Kostendekkendheid van begrafenisrechten

1. Inleiding. 2

2. Financiële opbouw interne tarieven. 2

3. Financiële opbouw van de externe tarieven. 3

4. Kostendekkendheid en de begrote baten. 4

5. Realisatie van de bezuinigingstaakstelling. 5

6. Advies. 5

Bijlage A Tariefopbouw 2004 Groen kantoorpersoneel 6

Bijlage B Tariefopbouw 2004 - Groen buitenpersoneel 7

Bijlage C Toelichting tariefsopbouw 2005. 8

Bijlage D Begrippenlijst 9

Wijk-/Stadszaken,

Vakteam Groen, Marian Dat

22 oktober 2004.

1. Inleiding

Er zijn twee aanleidingen voor het opstellen van deze notititie voor college en raad:

a. In de door de raad vastgestelde programmabegroting 2005-2008 is besloten tot een bezuinigingstaakstelling in de vorm van een boventrendmatige verhoging van de begrafenisrechten.

b. Eerder al is bij de behandeling van de verordening begrafenisrechten 2004 (nogmaals) inzicht gevraagd in de berekeningswerkwijze van de tarieven, en in het verlengde daarvan zijn ook vragen gesteld over de noodzaak om voor een aantal specifieke handelingen ook kosten in rekening te brengen bij de burger.

Deze notitie Kostendekkendheid begrafenisrechten geeft het gevraagde inzicht in de opbouw van de interne en externe tarieven ten behoeve van de verordening begrafenisrechten 2005.

De verordening 2005 met bijbehorende tarieventabel wordt in december aan college en raad voorgelegd. De werkwijze van de kostentoerekening komt overeen met de in de notitie “kostendekkendheid van leges” meer uitgebreid beschreven werkwijze. Beide notities kunnen dan ook in samenhang besproken worden in de commissie Middelen en Bestuur van 16 november a.s.

Onderhoud en beheer van de gemeentelijke begraafplaatsen vindt plaats bij het vakteam Groen. Dit vakteam maakt onderdeel uit van de sector Stadsbeheer en heeft 81 medewerkers, waarvan 71 in de buitendienst exclusief ca 15 Combiwerkers.

In deze notitie wordt de opbouw van de interne uurtarieven toegelicht (paragraaf 2.). Daarna wordt ingegaan op de onderbouwing van de totale kosten waar de externe tarieven op zijn gebaseerd (paragraaf 3.) Vervolgens komt de relatie tussen de tarieven en baten in de begroting aan bod (paragraaf 4.). Tenslotte wordt een toelichting gegeven op bezuinigingstaakstelling die in de programmabegroting 2005 is opgenomen (paragraaf 5.).

Ter informatie wordt in de bijlagen inzicht gegeven in de opbouw van de interne uurtarieven 2004 van het vakteam groen (bijlagen A en B), in de opbouw van de (externe) tarieven 2005 ingedeeld naar de detailopzet van de verordening (bijlage C) en wordt een aantal begrippen nader toegelicht (bijlage D).

2. Financiële opbouw interne tarieven

De afdeling Groen kent 2 interne uurtarieven, voor kantoorpersoneel en voor het buitenpersoneel. In de bijlagen A en B is de opbouw van deze tarieven voor 2004 nader gespecificeerd. De facilitaire overhead maakt ruim 34% van de tarieven uit en is voor het vakteam Groen onbeïnvloedbaar.

2004	Buitenpersoneel		Kantoorpersoneel
Salaris, soc. last	€ 25,02	65,34 %	€ 46,89	65,76 %
Werkplekkosten	€ 1,57	4,10 %	€ 2,89	4,05 %
Overhead	€ 11,70	30,56 %	€ 21,53	30,19 %
Totaal uurtarief	€ 38,29	100,00 %	€ 71,31	100,00 %

Het interne uurtarief voor 2005 is opgehoogd met het door de raad vastgestelde stijgingspercentage personeelslasten van 1,5 % voor 2005. Met behulp van de uurtarieven worden de kosten van de werkzaamheden op de begraafplaatsen bepaald. In bijlage C. ‘Toelichting tariefsopbouw 2005’ is hiervan bij alle handelingen een nadere specificatie opgenomen.

Met de externe tarieven voor de handelingen worden opbrengsten gegenereerd. Deze tarieven zijn geïndexeerd met het vastgestelde stijgingspercentage van 0,8% en met een extra verhoging als gevolg van de kostendekkendheidstaakstelling.

De leges worden volgens de al jaren her gebruikelijke werkwijze geïndexeerd met de door de raad vastgestelde percentages. Bij uitzondering kan daarvan in de gemeentelijke systematiek afgeweken worden. Het is namelijk niet per definitie zo, dat kostenstijgingen voor de begraafplaatsenexploitatie binnen deze gemeentebrede trendmatige stijging blijven.

Ter illustratie: voor 2005 is rekening gehouden met een stijging van de uurlonen van 1,5%, terwijl voor de materiële kosten wordt uitgegaan van een daling van de kosten met 0,8 %. De toegestane indexering van de begrafenisrechten bedraagt 0,8%. De kosten van de begraafplaatsen hebben voor meer dan 80% betrekking op uurlonen, incidenteel zijn er leveringen voor bijvoorbeeld plantmateriaal, stortkosten afval, brandstof en tractiekosten. Daarnaast geldt dat, ondanks de geraamde daling van materiële kosten, het niet in de lijn van de verwachting ligt, dat brandstof- en stortkosten in 2005 lager zullen uitvallen dan in 2004. Het moge duidelijk zijn dat zelfs met de toegestane tariefstijging de tarieven uit de pas gaan lopen met de werkelijk te maken kosten

In dit geval betekent dit een verslechtering van de kostendekkendheid. Dit vraagt voor komende begrotingen extra aandacht voor de specifieke kostencomponenten van het product begraafplaatsen. In wezen gebeurt dat jaarlijks ook voor de reinigingsrechten. Mits goed onderbouwd en gemotiveerd wordt dan ten tijde van de Programmabegroting (redenerend vanuit het principe van gewenste kostendekkendheid) een afwijkende trendmatige stijging voorgelegd aan het gemeentebestuur. Dat kan dan overigens zowel een correctie naar boven als –bij meevallende kostenontwikkelingen- een correctie naar beneden zijn.

3. Kostenopbouw van de verschillende handelingen

Alle handelingen die worden verricht op de begraafplaatsen zijn uitgebreid in kaart gebracht (zie bijlage C). Dit is in volgorde gedaan van de verschillende hoofdstukken van de verordening. Daarbij wordt per handeling inzicht gegeven in de werkzaamheden in een bepaalde periode, de daarmee gemoeide inzet van uren en de toerekening van de overige kosten. Overige kosten hebben betrekking op de ondersteuning van het vakteam Groen (15% toeslag op de werkzaamheden), de onderhoudskosten van de buitenruimten (paden, meubilair, groenvoorziening) (20%) en de kapitaallasten voor de begraafplaatsen ten behoeve van de (her)inrichting van de terreinen, de gebouwen en de grafkelders (36%).

Het begin van de bijlage C. ‘Toelichting tariefsopbouw 2005’ ziet er als volgt uit:

HOOFDSTUK 1 RECHTEN		Handelingen	Uren	Uurtarief	Grafwerk	Etc.
	Familiegraf
1.1.1.1	Zandgraf	30 jaar
	mogelijkheid keuzegrafbepaling	1	0,50	€ 72,37	€ 36,19
	bespreking beheerder	5	0,25	€ 72,37	€ 90,46
	Etc.

In de onderstaande tabel is de verdeling van de totale kosten aangegeven.

Kosten 2004	Kosten werkzaamheden t.b.v. verordening	Kosten kapitaallasten vakteam Vastgoed	Onderhoudskosten van de buitenruimte begraafplaatsen
€ 918.653	€ 404.207	€ 330.715	€ 174.134
100 %	44 %	36 %	20 %

4. Kostendekkendheid en de begrote baten

De baten zijn opgebouwd uit de in rekening te brengen tarieven. De externe tarieven zijn vastgesteld op basis van alle te maken kosten op de begraafplaatsen. Hierbij wordt een aantal (in het verleden bepaalde) uitgangspunten gehanteerd:

· bij de begraafrechten van kinderen tot 1 jaar en kinderen in de leeftijd van 1 tot 12 jaar wordt uit piëteit 25% respectievelijk 50% van de kosten in rekening gebracht van het tarief van volwassenen. Er wordt dus niet gekeken naar de daadwerkelijke kosten, die aanmerkelijk hoger liggen.

· Een tweede uitgangspunt was om niet alle overige kosten in rekening te brengen in hoofdstuk 1. Rechten en hoofdstuk 2. Begraven, oftewel de ‘verplichte’ kosten van het begraven zelf, maar gelijkelijk te verdelen over alle hoofdstukken, dus ook de ‘vrijwillige’ kosten uit hoofdstuk 3. Vergunningen (bijv. aanbrengen monument), hoofdstuk 4. Inschrijven, hoofdstuk 5. Herbegraven en hoofdstuk 6. Faciliteiten (bijv. het gebruik van de aula). Overigens geldt dat vrijwel alle begraafplaatsen in de regio deze verdeelsleutel hanteren.

Bijlage C ‘Toelichting tariefsopbouw 2005’ maakt dan ook duidelijk, dat met name in hoofdstuk 1 en 2 tarieven niet kostendekkend (verschil in kolommen Totaal kosten en Totaal Baten). Ook in de toekomst zullen sommige tarieven niet kostendekkend zijn of juist een overdekking te zien geven als gevolg van eerder genomen beslissingen (bovengenoemde uitgangspunten). Op andere tarieven zoals bijvoorbeeld de vergunning voor het grafmonument op eigen graven is een ‘toeslag’ van toepassing om verlies op andere tarieven te compenseren.

Er wordt onderscheid gemaakt naar de eenmalige handelingen zoals bijvoorbeeld het begraven, het gebruik van de aula, het jaarlijks in rekening te brengen onderhoud aan grafmonumenten van familiegraven en het opbouwen van de voorziening als gevolg van het eenmalig afkopen van het onderhoud aan de grafmonumenten van familiegraven voor 10 (bij verlenging), 20 of 30 jaar.

De eenmalige handelingen (kolom Baten) worden gefactureerd door vakteam groen. Het jaarlijks te verrekenen onderhoud (kolom Belasting) wordt door het vakteam Belastingen bij de belanghebbende aangeslagen en wordt na inning bij de baten toegevoegd.

Wanneer nabestaanden er voor kiezen het onderhoud in één keer af te kopen, wordt dit geld gestort in de voorzieningen van de begraafplaatsen (kolom Voorziening). Jaarlijks wordt daaruit de vrijval (kolom Vrijval) uit de voorziening aan de jaarlijkse baten toegevoegd.

De begrote baten voor 2005 zijn (afgerond) dan als volgt opgebouwd:

Totaal Baten (vakteam groen) € 712.538

Totaal Belastingen (vakteam belastingen) € 56.000

Totaal Vrijval (meerjarig onderhoud) € 18.500

------------- +

TOTAAL BATEN € 787.038

De gehanteerde aantallen zijn de gemiddelden van de afgelopen 3 jaren. Voor de nieuwe tarieven zoals de urnenmuur zijn de gegevens geïnterpreteerd van de maanden na de in gebruik name in het afgelopen jaar.

5. Realisatie van de bezuinigingstaakstelling

De raad heeft de een bezuinigingstaakstelling ten behoeve van het kostendekkend maken van de tarieven vastgesteld, totaal is voor 2005 een bedrag te realiseren ad € 5045.000. In de tarievenopbouw voor 2005 is met deze taakstelling rekening gehouden.

In onderstaand overzicht bezuinigingen wordt de in de Programmabegroting aangegeven bezuiniging van € 50.000 vrijwel gerealiseerd. Het besparingsverlies voor 2005 van € ???.000 kan meegenomen worden in de volgende tranches van tariefsverhogingen.

Begraaf-plaatsen en lijkbezorging	2004 x € 1000	2005 trendmatige aanpassing	2005 boventrendmatige verhoging	2005 raming	2005 Ramingen onderbouwing op basis van bijlage C * €1000
Lasten	919920	???907	------	907	919919
Baten	737737	748741	5045	798786	787
Saldo

Toelichting:

De daling van de lasten in 2005 wordt veroorzaakt door afnemende kapitaallasten van de panden op de begraafplaatsen. In de baten is, op basis van de realisatie in de afgelopen jaren, aanvullend rekening gehouden met extra inkomsten ad. € 250.000. Inclusief de extra inkomsten stijgt de kostendekkendheid van 80% naar 86%. Tussen de raming 2005 en de onderbouwing op basis van bijlage C. resteert een gering verschil dat wordt verklaard door een verschil in de berekeningswijze.

6. Advies

a. Vaststellen van de notitie kostendekkendheid begrafenisrechten

b. Deze notitie voor advies voorleggen aan de gemeenteraad

Bijlage A Tariefopbouw 2004 Groen kantoorpersoneel
	Lasten	Tariefopbouw
Directe lasten	525.674	46,89
Salarissen en sociale lasten	525.674	46,89
Werkplekkosten	32.398	2,89
Huisvesting	9.448	0,84
Telefooncentrale	1.279	0,11
Vakteam Hsm	7.410	0,66
Vakteam Ict	14.261	1,27
Overhead	241.337	21,53
Vakteam Documentaire Informatievoorziening	20.086	1,79
Vakteam Personeel en organisatie	58.329	5,20
Vakteam Financiën	47.258	4,22
Vakteam Juridische zaken	12.020	1,07
Vakteam Communicatie	9.054	0,81
Vakteam Communicatie – maatwerk	67	0,01
Clusterdirecteur Facilitair	2.208	0,20
Werkbudget + doorbelasting tractie	38.084	3,40
Vakteam Stadsbeheer / BMO	54.231	4,84
Totaal te dekken lasten	€ 799.409	€ 71,31
Totaal aantal direct productieve uren 2004	11.210
Tariefopbouw voor het tijdschrijven in Eagle
Salarissen	€ 525.674	€ 46,89
Overhead	€ 273.735	€ 24,42

Bijlage B Tariefopbouw 2004 - Groen buitenpersoneel
	Lasten	Tariefopbouw
Directe lasten	2.488.902	25,02
Salarissen en sociale lasten	2.488.902	25,02
Werkplekkosten	156.285	1,57
Huisvesting	45.575	0,46
Telefooncentrale	6.170	0,06
Vakteam HSM	35.746	0,36
Vakteam ICT	68.794	0,69
Overhead	1.164.219	11,70
Vakteam Documentaire Informatievoorziening	96.893	0,97
Vakteam Personeel en organisatie	281.381	2,83
Vakteam Financiën	227.972	2,29
Vakteam Juridische zaken	57.986	0,58
Vakteam Communicatie	43.679	0,44
Vakteam Communicatie - maatwerk	323	0,00
Clusterdirecteur Facilitair	10.653	0,11
Werkbudget + doorbelasting tractie	183.716	1,85
Vakteam BMO	261.616	2,63
Totaal te dekken lasten	€ 3.809.406	€ 38,29
Totaal aantal direct productieve uren 2004	99.479
Tariefopbouw voor het tijdschrijven in Eagle
Salarissen	€ 2.488.902	€ 25,02
Overhead	€ 1.320.504	€ 13,27

Bijlage C Toelichting tariefsopbouw 2005

Zie afzonderlijk Exceloverzicht

Bijlage D Begrippenlijst

Familiegraf of eigen graf

Dit zijn graven, waar één familie in wordt begraven. De uitgifte vindt plaats voor 20 of 30 jaar. In één graf kunnen tot drie mensen worden bijgezet. (In de praktijk betekent de keuzemogelijkheid voor 20 of 30 jaar, dat mensen waarvan de partner jong sterft, zullen kiezen voor 30 jaar). Families die kiezen voor een familiegraf hebben een vrije keuze uit de beschikbare plaatsen.

Familiegraven worden in Delft in zand gedolven, vandaar ook de vaktechnische term zandgraf. Per keer wordt het graf gedolven in de grond. Er is echter ook de veel duurdere variant van een keldergraf. Ook dit is familiegraf, maar daar wordt ondergronds een kelder aangebracht van beton en bovengronds een tombe (een liggende steen op een verhoging)

Ook kennen we bij familiegraven nog de term keuzegraf. De familie kiest (ruim) voor het overlijden reeds een plaats en reserveert al vast de grafruimte. De looptijd van 20 of 30 jaar gaat in en men betaalt ook alvast voor de rechten.

Algemeen graf of huurgraf

De naam algemeen graf zegt het al, hier worden in een grafruimte mensen bijgezet van verschillende families in vier lagen. Er is geen keuzemogelijkheid voor de ligging van het graf, noch vrijheid qua grafmonument. Er wordt begraven op binnenkomst van de overledenen. Een volgende grafruimte wordt pas geopend, wanneer de vorige rij gevuld is.

De grafruimten zijn reeds van te voren (bij de aanleg van de begraafplaats) aangebracht. We noemen dit een ondergronds keldergraf. Bij een bijzetting wordt de afdekplaat verwijderd, waarna de vier lagen één voor één worden gevuld. Voordeel van deze opbouw is dat de handelingen per keer eenvoudig en snel verricht kunnen worden. Nadeel is de grote voorinvestering, die zich vertaalt in hogere kapitaallasten.

Urnengraf of urnenmuur

Een urnengraf is een kleine rustplaats, waar boven of ondergronds een urn kan worden bijgezet. Men kan ook kiezen voor bijzetting in de urnenmuur.

Uitgifte voor 10, 20 of 30 jaar. Voor 10 jaar geldt het graf als een algemeen urnengraf, 20 en 30-jarige graven zijn familiegraven. De wet op de lijkbezorging geeft aan, dat ruiming van stoffelijke resten plaats mag vinden na 10 jaar. Tevens staat in de wet staat dat urnen pas na 20 jaar mogen worden geruimd. Dit betekent, dat wij bij 10-jarige algemene urnengraven de urn nog 10 jaar opslaan (en daarna ruimen door de as te verstrooien, dit is al in het tarief opgenomen).

Uitstrooien as

Ook daarvoor kennen we 2 tarieven, één voor het uitstrooien met familie (plechtigheid) en één voor het uitstrooien zonder familie (pro forma). Uitstrooien van as na het cremeren mag direct (een maand na het overlijden), dan geldt er geen wettelijke wachttermijn van 20 jaar, zoals die wel geldt voor as, die in een urn wordt opgeslagen.

Grafverlengingen of herbegravingen:

Grafverlenging per tien jaar is alleen mogelijk bij familiegraven. Het graf blijft liggen waar het ligt en de grafrust wordt met 10 jaar verlengd.

Bij algemene graven is verlenging niet toegestaan vanwege het in z’n geheel ruimen van een grafveld en het weer opnieuw in volgorde uitgeven van de graven per rij. Wanneer een nabestaande het ruimen na tien jaar te vroeg vindt, is er wel de mogelijkheid om te kiezen voor een herbegraving, hetzij opnieuw in een algemeen graf hetzij alsnog in een familiegraf. (Er zijn veel gemeenten, die alleen de mogelijkheid bieden voor herbegraving in een familiegraf, in Delft wordt juist om de lagere inkomens te sparen de mogelijkheid geboden om te herbegraven in een algemeen graf.)

Monumenten

In de afgifte van de monumenten zit geen verschil met uitzondering van de ‘exclusieve’ bovengrondse grafkelders(vanwege het ruimtebeslag). Overigens is het plaatsen van een monument niet verplicht. De nabestaanden hebben keuzevrijheid. Wanneer geen steen wordt geplaatst, vult de gemeente het ‘gat’ op met het zelfde afdekmateriaal als gebruikt wordt tussen de graven. De gemeente houdt dit materiaal dan automatisch ook onkruidvrij, maar daar staat geen geldelijke vergoeding van de nabestaanden tegenover, immers er wordt geen vergunning afgegeven en er wordt geen onderhoudscontract afgesloten. Het niet plaatsen van een steen komt zeker op algemene graven regelmatig voor en een enkele keer bij een familiegraf.

Wel is er onderscheid in mogelijkheden.

Op familiegraven mag een staande en een liggende(afdekplaat) steen worden aangebracht. De liggende steen mag ook in beplanting worden uitgevoerd. De ruimte die beschikbaar is, is globaal 1 bij 2 meter. De daadwerkelijke maximale maatvoering is afhankelijk van de plaats op de begraafplaats. Er is één uitzondering, waar bij familiegraven alleen een staande steen aanwezig mag zijn. (de architect heeft bepaald, dat aan de voorzijde van de steen alleen gras mag worden aangebracht). Het onderhoud wordt verzorgd door de nabestaande (vrije keuze).

Bij algemene graven is alleen een steen van 50 x 40 cm toegestaan. Het aanbrengen van beplanting is niet mogelijk. (in verband met ruimtegebrek en de bereikbaarheid van de graven). Er is geen keuze qua onderhoud. De gemeente onderhoudt alle steentjes. De grootte van de steen voor kindergraven of volwassenen is gelijk, maar gezien de piëteitsgedachte wordt bij de kindergraven weer een reductie toegepast.

Onderhoud van monumenten

Nabestaanden van een familiegraf kunnen het onderhoud aan het grafmonument aan de gemeente opdragen. Dit is een vrije keuze. Dan wordt op maat een contract opgesteld. Is er een liggende steen, of alleen een staande steen, een liggende en een staande steen al dan niet met beplantingsvakje of is het graf alleen beplant. Afhankelijk van het monument worden één of meerdere onderhoudscategorieën in rekening gebracht.

Het onderhoud loopt meestal gelijk op met de uitgifte van 20 of 30 jaar. Soms onderhouden mensen het graf eerst zelf en naarmate de tijd voorschrijdt, wordt alsnog gevraagd of de gemeente het onderhoud wil overnemen. Ook om die reden wordt het onderhoud per jaar berekend.

Nabestaanden hebben twee mogelijkheden om het onderhoud aan het grafmonument te betalen: via een jaarlijkse kohieraanslag of via een afkoop voor de gehele periode van de grafuitgifte. In het laatste geval wordt een korting gegeven van 20%.