Nota

Onderwerp

Integrale jeugdgezondheidszorg

Geacht College,

Inleiding

De jeugdgezondheidszorg (JGZ) is momenteel volop in ontwikkeling, zowel op landelijk niveau als op gemeentelijk niveau. Door het rijk wordt gewerkt aan een nieuwe wet op de JGZ die naar verwachting per 1-1-2003 van kracht zal worden. Door de wet zal een landelijk basispakket van preventieve zorg aan jeugdigen in de leeftijd van 0 – 19 jaar worden ingesteld. Hierdoor wordt de huidige scheiding in de zorg voor 0 – 4 jarigen en van 4 – 19 jarigen opgeheven. De financiën voor de gehele JGZ worden verdeeld via de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV), die nu gemeenten wordt uitgevoerd. Gemeenten krijgen hierdoor een belangrijke regiefunctie ten aanzien van het implementeren van het totale basispakket. Teneinde de huidige scheiding in de JGZ op de leeftijd van 4 jaar op te heffen, heeft het rijk, voorafgaand aan de nieuwe wet een tijdelijke regeling ingesteld voor specifieke JGZ-taken voor 0 – 6 jarigen. Ook hiervoor loopt de financiering via de gemeenten. De gemeente Delft heeft op grond van deze ‘Tijdelijke regeling vroegsignalering’ voor de periode van 1 mei 2001 tot 1 mei 2002 een uitkering ontvangen. In de eerste paragraaf van deze nota wordt nader ingegaan op inhoud en achtergrond van deze regeling. In de tweede paragraaf wordt de beleidsinzet van de gemeente Delft voorgesteld. In de derde paragraaf komt het samenwerkingsproject op het terrein van de jeugdgezondheidszorg van de GGD Delfland en Maatzorg aan de orde. In de vierde paragraaf wordt een bijbehorend financieel plan geschetst. Tot slot wordt in de laatste paragraaf een samenvattend voorstel gedaan.

1. Wettelijk kader

Nieuwe wet op de jeugdgezondheidszorg

Zoals aangegeven in de inleiding wordt momenteel door het kabinet een nieuwe wet op de JGZ voorbereid waardoor aan alle jeugdigen in de leeftijd van 0 – 19 jaar een samenhangend pakket preventieve zorg geboden wordt. Nu wordt de preventieve JGZ voor 4 – 19 jarigen door de GGD aangeboden en wordt de ouder&kindzorg voor 0 – 4 jarigen aangeboden door de consultatiebureaus van de thuiszorgorganisaties. De financiering voor de preventieve gezondheidszorg loopt via de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) die door gemeenten wordt uitgevoerd en de financiering voor de ouder&kindzorg loopt via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) die o.a. door thuiszorginstellingen wordt uitgevoerd. Hierdoor is een scheiding ontstaan in de JGZ: de zogenaamde ‘knip in de jeugdgezondheidszorg’. Teneinde deze knip op te heffen, zal in de nieuwe wet de totale verantwoordelijkheid en de daarbij behorende financiering bij gemeenten liggen. Er zal een landelijk basispakket jeugdgezondheidszorg ontwikkeld worden waarin is vastgelegd welke activiteiten in ieder geval uitgevoerd moeten worden: ‘uniform deel JGZ’. Daarnaast heeft de gemeente de mogelijkheid om activiteiten uit te voeren die passen bij de lokale situatie: ‘maatwerkdeel JGZ’.

Tijdelijke regeling vroegsignalering (Trv)

In het kader van het toekomstige maatwerkdeel en vooruitlopend op de nieuwe wet op de jeugdgezondheidszorg heeft het kabinet extra middelen uitgetrokken voor extra taken op het gebied van de jeugdgezondheidszorg voor een sluitende aanpak voor 0 – 6 jarigen. Reden hiervoor is de hoge prioriteit die het kabinet geeft aan de aanpak van de risico’s op ontwikkelingsachterstanden van kinderen uit etnische groepen en kinderen met laag opgeleide ouders. Hiertoe heeft het rijk een tijdelijke specifieke regeling “vroegsignalering achterstandsgroepen JGZ” ingesteld. Deze regeling zal gedurende 2 jaar een specifieke regeling en zal tegelijkertijd met de invoering van de nieuwe wet op de JGZ opgaan in de financiering via het gemeentefonds.

Gemeenten kunnen vanaf 1 mei 2001 jaarlijks een bijdrage ontvangen voor activiteiten van consultatiebureaus van de thuiszorginstellingen, mits die behelzen:

1. Het vergroten van het bereik van consultatiebureaus t.b.v. vroegsignalering van achterstanden in de fysieke, sociale, cognitieve of psychische ontwikkeling van kinderen in de leeftijd van 0 – 4 jaar;

2. Het begeleiden en verwijzen van kinderen met een taalachterstand naar voorschoolse voorzieningen

3. Ondersteuning van ouders/verzorgers van jonge risicokinderen;
Samenwerking stimuleren van consultatiebureaus met voorschoolse voorzieningen, basisscholen, GGD’en en jeugdvoorzieningen

Daarnaast is gemeenten gevraagd er voor zorg te dagen dat consultatiebureaus een registratie bijhouden over het bereik, over jonge risicokinderen, over gesignaleerde taalachterstanden en over doorverwijzingen naar voorschoolse- en vroegschoolse voorzieningen.

Voor de regio Delft, Westland, Oostland is een bedrag van fl.659.602,- (€ 299.314.34) beschikbaar gesteld. Deze regio-indeling is gebaseerd op de GGD-regio’s: voor de regio DWO is dat de GGD Delfland. In de regio DWO zijn echter wel meerdere thuiszorginstellingen werkzaam: Maatzorg, De Zorgring/Zorggroep Horst&Vlietstreek en Thuiszorg Nieuwe Waterweg Noord. De gemeente Delft heeft voor de regio DWO een coördinerende functie. Deze taken behelzen:

1. Jaarlijks aanvragen van de subsidiegelden
2. Jaarlijks verantwoording afleggen over de besteding van de subsidie
3. Contact leggen met thuiszorginstellingen/consultatiebureaus ter oriëntatie van de mogelijkheden om de eerder genoemde activiteiten uit te voeren
4. Contact leggen met gemeenten in de regio over de wijze waarop de beschikbaar gestelde middelen binnen de regio worden ingezet.

2. Beleidsinzet gemeente Delft

De JGZ is onderdeel van het totale gemeentelijk volksgezondheids- en zorgbeleid. Uitgangspunten daarvan zijn:

1. goede uitvoering van de wettelijke taken
2. vraagsturing bij het aanbieden van zorg
3. goede toegang tot de zorg
4. zorg voor risicogroepen

In het kader van de genoemde uitgangspunten zal de inzet van de gemeente Delft op het terrein van de JGZ zich richten op een drietal aandachtspunten:

1. Zorg voor risicogroepen

Accent binnen de JGZ moet komen te liggen op risicogroepen. Naast medische gezondheidsproblemen spelen bij kinderen en jongeren uit de risicogroepen ook nadrukkelijker sociaal-emotionele problemen een rol. Vanuit de risicogroepen en het netwerk rondom komt de vraag naar ondersteuning en begeleiding en coördinatie steeds nadrukkelijker op.

2. Geen versnippering in de zorg

Het huidige eerstelijns zorgaanbod kenmerkt zich door versnippering van organisaties en specialismen. Gezinnen, onderwijs en niet te vergeten kinderopvang hebben een groot belang bij een nabije en generalistische JGZ die problemen snel kan signaleren en aanpakken. Daarom wordt voorgesteld in te zetten op het verder opheffen van de versnippering in de zorg en voorwaarden te scheppen voor verdere samenwerking tussen verschillende disciplines op het gebied van de JGZ en de Ouder&kindzorg.

3. Inweving JGZ op wijkniveau

Laagdrempeligheid en samenwerking zijn in het bijzonder van belang waar het gaat om de preventieve zorg voor kinderen en jongeren. De rol van de school, kinderopvang, voorschoolse- en naschoolse voorzieningen wordt steeds belangrijker in de ontwikkeling van kinderen. Als aanvulling hierop is de brede school in september jl. van start gegaan.

Kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en scholen zijn vaak plaatsen waar kinderen bekend zijn, langere tijd gevolgd worden door leerkrachten en waar gezondheids- en achterstandsproblemen (bv.taal- en/of ontwikkelingsproblemen) in een vroeg stadium gesignaleerd kunnen worden. Het is belangrijk dat de JGZ aansluit bij deze maatschappelijke omgeving van een kind. Fysieke nabijheid van de JGZ voor het kind en de ouders werkt drempelverlagend. Korte lijnen tussen scholen, schoolzorgteams en samenhang met de ontwikkeling van de brede school zullen de effectiviteit van de JGZ vergroten.

Het JGZteam

Teneinde de genoemde uitgangspunten in de praktijk vorm te geven, wordt voorgesteld de integrale JGZ gezamenlijk op één plaats in de wijk te organiseren in de vorm van een JGZteam. Dit team bestaat dan uit de huidige consultatiebureaus (kinderartsen en wijkverpleegkundigen), de GGD (schoolartsen en schoolverpleegkundigen), het opvoedbureau en het schoolmaatschappelijk werk. Het JGZteam onderhoudt tevens een nauwe relatie met (en neemt deel aan) de schoolzorgteams die momenteel vooral op de GOA-scholen functioneren (Gemeentelijk Onderwijsachterstanden-beleid). Het JGZteam is laagdrempelig en zal de spin-in-het-web functie krijgen waar het gaat om JGZ in de wijk en zal 2 functies hebben:

1. het uitvoeren van JGZ-taken, bijvoorbeeld preventieve gezondheidsonderzoeken en consultatiebureauconsulten, en daaruit voortvloeiend achterstanden in bijv. taal-, sociale en fysieke ontwikkeling signaleren.

2. het bieden van ondersteuning aan alle scholen, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven bij het signaleren en aanpakken van ontwikkelingsachterstanden en/of problemen bij kinderen. Door het zorgteam wordt een advies uitgebracht en wordt indien nodig een kortdurende interventie gepleegd. Als er sprake is van een meer complexe problematiek zal het team doorverwijzen naar andere hulpverleners zoals de huisarts, jeugdhulpverlening, de GGZ en/of maatschappelijk werk.

In Delft kan voor de fysieke plaatsing van het JGZteam in de accommodatiesfeer aansluiting gezocht worden bij de te ontwikkelen eerste lijnsgezondheidsaccommodaties. Het JGZteam zal gehuisvest worden in een gezondheidsaccommodatie waarover elke wijk in Delft op den duur zal moeten beschikken. Verwacht wordt dat voor het einde van 2001 begonnen zal worden met de voorbereidingen (ook in bouwtechnisch opzicht) van het realiseren van een eerste volwaardige gezondheidsaccommodatie.

3. Project ‘Naar een integrale JGZ’

Vooruitlopend op de invoering van een nieuwe wet op de jeugd-gezondheidszorg en in afwachting van de Tijdelijk regeling vroegsignalering is door de GGD Delfland en Maatzorg al begin van het jaar 2001 gestart met het opzetten van het project ‘naar een integrale JGZ’. Dit project heeft als doel de ouder&kindzorg dat Maatzorg levert en de preventieve zorg voor jeugdigen die de GGD Delfland levert, beter op elkaar af te stemmen.

Vanwege het belang van het project en de koppeling met de Tijdelijke regeling vroegsignalering neemt de gemeente Delft deel aan dit project in zowel de stuurgroep als in de projectgroep en de werkgroepen. Voor het project is een actieprogramma met 10 actielijnen (dat eerder ter kennisname aan College en raadscommissie WZO is aangeboden) opgesteld en zijn werkgroepen in het leven geroepen. De werkgroepen hebben werkplannen opgesteld die inmiddels zijn vastgesteld door de stuurgroep. Momenteel worden deze werkplannen uitgevoerd waarbij de 10 actielijnen in 3 clusters worden uitgewerkt.

Cluster inhoudelijk

Wijkzorgteams(JGZteam)
Gestreefd wordt een model te ontwikkelen voor een laagdrempelig en multidisciplinair wijkzorgteam voor de wijken Buitenhof en Voorhof van de gemeente Delft en voor de gemeente ’s-Gravenzande.

1. Risicogroepen
er wordt een definitie opgesteld van ‘kinderen die risico lopen op gezondheidsschade’ op basis waarvan een gezamenlijk beleid voor
deze groep wordt ontwikkeld.

2. Vroegsignalering
protocollen en richtlijnen worden ontwikkeld voor een goede signalering van achterstanden in de ontwikkeling en voor de juiste toeleiding naar andere hulpverlenende instanties.

3. Afstemming JGZ/SMW
een afstemmingsmodel zal worden ontwikkeld voor de taakverdeling tussen de JGZ en het SMW.

4. Groepsvoorlichting
er zal één voorlichtingspakket worden opgesteld voor de gehele JGZ op basis van een gemeenschappelijk GVO-beleid.

Cluster volgen en registreren:

5. Epidemiologie
doel is een samenhangend en doorlopend registratiesysteem op het gebied van de JGZ te ontwerpen.

6. Continuïteit zorg/volgsysteem
opheffing van de huidige knip in de jeugdgezondheidszorg die nu rond de leeftijd van 4 jaar door andere programmering van de preventieve gezondheidsonderzoeken.

Cluster facilitair:

7. Personeel
opstellen van een gemeenschappelijk wervings- en opleidingsbeleid waarbij geïntegreerde functies onderscheiden worden.

8. Huisvesting
ruimten van de consultatiebureaus ook ter beschikking te stellen voor schoolartsen en schoolverpleegkundigen en zoeken naar mogelijkheden voor gezamenlijke huisvesting.

9. Organisatiemodellen
ontwikkelen van een nieuw organisatie- en sturingsmodel voor een integrale JGZ.

4. Financieel kader

Op grond van de Tijdelijke regeling vroegsignalering is voor de regio Delft, Westland, Oostland in 2001 fl.659.602,- (€ 299.314,24) beschikbaar. In de Trv is aan de coördinerende gemeente éénmalig de mogelijkheid geboden fl. 20.000,- (€ 9.076,60) uit de verkregen subsidie te reserveren als bijdrage in de coördinatiekosten. Dit bedrag is naar rato per gemeente van de bijdrage ingehouden.

Voor de gemeente Delft betekent dit dat een bedrag van fl.179.171,-

(€ 81.304,26) resteert dat inzetbaar is voor het project ‘Naar een integrale JGZ’. Voor alle gemeenten gezamenlijk in het verzorgingsgebied van Maatzorg blijft er dan een totaalbedrag van fl.457.881 (€ 207.777,34) over dat ingezet wordt voor het project ‘naar een integrale JGZ’. In de onderstaande tabel wordt samenvattend aangegeven hoe de gelden in 2001 worden besteed. Hierin zijn de actielijnen zoals die in de voorgaande paragraaf zijn beschreven, opgenomen. In deze begroting zijn middelen gereserveerd voor het opstellen van werkplannen om de actielijnen uit te voeren, voor de uitvoering van de werkplannen en wordt aangegeven welke kosten gemaakt zijn voor het voorbereiden en starten van het project.

Hierbij wordt opgemerkt dat naast de beschikbare middelen op grond van de Trv onlangs een subsidieaanvraag van fl. 300.000,- (€136.134,06) voor het opzetten van een zorgstructuur binnen het Brede School programma bij de provincie Zuid-Holland (in het kader van het Provinciaal Grote StedenBeleid) gedaan. Deze aanvraag is nog in behandeling en is niet opgenomen in de onderstaande overzichtstabel.

Onderwerp	Kosten per onderdeel	Totaal
Voorbereiding project		60.000 (€27.226,81)
Opstellen werkplannen voor de 10 actielijnen		68.000 (€30.857,05)
Uitvoeren werkplannen voor de 10 actielijnen	Wijkzorgteams, incl. risicogroepen 70.000 (€31.764,62) Vroegsignalering 30.000 (€13.613,41) Uitvoering vroegsignalering 30.000 (€13.613,41) Afstemming JGZ/SMW 20.000 (€ 9.075,60) Groepsvoorlichting 20.000 (€ 9.075,60) Continuïteit zorg/volgsysteem 25.000 (€11.345,51) Epidemiologie 25.000 (€11.345,51) Personeelsbeleid 25.000 (€11.345,51) Huisvesting 15.000 (€ 6.806,70) Organisatiemodellen 10.000 (€ 4.537,80)	270.000 (€122.520,66)
Projectondersteuning		58.000 (€26.319,25)
Totale kosten		456.000 (€206.923,78)
Totale inkomsten		457.881 (€207.777,34)

U treft een uitgebreide versie van dit bestedingsvoorstel in de bijlage aan. Door de portefeuillehouders JGZ in de regio DWO is over de gezamenlijke lijn voor de besteding van de middelen op grond van de Trv overeen-stemming bereikt en is afgesproken dat de formele besluitvorming hierover via het College van B&W van de gemeente Delft loopt. Derhalve wordt voorgesteld in te stemmen met het bestedingsvoorstel voor de periode van 1 mei 2001 tot 1 mei 2002.

4. Voorstel

1. Instemmen met de gemeentelijke uitgangspunten voor de jeugdgezondheidszorg en de 10 genoemde actielijnen van het samenwerkingproject ‘Naar een integrale JGZ’ van GGD Delfland en Maatzorg, inclusief het bijbehorende bestedingsplan;
2. Deze nota bespreken in de raadscommissie werk, zorg en onderwijs.

Delft, 21-10-2001

Sector werk, inkomen en zorg