Inleiding

Deze notitie is bedoeld om door het vaststellen van criteria te komen tot een keuze voor meerdere (vervangende) locaties voor de nacht- en dagopvang voor vrouwen, daklozen en verslaafden, alsmede voor een gebruiksruimte in de regio Delft/Westland/Oostland.

De urgentie voor het vinden van (vervangende) lokaties verschilt. Voor de ene functie is de noodzaak daartoe wat groter dan voor de andere.

Daar doorheen speelt dat eigenlijk eerst duidelijk moet zijn welke functies de huidige voorzieningen nu vervullen en welke zij in de toekomst zouden willen vervullen. Die discussie loopt momenteel bij de uitwerking van de afgesproken samenwerking in de dag- en nachtopvang.

Daarom willen wij ons nu beperken tot vaststelling van de criteria voor de lokatiekeuze in het algemeen, zodat voor de meest urgente vervanging cq uitbreiding in zich voordoende gevallen van nieuwe lokaties snel besluitvorming kan plaatsvinden.

Waar er de tijdsruimte is om deze lokaties mede te toetsen aan de nieuwe functie zal dat niet worden nagelaten.

Het is dus een spanning tussen enerzijds het snel kunnen oppakken van kansen als zich nieuwe lokaties aandienen en anderzijds pas lokaties beoordelen als de uitwerking van de afgesproken samenwerking inclusief functies gereed is.

In Delft kennen we de volgende dag en nachtopvanginstellingen:

Stichting Maatschappelijke Opvang/nachtopvang
Voor daklozen, waaronder die met een GGZ-indicatie, biedt de Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO) een eerste dag- en nachtopvang (Houttuinen, 16 erkende plaatsen). Er is een vervolgopvangvoorziening in Wateringen (8 erkende plaatsen), waar via een tussenstap toegewerkt wordt naar zelfstandige huisvesting.
Voor de voorziening in Delft moet nieuwe huisvesting worden gezocht omdat het huidige pand vanwege de aanleg van de spoortunnel moet worden gesloopt (sloop per medio 2004).
Ten behoeve van de gezamenlijke nacht- en dagopvanginstellingen wordt momenteel gecoördineerd door SMO het aantal opvangplaatsen uitgebreid met opvang in woonboerderij Schieweg (huur voor 10 jaar) 15 plaatsen en aanpassing Houttuinen tot 13 plaatsen (dag- en nachtopvang en laagdrempelige nachtopvang). Daarnaast is er met budget vanuit het EZH project Zwerfjongeren en daklozen opvang gerealiseerd voor 6 plaatsen aan de Van Leeuwenhoeksingel; ook dit pand moet tzt voor de aanleg van de spoortunnel wijken.
Stichting Jeroen/nachtopvang
Voor mensen die (tijdelijke) opvang nodig hebben als gevolg van omstandigheden in de gezins- en/of thuissituatie (bijv. echtscheiding) biedt de Stichting Jeroen opvang (9 plaatsen + een crisisopvang). Naast bijv. jongeren betreft het hier vaak moeders met kinderen. Vooral voor deze laatste groep is de opvang van de Stichting Jeroen ontoereikend. Ook hebben zij geen geschikte voorzieningen om überhaupt kinderen op te vangen. Sowieso voldoet deze opvang niet meer aan de huidige eisen
Vrouwenopvang Ricardis/nachtopvang
Voor mishandelde en met mishandeling bedreigde vrouwen met hun kinderen biedt de Stichting VOZH Ricardis intensieve opvang gedurende 24 uur (23 plaatsen). De huidige opvang voldoet niet meer aan de hedendaagse eisen. Ook wordt door een uitbreiding van huisvesting gedacht aan andere functies zoals ambulante begeleiding, versnellen van doorstroom van clienten en het plaatsen van vrouwen in een eerste opvang.
Stichting Dienstencentrum over de Brug/dagopvang
Zowel aan verslaafden als daklozen biedt het Dienstencentrum Over de Brug (SDOB) een ambulante vorm van dienstverlening voor overdag. SDOB biedt geen nachtopvang. Het betreft hier bijv. spuitomruil, een kop koffie, maaltijd, een douche, een postadres en een zeer beperkte vorm van schuldhulpverlening. De huisvesting van de SDOB is eigenlijk qua pand en situering ongeschikt, mede omdat het pand ook geen buitenruimte heeft. Bovendien is het gebruik van de 1^e en 2^e etage van het pand in strijd met het bestemmingsplan.

Daarnaast moet ruimte worden gezocht voor de volgende nieuwe voorzieningen:

een laagdrempelige nachtopvang met 10 bedden + 2 overbedden. Deze laatsten dienen vrij te worden gehouden ten behoeve van de politie en GGD. Daarnaast is er behoefte aan ruimte voor de opvang van minimaal 1 gezin. Dit vraag 1 unit of 2 kamers met voorzieningen extra.
De voorziening fungeert als vangnet. De nachtopvang is geopend vanaf 18.00 uur tot 09.00 uur. In de opvang aan de Houttuinen wordt momenteel door de gezamenlijke opvanginstellingen 8 plaatsen laagdrempelige opvang gerealiseerd vooruitlopende op de uiteindelijke vestiging elders.
een gebruiksruimte voor verslaafden in Delft
Dit is één van de nieuwe actiepunten in het collegeprogramma 2002-2006.
Momenteel loopt de voorbereiding van een onderzoek naar het draagvlak van een gebruikersruimte, de haalbaarheid (ook financieel), de potentiele gebruikers en welke aanpak daarbij verantwoord is.

De praktijk leert dat discussie over geschikte plekken voor nacht- en dagopvang veel weerstand oproept bij (toekomstige) omwonenden. Daarom is het belangrijk aan te geven waarom deze opvang wenselijk maar ook noodzakelijk is.

Bij het kiezen van een plek moeten lastige keuzes worden gemaakt. Daarom is het belangrijk die keuzes naar belanghebbenden toe zo goed mogelijk te verantwoorden.

Waarom een opvangvoorziening

Delft is centrumgemeente voor maatschappelijke opvang, verslavingszorg en vrouwenopvang in de regio Delft/Westland/Oostland. Delft dient daarom zorg te dragen voor het realiseren van voldoende en adequate opvangvoorzieningen. Dat betekent in ieder geval het realiseren van nacht- en dagopvangvoorzieningen. In de praktijk betekent het dat de gemeente de regie voert bij het invullen van deze voorzieningen door het maken van afspraken en subsidiering van hulpverlenings-instellingen.

Doelstelling is om degenen die daarop zijn aangewezen van voldoende, goede en adequate nacht- en dagopvang te voorzien. Dat zijn voor de nachtopvang in ieder geval de mensen met een psychische handicap, voor mishandelde en met mishandeling bedreigde vrouwen en voor categorieen zoals jongeren en eenoudergezinnen. Voor verslaafden, daklozen en mensen met een psychische handicap is het noodzakelijk dagopvang te kunnen (blijven) bieden. Voor de degenen met een verslaving is het zowel voor henzelf als ter voorkoming van overlastsituaties nodig een gebruikersruimte te realiseren. Een laagdrempelige opvang is hard nodig om daklozen maar ook personen die door crisissituaties op straat komen te staan, in ieder geval een voorziening van bed, bad en brood te kunnen bieden.

Te maken keuzes

De volgende keuzes moeten worden gemaakt in deze volgorde:

1. Voor alle hiervoor genoemde opvangtypen moet nieuwe huisvesting komen, waarbij de (vervangende) huisvesting voor de dagopvang (Dienstencentrum over de Brug), het sociaal pension/nachtopvang aan de Houttuinen (SMO) en de laagdrempelige opvang (gezamenlijke opvanginstellingen) het meest urgent is.

2. Bij de zoektocht en invulling zal steeds ook de afweging moeten plaatsvinden tussen handhaving van de afzonderlijke opvangtypen naar nieuwe huisvesting, danwel dat samenvoegen van twee of meerdere van de opvangtypen ook of wellicht betere oplossingen biedt. Dat kan zich ook aanbieden door locatiekansen, die de mogelijkheid bieden van samenvoegen, dan wel het gescheiden invullen van opvangfuncties. Daarbij moet in ieder geval aan de orde komen of het samenvoegen van dagopvang met laagdrempelige nachtopvang, dan wel samenvoegen van dagopvang met gebruikersruimte wel of niet wenselijk is. Er wordt overigens niet gestreefd naar een vorm van één centrale opvang.

3. Welk opvangtype past het best bij de verschillende locatiemogelijkheden. Dat zal per opvangtype meer of minder discussie vergen mede aan de hand van de nieuw beschreven functies in de opvang.

Ruimte-eisen per type opvang

Het had mooi geweest als voor de verschillende opvangtypes de programma’s van eisen gereed zouden zijn. Dat is niet het geval. Wel bestaat er een in opdracht van de Federatie Opvang opgesteld boekwerk over een programma van eisen voor sociale pensions. Inmiddels is de samenwerking tussen de opvanginstellingen gestart. Daarbij komt ook de visie op de opvang in de regio Delft aan de orde. In die visie moet ook duidelijk worden of de huidige opvang met de reeds besloten laagdrempige uitbreiding voldoende capaciteit heeft dan wel nog verdere uitbreiding behoeft dan wel dat eventueel meer opvangplaatsen op een decentrale manier worden ingevuld bv door ook bestaande woonruimte met begeleiding in te zetten.

Vooralsnog wordt daarom voor deze zoektocht uitgegaan van het huidige aantal plaatsen per opvangtype incl. die van de uitbreiding laagdrempelige opvang.

Daarbij zal de hieronder genoemde indicatie qua benodigde aantal vierkante meters per opvangplaats en –functie worden gehanteerd.

In de komende tijd zal er nauw contact zijn tussen deze uitwerking en die van de samenwerking, zodat snel op wederzijdse ontwikkelingen kan worden ingesprongen.

Op basis van referentieplannen en regelgeving wordt hieronder een indicatie gegeven van het benodigde aantal vierkante meters per opvangplaats voor drie vormen van opvang:

voor crisisopvang, vrouwenopvang, begeleid wonen e.d. kan een gemiddelde worden aangehouden van ca. 35 m2 bruto vloeroppervlak per plaats. Zowel oude richtlijnen van de Rijksgebouwendienst als huidige regelgeving in de Geestelijke Gezondheidszorg geven deze getallen aan.
Binnen deze oppervlakte is het mogelijk een voorziening te realiseren met in hoofdzaak privé voorzieningen per bewoner. Eveneens is het mogelijk hierbinnen een meer “leefgroepachtige” situatie te realiseren, waarbij naast individuele kamers een aantal gemeenschappelijke voorzieningen worden gerealiseerd
voor dagopvang voor thuis- en daklozen blijkt uit ervaringscijfers dat per plaats ca. 7 a 8 m2 bruto vloeroppervlak moet worden aangehouden. Hetzelfde geldt voor de dagopvang van verslaafden
voor (laagdrempelige) nachtopvang voor dak- en thuislozen en verslaafden kan eveneens op basis van ervaring worden gesteld dat hier ca. 20 m2 b.v.o. per plaats moet worden aangehouden.

Deze cijfers worden beïnvloed door de efficiency van het beschikbare gebouw. Ook is het zo dat bij kleine voorzieningen het aantal vierkante meters per plaats zal toenemen.

Onder locaties worden zowel bestaande panden als nieuwbouwlocaties bedoeld. Nieuwbouw is dus niet uitgesloten. Ook op eventuele nieuwbouwlocaties moeten deze ruimte-eisen worden toegepast.

Criteria voor de locatiekeuze

Deze zijn gesplitst in zoek-( inhoudelijk en qua randvoorwaarden) en uitwerkingscritria

Zoekcriteria
Inhoudelijk

1. Geschiktheid voor dag- en nachtopvang
Bekeken wordt of de locatie/gebouw voldoende ruimte biedt om een dag- en/of nachtopvang te realiseren

2. Geschiktheid voor aanvullende activiteiten/buitenruimte
De mogelijkheden om aanvullende activiteiten te plegen is een voordeel bij de afweging. Vooral bv het aanwezig zijn van een goed beheersbare buitenruimte is voor de dagopvang een noodzaak

3. Situering ten opzichte van het station/de binnenstad
Voor de dagopvang, gebruikersruimte en laagdrempelige nachtopvang is situering in of rond de binnenstad wenselijk. Voor de reguliere nachtopvang is een wat grotere afstand tot het station/centrum meer acceptabel

4. Toegankelijkheid/beheersbaarheid politie/hulpverlening)
De toegankelijkheid en beheersbaarheid voor politie en hulpverlenende instanties is niet voor alle locaties van belang. Deze moeten wel in de afweging worden meegenomen.

Randvoorwaardelijk

5. Eigendom/beschikbaarheid
Gezien de urgentie is de beschikbaarheid van de locatie één van de afwegingscriteria. Waar mogelijk wordt aangegeven op welke termijn een locatie beschikbaar komt

6. Ligging buiten uitsluitend woonomgeving
Voor de (reguliere) nachtopvang geldt dit minder, maar voor de dagopvang en gebruikersruimte is het gewenst dat een locatie zoveel mogelijk buiten alleen maar een woonomgeving is gelegen.
De overlast voor de omgeving is minder gevoelig in situaties waar sprake is van veel verschillende functies in het straatbeeld. Zo zal als het pand aan een wat bredere weg/straat ligt met relatief veel verkeersbewegingen en wandelaars dit de doorstroom en sociale controle bevorderen.

7. Aanvoerroutes door woonbuurten
Dit geldt vooral voor de dagopvang en gebruikersruimte. Ook voor een locatie die min of meer buiten een woonbuurt ligt kan gelden dat de aanvoerroutes door woonwijken lopen. Dit moet zoveel mogelijk worden vermeden.

Uitwerkingscriteria

Bestemmingsplan
Gezien de urgentie van de opvang is het van belang dat het geldende bestemmingsplan binnen de tijd de ruimte biedt voor invulling van de opvang
Beperking ontwikkelingsmogelijkheden
Bestaan er plannen om op die plek op de korte of middellange termijn tot herontwikkeling te komen.
Financiën
Zijn er voldoende financiële middelen voor aankoop cq huur van het pand

Projectaanpak

Deze aanpak vereist een vorm van projectmatige aanpak. Hieronder wie doet wat en wanneer. In grote lijnen komt dat neer op inventariseren van locaties die voldoen aan criteria en uitwerken van de mogelijkheden.

Wie	Wat	Wanneer
Collegevoorstel	Akkoord gaan met deze notitie	Collegebesluit
Werkgroep (waarin Vakteams Beleid&Projec-ten, Grond, Ruimtelijke Ordening en een Corporatie) in overleg met Werkgroep samenwerking opvang	Inventariseren welke panden cq locaties voldoen aan criteria en voorstel welke daarvan verder uit te werken ook qua fasering. Relatie met resultaten samenwerking opvangin-stellingen ook qua te formeren functies moet zo goed mogelijk worden getoetst.	Duur: volgende 3 maanden
Collegevoorstel	Akkoord gaan met inventarisatie en voorstel werkgroep	Duur: volgende 1 maand
Uitwerking van panden cq locaties door werkgroep	Uitwerken van panden/locaties qua kosten, mogelijkheden, procedures e.d. en voorstel voor welke panden procedures in te zetten.	Duur: volgende 4 maanden
College-/raadsvoorstel	Akkoord gaan met voorstel werkgroep	Duur: volgende 1 maand
Werkgroep	In werking zetten procedures voor beschikbaar krijgen van panden voor opvang	Nader te bepalen mede aan de hand van problematiek

Voorstel:

Akkoord te gaan met de aanpak zoals voorgesteld in deze notitie