is groter is dan verwacht. De ruimte die daardoor in het Gemeentefonds ontstaat geeft de mogelijkheid om de uitkeringsfactor te verhogen: in 1999 met 2 punten (voor Delft ƒ 0,3 miljoen) en in 2000 met 4 punten.
   
3. Aanpassing verdeelstelsel: In 2001 wordt de tweede en laatste fase uit de herverdelingsoperatie van het Gemeentefonds ingevoerd. De eerste fase is per 1.1.97 ingevoerd. Het gaat nu om 1/3^e deel van de totale middelen die in totaal 5 uitgavenclusters omvatten. De resultaten van deze aanpassing c.q. de omzetting in verdeelmaatstaven is nu om advies voorgelegd aan de Raad voor de financiële verhoudingen. Deze adviesaanvraag (met herverdeeleffecten per gemeente) hebben wij in afschrift ontvangen. Hierop zal separaat worden teruggekomen.
   
4. Fonds Werk en Inkomen (FWI): Tussen Rijk en VNG is overeenstemming bereikt over de vorming van het FWI per 1 januari 2001, dat een aantal inkomensregelingen zal omvatten. Ook het toeslagenbudget van de ABW zal vermoedelijk bij het fonds worden betrokken.
   
5. Wet FILO: Het voorstel voor een nieuwe wet FILO ligt inmiddels bij de Raad van State om advies. De nieuwe wet geeft duidelijke kaders voor het gemeentelijk en provinciaal treasurybeleid.
   
6. Omroepbijdrage: Per 1 januari a.s. worden de omroepbijdragen afgeschaft. Het Rijk compenseert in 2000 via een afkoopsom de gemeenten die de opslagen daarop mislopen (structureel ƒ 3 miljoen per jaar). De andere gemeenten betalen daar in 2000 eenmalig ƒ 12 miljoen aan mee. Vanaf 2001 wordt het structureel beschikbare bedrag in de algemene uitkering verwerkt.
   
7. Zalmsnip: Het kabinet licht zijn standpunt toe ten aanzien van zijn beleid om de lokale lasten te verlichten (ƒ 100 maatregel). De intentie blijft om alle huishoudens daarvan te laten profiteren. Het Leidse model (ƒ 75 naar huishoudens, rest voor minimabeleid) wordt als een uiterste invulling daarvan gezien. Het Kabinet blijft via de Monitor Lokale Lasten de gemeentelijke invulling van de lastenverlichting volgen.
   
8. BTW- compensatiefonds: In 2001 wordt een BTW-compensatiefonds ingesteld. Uit dit fonds zullen gemeenten en provincies gecompenseerd worden voor de over overheidsactiviteiten betaalde BTW. Het fonds wordt gevoed ten laste van het gemeente- en provinciefonds. Over de werking en de consequenties zal nog uitvoerige informatie verschijnen.

Herziening maatstaf

stadsvernieuwing: De maatstaf stadsvernieuwing maakt onderdeel uit van het nieuwe verdeelstelsel van het Gemeentefonds dat in 1997 is ingevoerd. De maatstaf biedt de gemeente compensatie voor de eigen bijdrage aan de stads- en dorpsvernieuwing. Als zodanig is de maatstaf afgeleid aan de verdeelsleutel van het stadsvernieuwingsfonds. Per 1 januari 2000 wordt echter het Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing ingesteld dat een brede doeluitkering omvat op het gebied van de stedelijke vernieuwing en waarin ook de middelen voor de stads- en dorpsvernieuwing zijn geïntegreerd. Dat maakt het noodzakelijk ook de maatstaf in het gemeentefonds aan te passen.

De mutaties uit de Septembercirculaire worden in het kort hieronder toegelicht in volgorde van de nummering in onderstaand overzicht.

bedragen x ƒ 1.000

MUTATIES NIET BUDGETTAIR NEUTRAAL

1. Accres Het accres voor 2000 is met ƒ 387 miljoen naar boven bijgesteld. Dat bedrag staat gelijk met 17 uitkeringspunten. Vanaf de Meicirculaire volgend jaar loopt deze verhoging mee in de bevoorschotting van het Rijk omdat daar volgens afspraak het officiële bijstellingsmoment ligt.

Ontwikkeling uitkerings-

basis De ontwikkeling van de uitkeringsbasis biedt de ruimte om de uitkeringsfactor in 1999 met 2 punten en in 1999 met 4 punten bij te stellen. De mutatie heeft meerjarig gezien een dalend verloop vanwege een technische correctie met betrekking tot het terugdraaien van de maatregel betreffende het toeslagenbudget ABW.

Afschaffing omroepbijdrage

De afschaffing van de omroepbijdrage in 2000 heeft in dat jaar een eenmalig nadelig effect van ƒ 12 miljoen omdat met de compensatie van een aantal hierdoor benadeelde gemeenten een eenmalig bedrag is gemoeid van ƒ 15 miljoen waarvan ƒ 3 miljoen structureel door het rijk beschikbaar is gesteld. Vanaf 2001 wordt het bedrag van ƒ 3 miljoen structureel toegevoegd.

MUTATIES BUDGETTAIR NEUTRAAL

4.Toeslagenbudget ABW De wijziging in de bekostiging van de toeslagen ABW in 2000 is verschoven naar 2001. De uitname in de Meicirculaire van ƒ 155 miljoen wordt daarom nu gecorrigeerd. Het kabinet overweegt de toeslagen ABW te betrekken bij het Fonds Werk en Inkomen. In dat fonds worden een aantal inkomensregeleingen op het terrein van werk en inkomen bij de gemeenten gebundeld.