nota_opvang zwerfjongeren en daklozen

1. Inleiding
In de raadsvergadering van 30 maart 2000 zijn de EZH-budgetten toegekend. Van deze budgetten is 1 miljoen gulden gereserveerd voor het project: “Opvang zwerfjongeren en daklozen”.
In deze nota wordt een bestedingsvoorstel gedaan voor bovengenoemd bedrag.

2. Beschrijving van de ingediende projectvoorstellen
Hierop zijn 6 projectvoorstellen ingediend, waarvan de volgende 4 zijn overgebleven:
Doorgangshuis jongeren (JOS’98 en DUWO)
DUWO/JOS’98 stellen voor een doorgangshuis voor jongeren mogelijk te maken. De Stichting DUWO kan zorgdragen voor het huis. Dit moet echter wel gerenoveerd en ingericht worden (275.000,-), in aanvulling hierop is voor een periode van 5 jaar extra inzet van JOS’98 nodig voor sociaal beheer (24 uur per week) en individuele trajectbegeleiding (16 uur per week). Totale JOS’98-kosten over 5 jaar 350.000,-. Inmiddels is JOS’98 opgegaan in de nieuwe Stichting Breed Welzijn Delft (hierna BWD).
Gesprek met JOS’98 en DUWO (22/6 en 12/7)
Project is bedoeld voor:

· jongeren die in contact komen met JOS’98 en die niet meer thuis blijken te kunnen wonen. Oorzaken hiervoor liggen in de relaties binnen het gezin. De meeste jongeren die dit betreft zijn ouder dan 18 jaar;

· de uitstroom van alleenstaande minderjarige asielzoekers (AMA’s) uit de kleinschalige wooneenheden (vorm van begeleid wonen) verloopt niet optimaal. Als deze jongeren 18 jaar zijn gaan ze vaak zelfstandig wonen en komen dan toch in aanraking met JOS en blijken daar ook behoefte aan te hebben.

· Voor jongeren die tot hun 18^e jaar werden opgevangen door de jeugdhulpverlening en uitstromen naar de reguliere huisvestingsmarkt. Problemen: de mogelijkheden voor huisvesting zijn meestal gering en zij ondervinden praktische en individuele problemen bij het wonen op zichzelf.

Bij alle drie genoemde groepen is sprake van een meervoudige problematiek.
Geconstateerd wordt dat deze groepen niet persé zwerfjongeren hoeven te zijn conform de definitie van zwerfjongeren. Project is gebaseerd op ervaringen vanuit de hulpverlening. Het doorgangshuis is niet per definitie alleen bedoeld voor jongeren die op straat zwerven, maar voor jongeren waarbij zich een knelpunt in de (toekomstige) huisvestings-situatie voordoet
Het doorgangshuis wordt gesitueerd in een flatgebouw waarin enkele kleine woningen op verschillende etages gereserveerd zijn voor circa 8 jongeren die opgevangen worden. Het beheer wordt uitgevoerd door medewerkers van JOS gedurende 24 uur per week. Beheer dus niet fulltime; medewerkers lopen op verrassingsmomenten binnen. JOS biedt daarbij de trajectbegeleiding van JOS’98.
DUWO stelt zich daarbij op als de woningleverancier en gaat ervan uit dat het een relatief makkelijke doelgroep is waarbij een 24 uur begeleiding en beheer niet nodig is

Opvangplaatsen voor jongeren Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO)
Stichting Maatschappelijke Opvang verzoekt storting van 2 miljoen in een fonds, waaruit een structureel rentebedrag van 1 ton ontstaat ten behoeve van de creatie van opvangplaatsen voor 10 jongeren. Via deze opvangplaatsen kan voorzien worden in “bed,bad en brood” structuur en (zorg voor) scholing
Gesprek met SMO (12/7-2000)
Door de SMO is in eerste instantie een plan ingediend dat inhield dat 2 miljoen gulden in een fonds gestort zou worden waarvan f. 100.000,-- op jaarbasis gebruikt zou kunnen worden voor 10 opvangplaatsen voor zwerfjongeren. Omdat blijkt dat er maar 1 miljoen beschikbaar is, is er een nieuw projectplan ingediend voor een jongerenpension: een onderdak met toekomst voor zwerfjongeren in Delft Westland Oostland. Dit dient gekoppeld te worden aan bestaand beleid omdat de financiële middelen enkel vanuit de EZH-gelden niet toereikend zijn. Het voorstel is bedoeld als een aanzet in het denken over de wijze waarop een jongerenpension ingericht zou kunnen worden.
De voorgestelde doelgroep zijn zwerfjongeren volgens de landelijke definitie met een GGZ problematiek. De vraag is of dat bij zwerfjongeren aan de orde is.
Primaire doel is opvang van zwerfjongeren in een crisissituatie met onderdak, eten en rust. Vervolgens verwijzing naar hulpverlening.
Jongerenpension zal ondergebracht worden bij de SMO, Betekent uitbreiding voorziening Houttuinen, waarvoor in het kader van de spoorzone naar een ander pand gezocht zal moeten worden.
Voor SMO staat de doelgroep voorop en niet het eigen project

Activiteiten voor zwerfjongeren en daklozen S.T.A.D. 2000
Actiegroep 2000 stelt voor voor zwerfjongeren en daklozen activiteiten rondom muziek en computercursussen te organiseren. Dit voorkomt overlast en geweld op straat.

Gesprek met S.T.A.D. 2000 (27/7-2000)
Plan is ontwikkeld voor een opvangcentrum voor jongeren vanaf 12 jaar waarin verschillende functies ondergebracht kunnen worden. De basis van het plan is het opvangcentrum waarin jongeren terecht kunnen voor onderdak die niet thuis kunnen wonen. Er is een ontwerp gemaakt waaruit blijkt dat in het pand kamers zijn gereserveerd als opvangplaatsen en in het midden is een grote sport- en recreatiezaal gedacht.
Opgevangen jongeren moeten deel kunnen nemen aan ontspannende activiteiten en het krijgen van praktische hulp zoals taallessen, budgettering, scholing, gezondheidsvoorlichting. Deze activiteiten worden georganiseerd door instellingen die aangesloten zijn bij de overkoepelende stichting.
Ook jongeren die niet worden opgevangen kunnen gebruik maken van de aangeboden activiteiten. Hierdoor ontstaat een mix van jongeren die elkaar kunnen helpen en stimuleren en waardoor van het pand een actieve uitstraling uitgaat. In het voorstel is een bedrag van f. 5.000.000,-- (gebouw + inrichting) genoemd. De bouwkosten van het pand worden al hoger geraamd. Voor de activiteiten is geen exacte begroting gemaakt omdat het de bedoeling is reeds bestaande activiteiten in het pand te organiseren. Er is dus sprake van verplaatsing van activiteiten. Eventueel kunnen jongeren een bijdrage betalen.

Steun voor Allochtonen
Het Regionale Steunfunctie Allochtonen Zuid-Holland West (RSA) stelt een mentorenproject voor dat een middel is om onderwijskansen van bepaalde doelgroepen op de schoolloopbaan te vergroten via intensieve persoonlijke begeleiding. De leerlingen worden gecoacht en krijgen modellen aangereikt om zich uit de achterstandssituatie te ontworstelen. Het is een driejarig project per jaar f. 82.000,-- tbv coordinatietaken RSA, werving, training en begeleiding van mentoren en uitvoering van het mentorenprogramma

De ingediende projecten zijn dus te verdelen in 2 clusters:

· 3 projecten ten behoeve van de opvang van zwerfjongeren en daklozen omdat deze projecten een grote samenhang vertonen en globaal hetzelfde doel nastreven

· 1 project dat betrekking heeft op het vergroten van onderwijskansen voor kansarme jongeren zoals bijvoorbeeld allochtone jongeren.

3. Bestaand beleid opvang

De invulling van de projectenvoorstellen voor zwerfjongeren en daklozen hangt samen met het bestaande beleid en voorzieningen voor opvang. Veelal is structurele invulling van de projectvoorstellen ook alleen mogelijk als de relatie met het bestaande beleid wordt gelegd.
In de regio Delft/Westland/Oostland bestaan een aantal opvangvoorzieningen t.w van de Stichting Maatschappelijke Opvang, van de Stichting Jeroen en van de Stichting Ricardis.
Voor de opvang in onze regio is onlangs een proces in gang gezet om te komen tot een betere structuur in de maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en dagopvang.
Daarnaast moet onderscheid worden gemaakt tussen de opvang 18+ waarvoor de verantwoordelijkheid bij de gemeenten ligt en voor de opvang 18- waarvoor de verantwoordelijkheid ligt bij Jeugdzorg en Jeugdhulpverlening. Deze laatsten worden gefinancierd via het Stadsgewest Haaglanden.
De Stichting Jeugdhulpverlening Delft biedt op basis van indicatie voor de groep 18-, 8 opvangplaatsen en 1 crisisopvangplaats (Time Out, Simonsstraat) en een aantal plaatsen begeleid wonen.

4. Knelpunten/aandachtspunten opvang

· Zowel bij de 18- als 18+ doen zich capaciteitsproblemen voor. Enerzijds in de zin van voldoende opvangplaatsen, anderzijds vanwege onvoldoende crisisopvangplaatsen. Voor de 18+ moet dit in de verbetering structurele aanpak worden meegenomen zowel door verbetering van de keten preventie, opvang en nazorg als door het realiseren van meer laagdrempeliger opvangplaatsen.

· Bij het voorbereiden van de discussie in de commissie Extern van 2 november j.l. over de Beleidsvisie volksgezondheid en zorg is met de betrokken instellingen een tussentijdse schatting gemaakt van het aantal dak- en thuislozen in de regio. De schatting op dat moment was 103 dak- en thuislozen in de regio waarvan 29 personen van 15 tot en met 22 jaar.
De problematiek van dak- en thuisloze jongeren is heel divers. Deze zijn moeilijk bereik- en benaderbaar en zwerven veelal van het ene naar het andere adres. Zeker de groep die vanwege crisissituaties tijdelijk dakloos is. Opvang en het integrale jongerenbeleid moeten daarin samengaan

· Het item zwerfjongeren staat sterk in de belangstelling. Het beeld wordt geschetst van zwerfjongeren die structureel ook s’nachts op straat slapen en leven zoals dat in een aantal landen elders in de wereld het geval is. Het typische is dat er in Delft ook veel wordt verhaald over zwerfjongeren, maar op de vraag om dit concreet te maken geen duidelijke antwoorden komen. De indruk is dat er wel een aantal jongeren dakloos is maar veelal van het ene naar het andere adres “hopt”. In die gevallen is overigens wel sprake van meervoudige problematiek.

· In Delft functioneert voor aantal uren in de week ook het zogenaamde project “Haagse T-team” in Delft. De aanpak van het T-team wordt omschreven als kortdurende, flexibele, outreachende ambulante begeleiding van 3-4 maanden die zich richt op de gehele problematiek van de thuisloze jongeren en waarin een begin van trajectbegeleiding ontwikkeld wordt.

· In principe staat de bestaande opvang (zowel voor 18- als 18+) ook open voor deze dakloze jongeren. In de praktijk strandt opvang veelal door onvoldoende capaciteit. Hierin moet zoals reeds aangegeven verbetering komen. Overigens bestaat de mogelijkheid dat jongeren een aantal nachten per maand gebruik kunnen maken.
van de nachtopvang Haagzicht in Den Haag

5. Oplossingsrichtingen:

· Voor de jongeren 18- zijn Jeugdzorg en Jeugdhulpverlening de instellingen die op basis van indicatie hulp en opvang geven . Twee categorieën jongeren komen daarvoor niet in aanmerking tw (dakloze) jongeren met meervoudige problematiek (illegaliteit/criminaliteit gedurende de begeleiding/zware verslavingsproblematiek/zware psychiatrische problematiek) en jongeren die door een crisissituatie op straat komen te staan en nog niet zijn geïndiceerd.
Voor de categorie jongeren met meervoudige problematiek zal in samenwerking met andere betrokken instellingen een aanpak moeten worden geboden.
Voor de opvang van jongeren die door een crisissituatie op straat komen te staan is het wel gewenst een eenvoudige voorziening van bed, brood en bad te realiseren, waardoor in dergelijke situaties snel opvang kan worden gerealiseerd.

· Voor de jongeren 18+ die in feite onder de bestaande opvang vallen zijn er in de uitkering voor maatschappelijke opvang voor 2001 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport extra gelden beschikbaar gesteld voor dak- en thuislozen en zwerfjongeren. Hiermee kunnen ook voor deze groep, in samenwerking met de bestaande opvanginstellingen, extra mogelijkheden in gang worden gezet.

· Uitbreiding van het T-Team. In overleg met de Regionale Instelling voor Jeugdhulpverlening Haaglanden (R.I.J.) waaronder het T-team valt, zou met inzet van de EZH gelden een meer volledige arbeidsplaats van het T-Team in Delft kunnen worden ingezet

· Het EZH project geldt voor daklozen en zwerfjongeren, dus in de meest brede zin van het woord. Inzet van de EZH gelden zou dus ook als extra impuls bij de structurering van de opvang kunnen worden ingezet.

6. Relatie met de ingediende projectvoorstellen voor opvang
Project JOS/DUWO: bij dit project gaat het om jongeren (ook AMA’s) die na hun 18^e moeten uitstromen uit de opvang naar reguliere huisvesting, waarbij nog sprake is van 24 uur begeleiding per week. Naast een preventief karakter, is het voorstel voor een deel ook een regulier huisvestingsprobleem, waar het EZH-project niet voor is bedoeld

Project SMO: dit project bevat de oprichting van een zwerfpension met als primaire doel de opvang van zwerfjongeren in een crisissituatie met onderdak, eten en rust; vervolgens verwijzing naar hulpverlening. Voorzover het 18- betreft zou dit eigenlijk door de reguliere jeugdhulp-verlening moeten worden ingezet. Voor de 18+ moet dit een plaats krijgen in de bestaande opvang.

S.T.A.D. 2000: dit project - hoewel sympathiek - is vooral gericht op activiteiten voor jongeren die in de meeste gevallen nog thuiswonen. Voor een groot deel is dit jeugdbeleid en geen opvang. Bovendien overstijgt het gevraagde budget in veelvoud het beschikbare budget van het EZH-project.

7. RSA project/Steun voor Allochtonen
Hierover hebben meerdere gesprekken plaatsgevonden tussen RSA, gemeente en betrokken instellingen in Delft. Daaruit is gebleken dat zowel het Hugo Grotius als het Mondriaan College hier niet voor voelen. Ook bij de Wissel zijn er geen mogelijkheden. Bovendien kan het RSA geen inzicht geven in voldoende positieve effecten van dit project. Ons advies is dan ook dit project nu niet te honoreren.
In gesprekken die gevoerd worden met de zelforganisaties (in het kader van de implementatie van de integratienota) komt overigens wel het belang van begeleiden en goede rolvoorbeelden voor allochtone jongeren naar voren. Nagegaan zal worden of alsnog tot het opzetten van een project in deze richting kan worden gekomen. In de nota ‘stand van zaken integratiebeleid’ wordt hierover nader gerapporteerd.

8. Bestedingsvoorstellen
Voor het EZH-project daklozen en zwerfjongeren is f. 1.000.000,-- incidenteel of f. 50.000,-- structureel per jaar beschikbaar. Voor de invulling dient de relatie met het bestaande beleid te worden gelegd.
Voorgesteld wordt de f. 50.000,-- structureel per jaar op de volgende twee projecten in te zetten.

Project Achttien min
Onze inzet in het bestaande beleid is in de eerste plaats gericht op verbetering van de structuur van de dag- en nachtopvang en vervolgens op de uitbreiding en verbetering van het aantal opvangplaatsen incl. laagdrempelige nachtopvang. Daarbij rekening houdend met de verantwoordelijkheden tw. 18+ gemeente, 18- provincie/Haaglanden.
Voor de 18- geldt dat alleen voor de geïndiceerde jeugdzorg. Een leemte is er dus voor jongeren18-, die door crisissituaties op straat komen te staan en niet zijn of worden geïndiceerd. Wij menen, dat de gemeente in dat soort gevallen een aanvullende voorziening zou kunnen treffen. Wij hebben daarom in overleg met de Jeugdhulpverlening (als vervolg op project DUWO/JOS) de mogelijkheid besproken voor Delftse jongeren18- een voorziening te maken voor 3 a 4 plaatsen waarin crisissituaties Delftse jongeren kunnen worden opgevangen.
De meest geschikte plaats daarvoor lijkt uitbreiding van bestaande plaatsen voor begeleid wonen, maar ook andere mogelijkheden binnen de opvang en begeleiding van Jeugdhulpverlening zullen worden bekeken. De SJD beschikt immers over de vereiste deskundigheid en daarnaast kan door aan te sluiten op bestaande infrastructuur voor een beperkt bedrag een relatief groot effect bereikt worden. Met een bijdrage van f. 50.000,-- per ~~jaar~~ jaar ingaande 2002 is de Stichting Jeugdhulpverlening bereid hieraan medewerking te verlenen.
Voor de dakloze jongeren 18+ zal in overleg met de bestaande opvanginstellingen overleg worden gepleegd hoe op korte termijn de extra gelden voor opvang vanuit het ministerie kunnen worden ingezet.

Voorstel Project Achttienmin:
met ingang van 2002 f. 50.000,-- per jaar beschikbaar te stellen aan de Stichting Jeugdhulpverlening Delft voor de opvang van 3 a 4 Delftse jongeren 18- in crisissituaties. Deze opzet na een periode van twee jaar te evalueren en dan al dan niet tot voortzetting te besluiten.

Project Achttienplus~~Wij hebben echter we~~l te maken met de relatie met het bestaande beleid en de scheiding in de opvang die er sowieso is tussen 18- en 18+. Daarom is de argumentatie in dit voorstel ook opgebouwd in relatie tot het bestaande beleid en de extra gelden vanuit het ministerie voor daklozen/zwerfjongeren 18+.Daarbij hebben wij uit de projectvoorstellen een soort van grote gemene deler gehaald voor wat betreft de 18- in relatie tot de instelling die voor de hulpverlening voor de 18- de meest aangewezen en deskundige is. Voor de 18+ is aangegeven om met de bestaande instellingen zo spoedig mogelijk overleg te plegen over de invulling van de extra gelden van het ministerie. Voor de uitwerking van het bestedingsvoorstel en voor de inzet voor jongeren 18+ heeft DUWO nogmaals haar medewerking toegezegd. Wij zullen DUWO bij de uitwerking van dit bestedingsvoorstel en bij het overleg met de bestaande opvanginstellingen over nadere voorstellen voor de 18+ daarom graag betrekken.
S.T.A.D 2000 heeft nog aangegeven, dat een instelling van elders de bereidheid zou hebben de kosten van het door hen voorgestelde opvangcentrum boven het besch~~ikbaar zijnde EZH-budget te financieren. Hierover is echter nog geen concrete informatie gegeven. Om bovengenoemde redenen handhaven wij daarom ons voorstel zoals onder 8 aangegeven.~~
Desondanks blijft er echter een leemte bestaan voor een categorie 18 jarigen die om verschillende redenen nog niet kunnen doorstromen naar zelfstandige woonruimte, maar bestaande opvang cq woonruimte wel moeten verlaten. Denk hierbij bv aan 18+jongeren uit de jeugdhulpverlening, AMA’s en 18+jongeren, die niet meer thuis blijken te kunnen wonen. Het gaat dan niet om jongeren met meervoudige of zware problematiek, maar meer om jongeren die met een eenvoudige woon- of maatschappelijke begeleiding en/of met ondersteuning met activiteiten op korte termijn kunnen doorstromen naar reguliere huisvesting.

In nader overleg met de projectindieners is a~~Wij kunnen ons die reactie voorstellen.~~ fgesproken hiervoor ook een kleinschalig project op te zetten. De inzet is daarbij als volgt: DUWO stelt woonruimte beschikbaar; Breed Welzijn Delft (BWD, als opvolger van JOS’98) kan zorgdragen voor eenvoudige woon- en/of maatschappelijke begeleiding en BWD en/of S.T.A.D 2000 zet zich in voor de ondersteuning bij de activiteiten. SMO blijft voor de 18+ sowieso betrokken vanuit het bestaande beleid.
Voorlopig wordt uitgegaan van een project voor 4 personen, waarbij mede in relatie tot het beschikbare budget wordt bekeken of verdere uitbreiding wenselijk c.q. haalbaar is.
Vanuit de projectindieners wordt een begeleidingsgroep gevormd voor de opzet en begeleiding van dit project.
Als dekking wordt voorgesteld de rente van het EZH budget van 2001 ad. f. 50.000,-- (voorgestelde project met SJD voor 18- start in 2002), zo nodig aangevuld met een deel budget maatschappelijke opvang. Voorlopig geldt dit project en de dekking voor twee jaar.
In grote lijnen ziet het er dan als volgt uit:

§ DUWO stelt woonruimte beschikbaar voor (voorlopig) 4 jongeren 18+ (aantal en soort woningen nog te bepalen). Uitgangspunt is, dat de jongeren gezamenlijk de huur opbrengen. Tevens bezien of (gedeeltelijke) meubilering noodzakelijk is. Eventuele tekorten in de huur en/of meubilering worden gedekt uit het restantbudget maatschappelijke opvang;

§ BWD draagt zorg voor woon- en maatschappelijke begeleiding, waarbij wordt bekeken of een deel van deze begeleiding kan worden ingepast in het bestaande BWD pakket. De extra kosten worden gedekt door de rente van dit EZH-project over 2001 ad. f. 50.000,--;

§ S.T.A.D. en/of BWD zorgt voor ondersteuning met activiteiten voor deze groep. Getracht zal worden deze binnen (reeds) bestaande activiteiten in te passen. Mocht dit extra kosten opleveren dan zal een aanvraag hiervoor worden gedaan bij bestaande projectbudgetten;

§ Voor dit project 18+ wordt een begeleidingsgroep gevormd waarin zitting kunnen nemen een vertegenwoordiger van BWD, gemeente, DUWO, S.T.A.D. 2000 en SMO. Op deze manier wordt hun gezamenlijke betrokkenheid vormgegeven.

§ Ook deze opzet na twee jaar evalueren en dan al dan niet tot voortzetting te besluiten.

Voorstel Project Achttienplus

Voor dit project 18+ (opvang 4 jongeren 18 + met eenvoudige woon-en/of maatschappelijke begeleiding) eenmalig f. 50.000,-- (rente EZH-project 2001) beschikbaar te stellen voor woon- cq maatschappelijke begeleiding en zo nodig budget maatschappelijke opvang voor tekorten huur en/of meubilering.
Deze opzet na een periode van twee jaar te evalueren en dan al dan niet tot voortzetting te besluiten.

Hiermede kunnen de projectindieners , behoudens S.T.A.D. 2000, instemmen. In een nadere reactie zegt S.T.A.D. 2000 hierin toch te weinig terug te vinden van hun projectvoorstel. Desondanks zouden wij toch graag zien dat de betrokkenheid van S.T.A.D 2000 wordt vorm gegeven door deelname in de begeleidingsgroep.

9. Voorstel

· Akkoord te gaan met dit voorstel;

· Voor het Project Achttienmin met ingang van 2002 f. 50.000,-- per jaar beschikbaar te stellen aan de Stichting Jeugdhulpverlening in Delft voor de opvang van 3 a 4 Delftse jongeren 18- in crisissituaties.

· Het overleg~~Op korte termijn~~ met de bestaande opvanginstellingen ~~overleg plegen~~ over de inzet van de extra gelden vanuit het ministerie voor daklozen/zwerfjongeren 18+ voort te zetten.

· Voor het Project Achttienplus eenmalig f. 50.000,-- beschikbaar te stellen zijnde de rente van het budget van dit EZH project over 2001. En voorzover nodig aanvullend budget beschikbaar te stellen voor tekorten huur en/of meubilering uit het restantbudget maatschappelijke opvang.

· Deze opzet van beide projecten na een periode van twee jaar te evalueren en dan al dan niet tot voortzetting te besluiten.

· Het voorstel voor het RSA project nu niet te honoreren.
Wel nagaan het belang van begeleiden en goede rolvoorbeelden voor allochtone jongeren.

· Vast te stellen de 37^e wijziging van de gemeentebegroting voor het dienstjaar 2001.

Delft, ~~mei~~ oktober 2001