30 March 2000

naar agenda

Stuk 164 I

Bestuursdienst B99004777

Delft, 21 september 1999.

Onderwerp: Bestemming gelden verkoop EZH-aandelen

- een procedurevoorstel als startnotitie.

Aan de gemeenteraad.

Geachte dames en heren,

De verkooptransactie van de EZH-aandelen vindt binnenkort plaats. In de lijn van de discussie in de gemeenteraad van januari 1999 over de verkoop van de EZH-aandelen wordt nu een procedurevoorstel uitgebracht. Dit procedurevoorstel is er op gericht om enerzijds de beschikbare gelden voor de korte-/ middellange termijn zo goed mogelijk te beheren (‘treasury’-vraagstuk) en anderzijds voor de definitieve bestemming van de gelden een zorgvuldige en integrale afweging te doen plaatsvinden.

In het verleden zijn forse publieke middelen vrijgemaakt ten behoeve van de energie-voorziening (distributie) om de noodzakelijke voorwaarden te scheppen voor de Delftse burgers om van de (toenmalige) moderne technieken gebruik te maken.

De moderne ontwikkelingen van nu maken die noodzaak van financiële betrokkenheid in deze sector kleiner.

Het belang van de burger is thans beter gediend door aanwending van die middelen in andere richtingen.

Naar de mening van ons college is het daarom gerechtvaardigd gedeelten van de opbrengst in de EZH-aandelen te investeren in duurzame projecten in de stad waarvan het profijt rechtstreeks de burger ten goede komt (maatschappelijke rendement).

Deze startnotitie sluit aan op het raadsvoorstel ‘Verkoop aandelen EZH’ dat eveneens in deze raadsvergadering wordt behandeld. In genoemd raadsvoorstel wordt u de definitieve verkoop ter goedkeuring voorgelegd.

Via deze startnotitie voor de gemeenteraad wordt nader ingegaan op:

De bestuurlijke uitgangspunten

De directe financiële consequenties bij verkoop van de EZH-aandelen

Het beheer van de EZH-gelden

Het communicatieplan

De verdere procedure

Het voorstel

1. De bestuurlijke uitgangspunten

Voor de bestemming van de EZH-gelden denken wij aan de volgende opties die bij de integrale afweging aan de orde zullen komen:

Inzet van EZH-gelden voor nog te bepalen bestedingsprojecten.

Compensatie in de begroting voor het wegvallen van het dividend en voor het vanaf 2003 niet meer ter beschikking hebben van een jaarlijks budget incidenteel beleid.

Mogelijke inzet voor het tarievenbeleid door het afvlakken van tariefsverhogingen voor de burger.

Voor het inzetten van de EZH-gelden in bestedingsprojecten zien wij vanzelfsprekend een duidelijke relatie met de ontwikkelingsrichting van Delft, met onder meer speerpunten ten aanzien van het ruimtelijk volumebeleid, economische speerpunten, energiebesparings-vraagstukken en speerpunten op het vlak van maatschappelijke zorg. Voor het onderdeel tarievenbeleid denken wij aan het afvlakken van de tariefsontwikkeling afvalstoffenheffing.

In aanvulling hierop zal vanuit overwegingen van zorgvuldig financieel beleid specifiek gelet moeten worden op een aantal aspecten:

De gemeentebegroting zou voor het jaarlijks exploitatiebeeld als gevolg van de bestedings-projecten niet extra belast mogen worden.

Het nu te verkrijgen extra reservevermogen zal in de tijd gezien niet te lang onbestemd moeten blijven. Hoe meer onduidelijk is op welke termijnen, welk geld waaraan besteed wordt des te minder rendement kan met de belegging van de gelden behaald worden voor zolang deze nog niet ingezet worden.
Daarnaast is het ook naar de externe relaties van Delft (overheden, samenwerkings-partners, ...) toe strategisch niet verstandig om een groot onbestemd vermogen aan te houden.

Onze inzet voor de komende discussie over bestemming van de EZH-gelden is dat wij binnen enkele maanden een definitief bestemmingsvoorstel aan de Raad uit zullen brengen op basis van een open dialoog met de Raad, de burgers en maatschappelijke organisaties.

2. De directe financiële consequenties bij verkoop

De totale opbrengst van de EZH-aandelen bedraagt ƒ 223 mln. Hiervan komt 60%, ƒ 133.5 mln, naar verwachting op zijn vroegst begin november beschikbaar. Het resterende 40%-gedeelte (ƒ 89.5 mln) wordt gestald via een ESCROW-regeling bij een aangewezen notaris in afwachting van het resultaat van de bakstenendiscussie. Het is op dit moment slecht voorspelbaar op welk moment en tot welke omvang aanvullende middelen beschikbaar zullen komen.

Wij zijn van oordeel dat de komende discussie over bestemming van de EZH-gelden, die we in relatief kort tijdbestek zouden willen voeren, voor dit moment zich moet beperken tot de concrete bestemming van de genoemde 60%, voluit: ƒ 133.500.000

De belangrijkste financiële consequenties zijn:

Het na 2002 in de meerjarenbegroting structureel geraamde dividend vervalt: ƒ 140.000

Tevens vervalt de in de begroting geraamde rentelast van het aandelenkapitaal,

het netto-effect hiervan is: - ƒ  20.000

Per saldo bedraagt het budgettaire nadeel: ƒ 120.000

Het wegvallen van het dividend EZH betekent dat ingaande 2003 de dekking voor incidenteel nieuw beleid wegvalt. In deze collegeperiode bedraagt de budgetruimte voor incidenteel nieuw beleid jaarlijks ƒ 1 mln. In de Zomernota is aangegeven hoe via de Reserve Nutswinsten deze budgetruimte voor de periode tot en met 2002 gereserveerd is. Ingaande 2003 is er geen budget voor incidenteel nieuw beleid beschikbaar: ƒ 1.000.000

Het totaalbedrag aan overige financiële consequenties is dan jaarlijks: ƒ 1.120.000

Onderdeel van de bestemming van de EZH-gelden kan zijn dat geborgd wordt dat vanaf 2003 er een jaarlijks budget voor incidenteel nieuw beleid van ƒ 1 mln beschikbaar is.

In combinatie met het wegvallende dividend ad ƒ 140.000 en de vrijvallende kapitaallasten ad ƒ 20.000 zou dan in de begroting een structureel budget van ƒ 1.12 mln vrijgemaakt moeten worden.

Technisch kan dit door een gedeelte van de EZH-gelden apart te zetten en de rente daarop ten goede te laten komen van de budgetruimte in de gemeentebegroting. Bij 5% rente zal ingaande 1/1/2000 een bedrag van ƒ 18.4 mln weggezet moeten worden, om vanaf 2003 een structurele renteopbrengst van ƒ 1.12 mln ten goede te kunnen laten komen van de budgetruimte.

Deze budgetcompensatie voor incidenteel nieuw beleid kan afgezonderd worden van het totale te ontvangen bedrag van ƒ 133.5 mln, er resteert dan een bedrag van ƒ 115.1 mln waarvan de bestemming nog aangegeven dient te worden.

De bestemming van de EZH-gelden zal over een relatief lange periode gespreid zijn. Het hangt af van de definitieve planning van benodigde bedragen en de termijnen waarop deze bedragen beschikbaar moeten zijn welke maatregelen getroffen moeten worden om de EZH-gelden tijdelijk te beheren. Mede gelet op overige autonome ontwikkelingen (§ 3.1) met betrekking tot investeringen, reserves/ voorzieningen en de geldleningenportefeuille van de gemeente kan hierop de beleggingsstrategie (§ 3.2) van de gemeente gebaseerd worden.

In de periode 2000-2003 is via de Zomernota een investeringsprogramma benoemd in de orde van grootte van ƒ 55 mln.

Na 2003 wordt standaard rekening gehouden met ruimte voor categorie-1 investeringen van ƒ 4 à 5 mln op jaarbasis (in relatie tot vrijvallende kapitaallasten van ƒ 4 ton).

Gekoppeld aan het investeringsprogramma 2000-2003 wordt een algemene onttrekking voorzien aan de reserves van het Grondbedrijf (voor ca. ƒ 35 mln) voor een aantal grote bouwprojecten (brandweerkazerne, archief, bibliotheek). De te plegen onttrekking wordt overigens bij de Zomernota 2001-20004 definitief bepaald.

Niet uitgesloten moet worden dat de reservepositie verder versterkt gaat worden als gevolg van met name:

De opbrengst vanuit de 40% tranche na aftrek van het bakstenengedeelte;

De opbrengst van Bouwfondsaandelen, zodra de transactie met ABN/ AMRO doorgang vindt. De opbrengst ligt in orde van grootte ƒ 28 mln, het wegvallend dividend bedraagt structureel ƒ 8 ton, gekapitaliseerd bij 5% rente is dit een bedrag van ƒ 16 mln.
Overigens zal deze opbrengst naar verwachting pas op termijn (max. 5 jaar) volledig gerealiseerd worden.

In algemene zin tekenen we daarbij aan, dat:

We de discussie over de bestemming van de EZH-gelden op dit moment niet willen verbreden met de mogelijk op termijn nog ter beschikking komende middelen.

De wetenschap, dat Delft nog over ‘stille reserves’ beschikt, maakt het ook wat makkelijker om ondanks alle onzekerheden aan de bestedingskant (als het gaat om de hoogte van bedragen en termijnen) nu al wel in hoofdlijnen te beslissen voor welke periodes/ welke bedragen weggezet zullen worden.

Rekening moet gehouden worden met een herfinanciering van de algemene leningenportefeuille van de gemeente in 2000/2001 tot een totaalbedrag van ƒ 31 mln.

De rendementen van de beleggingen kunnen op basis van de huidige marktrendementen als volgt zijn bij de diverse looptijden:

 

Beleggingen van gelden tot maximaal 2 jaar; de zgn. korte gelden
6 mnd	3,0%
1 jaar	3,1%
2 jaar	3,9%

Beleggingen van gelden vanaf 2 jaar; de zgn. lange gelden
3 jaar	4,1%
5 jaar	4,5%
7,5 jaar	5,2%
15 jaar	5,5%

De opbrengsten zijn afhankelijk van de omvang van de gekozen bedragen; de looptijden, en de kwaliteit van de debiteur.

Ook een keuze voor andere looptijden is mogelijk.

Voor de nog definitief te bepalen beleggingsstrategie is het van belang beleidskaders te formuleren aangaande:

de te bepalen categorieën van partijen waarbij belegd wordt en het maximaal te beleggen bedrag per beleggingscategorie;

de toe te passen beleggingsvorm(en);

de voor de beleggingen te hanteren termijnen, bedragen en rendementen.

Hiervoor is het door de gemeenteraad vastgestelde Treasurystatuut het uitgangspunt.

In het Treasuryberaad van 26 augustus is als beleidslijn besproken dat uit hoofde van risicospreiding maximaal 50% van het totaal te beleggen bedrag ad ƒ 133.5 mln kan worden vastgelegd in de debiteuren die voldoen aan de art. 4e t/m 4g van de limietenlijst waarin de debiteuren zijn gerangschikt naar kwaliteitseisen (de zgn. ‘Ratings’).

De overige gelden worden belegd in de categorie 4a t/m 4d.

De limietenlijst treft u als bijlage I bij deze startnotitie aan.

Als beleggingsvorm zal worden gekozen uit de mogelijkheden die het Treasurystatuut biedt, de obligaties, onderhandse leningen, en deposito’s. Een en ander hangt af van de wisselende marktomstandigheden en de gewenste verhandelbaarheid van de leningen. Beleggen in aandelen wordt uitgesloten.

De termijnen en bedragen van de beleggingen worden bepaald door de omvang van de bestedingen en de termijnen waarop bestedingen worden gerealiseerd. Direct hiermee samenhangt de hoogte van het te behalen rendement.

Met andere woorden: als ƒ 10 mln nodig is voor een specifieke investering in 2003 dan zal een belegging worden gekozen tot 2003 voor ƒ 10 mln. Niet voor iedere kleine investering zal in de praktijk een aparte belegging worden gedaan. Doch dit is het principe.

Gezien de grote rendementsverschillen tussen kortere en langere beleggingen is het noodzakelijk om beleggingsbeslissingen zo spoedig mogelijk na de uitkomst van de bestemmingsdiscussie (november/ december 1999) definitief te nemen. Op basis van de thans bekende investeringsprogramma’s-/ termijnen en gelet op de overige ontwikkelingen in de kapitaaldienst (zie § 3.1) kan het grootste deel van het totaal beschikbare bedrag (± ƒ 90 mln) door middel van zogenaamde lange gelden gespreid worden belegd. De overige middelen (± ƒ 44 mln) zullen dan voor kortere periode op de geldmarkt worden gelegd.

De algemene beleidslijn voor de gemeentelijke reserves is dat op de reserves rente bijgeschreven wordt voor compensatie van de inflatie-ontwikkeling (de prijscompensatie) en dat de resterende marge (tot aan het rente-omslagpercentage) ten gunste komt van het begrotingsbeeld.

Bij het definitieve besluit over de besteding van de EZH-gelden moet vastgesteld worden of deze algemene beleidslijn van toepassing moet zijn of dat in deze uitzonderlijke situatie de rente volledig op de reserve bijgeschreven moet worden. Overwegingen daarbij zijn:

De investeringsbehoefte.

De behoefte aan budgettaire ruimte in het begrotingsbeeld.

De afhankelijkheid van het begrotingsbeeld van de reservepositie.

In het kader van de externe oriëntatie die de gemeente Delft voorstaat, past het goed om burgers zeer direct bij de verdeling van een dergelijk grote geldsom te betrekken. Dit betekent dat burgers betrokken zouden moeten worden bij de prioriteitstelling, waarbij de uiteindelijke keuze welke projecten worden uitgevoerd bij de gemeenteraad ligt.

Hoe kunnen burgers op een creatieve manier betrokken worden bij de discussie over het verdelen van de EZH-gelden? Met een aantal aspecten moet dan rekening gehouden worden:

Het moet voor veel mensen makkelijk zijn om mee te doen aan de discussie. De drempel moet laag zijn voor de verschillende doelgroepen

Mensen moeten als individu maar ook als groep (bijvoorbeeld als belangenorganisatie) kunnen deelnemen aan de discussie

Het college moet duidelijk sturing kunnen geven aan de inhoud van de discussie.

De gemeenteraadsleden zijn uiteindelijk de beslissers. Dit moet ook zeer duidelijk naar burgers worden gecommuniceerd.

Er moet geen verwarring over en verstrengeling met andere gemeentelijke projecten ontstaan die op dit moment al lopen of gaan starten (denk aan: stadsgesprekken, wijkplannen, enzovoort). Het is duidelijk een incidenteel project.

Er moet speciale aandacht zijn voor bijzondere doelgroepen, zoals kinderen, ouderen, anderstaligen.

Al deze punten meewegend, hebben wij voorkeur voor een aanpak die tot de verbeelding van mensen spreekt. Omdat het uiteindelijk gaat om verdeling van geld stellen wij voor te kiezen voor het vervaardigen van Delftse Duiten, een fictieve munt waar mensen mee aan de slag moeten. Deze munten kunnen naar ieder huishouden in Delft worden toegestuurd, met daarbij een brochure waarin een aantal voorstellen voor bestedingsprojecten worden gedaan door het college. Mensen kunnen met deze Delftse Duiten gaan `stemmen´ op projecten die zij belangrijk vinden voor de stad. Zij kunnen een keuze maken uit een aantal voorstellen die door het college worden gedaan. Het is daarbij overigens niet mogelijk om op ieder project te stemmen, omdat mensen minder munten krijgen dan er projecten zijn. Kortom: kiezen moet! Dat maakt het lastig maar ook spannend.

Hoe kunnen mensen vervolgens hun keuze kenbaar maken? Er is een aantal opties mogelijk:

Mensen kunnen hun munten terug sturen via een antwoordkaart, waarbij ze ook hun motivatie kunnen weergeven (ik stem op de volgende projecten omdat…).

Mensen kunnen hun munten zelf komen deponeren in een soort ´spaarpotten´ die in het stadhuis staan opgesteld gedurende een aantal weken. Per project is er een spaarpot, waardoor ook gelijk een tussenstand zichtbaar wordt per project.

Mensen kunnen hun munten zelf komen inleveren tijdens een speciale avond, waarbij ze ook direct hun motivatie kunnen geven voor hun prioriteitstelling.

De als laatste genoemde speciale avond is voor individuele burgers, maar vooral voor belangenorganisaties toegankelijk. De belangenorganisaties zullen expliciet worden uit-genodigd om tijdens deze avond hun munten in te komen leveren. Wanneer zij hun motivatie kenbaar maken tijdens deze avond, kunnen zij daarover direct aan de tand worden gevoeld door bijvoorbeeld raadsleden en collegeleden. Zij moeten hun stemgedrag goed kunnen motiveren. Op deze manier ontstaat er een dialoog met de stad.

Om ook richting diverse stadsdelen nog de dialoog aan te gaan over het collegevoorstel als aanzet voor de bestemmingsmogelijkheden, kunnen er een drie-/ of viertal informatiebijeenkomsten worden georganiseerd verspreid over de stad. Tijdens deze avonden worden de burgers door het college op de hoogte gebracht van het voorstel (de brochure) en kan er gediscussieerd worden over de projecten. Mensen kunnen aangeven waarom zij bepaalde projecten wel of niet belangrijk vinden. Deze avonden werken menings-vormend voor burgers en stimuleert de discussie over de Delftse Duiten en uiteindelijk het inleveren van de munten. Daarom zullen deze avonden voorafgaand aan de start van de muntenactie worden gehouden, zodat mensen goed geïnformeerd hun stem kunnen uitbrengen. Tijdens iedere avond zullen zoveel mogelijk leden van het college aanwezig zijn om de discussie aan te gaan en toelichting te verzorgen.

De scholen in Delft zullen op een aparte manier benaderd worden om mee te doen aan de actie met de Delftse Duiten. Gedacht kan worden aan een prijsvraag voor scholen waarbij er per school een voorstel kan worden ingediend door de kinderen ter waarde van een vooraf vastgesteld bedrag. Het beste idee wordt vervolgens daadwerkelijk uitgevoerd. Het voorstel moet op een creatieve manier worden ingediend (tekeningen, bouwwerkjes, toneelstukjes, opstel) en kan in het stadhuis worden gepresenteerd aan het gemeentebestuur tijdens een speciale scholenavond.

Naast de hiervoor genoemde middelen, kan natuurlijk ook internet worden ingezet als middel om mee te doen aan de discussie. Gedacht wordt aan een aparte pagina met daarop de stand van zaken in de ‘spaarpotten’ (een soort thermometer op internet), maar ook een discussiepagina om op de diverse voorstellen van het college te reageren.

Voor de Delftenaren die anderstalig zijn, kan een speciaal artikel in de Stadskrant worden gemaakt, waarin het principe van de Delftse Duiten wordt uitgelegd in de eigen taal. Mensen worden opgeroepen hun Delftse Duiten terug te sturen, en kunnen voor meer informatie bellen met een speciale contactpersoon die ook uitleg kan geven over de (globale) inhoud van de verschillende projecten die het college voorstelt.

Uiteraard is er ook een speciale rol voor de Stadskrant weggelegd in deze aanpak. Wekelijks kan bijvoorbeeld een burger in beeld worden gebracht die zijn of haar Delftse Duiten komt inleveren in het stadhuis. Daarnaast zal de stand van de ‘spaarpotten’ ook via de Stadskrant worden bijgehouden, en kunnen mensen reageren via de krant.

Het idee rondom de Delftse Duiten moet na besluitvorming in de gemeenteraad van 30 september a.s. verder worden uitgewerkt. Zodra uw akkoord voor deze aanpak verkregen is, zal offerte worden aangevraagd bij een aantal communicatiebureaus om met name de vormgeving aan uit te besteden. De planning is in ieder geval om de consultatie van de Delftse samenleving tussen half oktober en half november te laten plaatsvinden, zodat definitieve besluitvorming over de bestemming van de EZH-gelden mogelijk is tijdens de raadsvergadering in december.

Voor de komende discussie met betrekking tot de EZH-gelden achten wij het van belang dat deze in relatief kort tijdbestek gevoerd wordt, op basis van een open dialoog met de Raad, de Delftse burgers en maatschappelijke organisaties. De discussie met de stad is gericht op de te stellen prioriteiten met betrekking tot mogelijke bestemmingen. Begin oktober zullen wij nog een aanzet doen voor de bestemmingsmogelijkheden. Op basis van de discussie met de Raad en de stad kan dan eind november het definitieve bestemmingsvoorstel aan de Raad voorgelegd worden.

Na de vaststelling door de gemeenteraad zal de nadere uitwerking van de betrokken dossiers voor de bestedingsprojecten via het reguliere traject van de beleidsvoor-bereiding geschieden. In de Zomernota 2001-2004 zullen de eerste resultaten daarvan verwerkt zijn.

De procedure ziet er in hoofdlijnen dan als volgt uit:

Met inachtneming van het advies van de commissie Middelen en Bestuur van 23 september 1999 stellen wij u voor te besluiten:

De bestuurlijke uitgangspunten voor de bestemming en het - tijdelijk - beheer van de EZH-gelden vast te stellen.

Akkoord te gaan met de aangegeven budgetcompensatie voor het wegvallend dividend en voor budgetruimte incidenteel nieuw beleid. Vanuit de EZH-gelden hiertoe ƒ 18.4 mln reserveren.

Akkoord te gaan met de geschetste procedure voor de nadere bepaling van de aan de EZH-gelden tot een bedrag van ƒ 115.1 mln te geven bestemming.

Akkoord te gaan met de nadere uitwerking van het communicatietraject overeenkomstig de randvoorwaarden en ideeën van het communicatieplan.

Akkoord te gaan met de aangegeven beleidskaders voor de beleggingsstrategie met betrekking tot het - tijdelijk - beheer van de ontvangen gelden.

Hoogachtend,

Burgemeester en Wethouders van Delft,

H.M.C.M. van Oorschot ,burgemeester.

N. Roos ,Secretaris.

Stuk 164 II

Bestuursdienst B99004777

De raad van de gemeente Delft;

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 30 september 1999;

gezien het advies van de commissie middelen en bestuur;

b e s l u i t :

De bestuurlijke uitgangspunten voor de bestemming en het - tijdelijk - beheer van de EZH-gelden vast te stellen.

Akkoord te gaan met de aangegeven budgetcompensatie voor het wegvallend dividend en voor budgetruimte incidenteel nieuw beleid. Vanuit de EZH-gelden hiertoe ƒ 18.4 mln reserveren.

Akkoord te gaan met de geschetste procedure voor de nadere bepaling van de aan de EZH-gelden tot een bedrag van ƒ 115.1 mln te geven bestemming.

Akkoord te gaan met de nadere uitwerking van het communicatietraject overeenkomstig de randvoorwaarden en ideeën van het communicatieplan

Akkoord te gaan met de aangegeven beleidskaders voor de beleggingsstrategie met betrekking tot het - tijdelijk - beheer van de ontvangen gelden.

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de gemeenteraad van 30 september 1999.

,burgemeester.

secretaris.

Stuk 164 III

Bestuursdienst B99004777

 

Naam debiteur	1 mnd	6 mnd		5 jaar		11 jaar		onbep. tijd
Statuut art. 4a, b, c en d
Rijksoverheden AAA	x	x						x
Nederlandse Provincie en Gemeente	x	x						x
Garanties door overheden	x	x						x
BNG	x	x						x
NWB	x	x		x		x		x
RABO	x	x		x		x		x
Overige partijen met AAA	x	x		x		x		x
Statuut art. 4e
ABN Amro	x	x		x		-		-
Aegon	x	x		x		-		-
Ahold	x	x		x		-		-
ING	x	x		x		-		-
Kon. Olie	x	x		x		-		-
Unilever	x	x		x		-		-
Statuut art. 4f
Elsevier	x	x
Fortis	x	x
Heineken	x	x
KPN	x	x
Vendex	x	x
Wolters Kluwer	x	x
Statuut art. 4g	x
Ahrend	x
ASML	x
ASR verzekeringen	x
Beers	x
Brunel	x
CMG	x
Content Beheer	x
CSM	x
Eriks	x
Free Record Shop	x
Gamma Holding	x
Getronics	x
Grolsch	x
Grontmij	x
Hunter Douglas	x
Van Melle	x
Nationale Investeringsbank	x
Norit	x
Stuk 164 III	Pag. 2.
Naam debiteur	1 mnd		6 mnd		5 jaar		11 jaar		onbep. tijd
OPG	x
Stork	x
Telegraaf	x
Vedior	x
Wessanen	x
Statuut art. 4h (derivaten)
ABN Amro	x		x		x		x
UBS AG Zurich	x		x		x		x
Südwestdeutsche Landesbank-Girozentrale	x		x		x		x
Bayerischse Landesbank-Girozentrale	x		x		x		x
Caisse Nationale de credit agricole	x		x		x		x
Deutsche Bank AG	x		x		x		x
Westdeutsche Landesbank-Girozentrale	x		x		x		x
Morgan Guaranty Trust Cy.	x		x		x		x
Barclays Bank PLC	x		x		x		x
National Westminster Bank PLC	x		x		x		x

Bronnen:

Ratings Moody’s en S&P - juli 1999

Ratings GIM (Beleggers Belangen) - juni 1999

Kerngetallen Nederlandse beursfondsen (AA) - juni 19996.