07 november 2003

Verslag Wet Werk en Bijstand commissie Werk, Zorg en Onderwijs 
23 oktober 2003

naar agenda
20 november 2003

Inspreker: Dhr. Van de Wetering (Panel Werk en Inkomen)Inspreker is blij met de gevolgde procedure. De kaders die de raad schetst inzake Wbb, mogen niet ten koste gaan van de jeugd. Inspreker pleit voor het handhaven van de AV-delft. Inspreker vraagt zich af of een efficiencyslag valt te maken in het ambtelijk apparaat.

Dick Rensen: Wethouder legt de gevolgde procedure uit. In het Panel Werk en Inkomen is het memo ‘Invoering Wet werk en bijstand’ onderwerp van discussie geweest ter voorbereiding voor het beleidsplan Werk en Inkomen.

Verslagen van het panel werk en inkomen worden de commissie toegestuurd.

VVD (Van der Hoek): Er moet een omslag in de maatschappij plaatsvinden. Een verzorgingsstaat moet veranderen in een participatiemaatschappij. In het inkomensdeel van de nieuwe wet is meer maatwerk mogelijk. De VVD beschouwt dit als positief. Het voeren van inkomensbeleid is rijksbevoegdheid en dat moet een gemeente niet lokaal willen repareren.

De Wbb brengt een aantal positieve aspecten met zich mee. Het betekent minder papierwerk, minder bureaucratische last bij WIZ en maakt meer maatwerk mogelijk. Gemeente moet conform landelijk beleid werken.

Wel in individuele gevallen te hulp schieten. WIZ moet daarom goed kijken naar de individuele situatie.

CDA (Aközbek): De gemeente krijgt door de Wbb meer beleidsverantwoordelijkheid. Het kan de reïntegratieaanpak beter naar haar eigen wensen inrichten.

Doordat gemeenten meer autonomie verkrijgen, kunnen er verschillen ontstaan in de bijstand per gemeente. Het CDA waarschuwt wethouder voor het mogelijk ontstaan van bijstandsvluchtelingen.

De langlaag-regeling is een aanvulling, niet vergelijkbaar met bijzondere bijstand. CDA betreurt dat er geen aandacht is voor cliëntenparticipatie/raad.

PvdA(Clason): Het principe ‘Werk boven inkomen’ moet leidend zijn. De gemeente krijgt door de Wbb meer beleidsvrijheid. De raad vervult een regierol op het inrichten van die beleidsvrijheid.

GL (Tas): Door de Wbb komt er meer verantwoordelijkheden te liggen bij de gemeente. GL vindt de forse bezuinigingen die gekoppeld zijn aan de Wbb kwalijk. En dat in het hoge implementatietempo. Hoe moet dat zonder dat de minima de dupe worden?

SB (De Koning): De vrijheid die voortvloeit uit de Wbb valt vies tegen. De Wbb betekent een forse inperking voor het huidige minimabeleid. Door de Wbb loopt de gemeente meer financiële risico’s. De gemeente moet dan ook intensiever rapporteren aan de Raad.

CU (van den Doel): te flinke bezuinigingen. Daarnaast is de invoeringstijd krap. De implementatiebijdrage vanuit het Rijk fors lager in vergelijking met SUWI.

STIP (van Breukelen): In de aanpak moet de prioriteit liggen bij het bestrijden van de jeugdwerkloosheid. STIP vraagt zich af of er afwijking mogelijk is van het landelijk beleid? Kijk ook wat andere gemeenten voor een acties ondernemen. Zo zijn er bijvoorbeeld gemeenten die bijstandsgerechtigden in dienst nemen. Reïntegratiewensen van klanten moeten in de toekomst beter en vaker worden meegenomen.

Dick Rensen: We moeten naar een maatschappij waar participatie voorop staat. De Wet werk en bijstand maakt meer maatwerk mogelijk. Let wel dat er daarnaast sprake is van een forse bezuiniging op de bijzondere bijstand. En op het werkbudget. Staatssecretaris Rutte gaf in gesprek met wethouder al aan dat het een ‘ruige’ maatregel betrof.

De commissie moet de Wbb niet als hemelbestormende wetgeving zien, die alles overhoop gooit. De Wbb is de afsluiting van eerdere SUWI-wetgeving.

De septembercirculaire van het rijk is net bekend geworden. Op basis daarvan kan beter financieel inzicht worden verschaft. Nadere doorrekening van de circulaire volgt.

Het budget Langlaag maakt onderdeel uit van het totale budget op de bijzondere bijstand. De Langlaagregeling drukt dus ook nog eens op het budget.

Op punt STIP indienstneming; daar geven wij vorm aan via werkstages.

WIZ moet met de Wbb nog serieuzer omgaan met de wensen van klanten. Dit gebeurt overigens al, zolang er een succesvol arbeidsmarktperspectief is.

Discussiepunt:

Kan de commissie zich vinden in de hierboven beschreven ontwikkelingslijnen?

CDA: 85% van de populatie van de bijstandsklanten bevindt zich in fase 3 of 4. Dit staat in schril contrast met de focus van inzet van instrumenten gericht op werk. Let derhalve op effectiviteit. Zet bijvoorbeeld geen instrumenten gericht werk in, waarvan je op voorhand reeds weet dat sociale activering het maximaal haalbare is.

De blijversregeling is als instrument in het werkgelegenheidsbeleid goed.

CDA is een warm voorstander van de invoering van Persoonsgebondenbudget (PGB) bij reïntegratie. PGB moet ingezet kunnen worden voor alle fase-klanten

GL: De blijversregeling is goed. De jongeren moeten prioriteit krijgen bij toeleiding naar werk.

D66: kan zich vinden in de geschetste ontwikkelingslijnen. Jongeren hebben daarbij prioriteit in de toeleiding naar werk. De gemeente moet niet alleen blind inzetten op werk. Werk is niet voor iedereen haalbaar. Bij de inzet van instrumenten is de effectiviteit belangrijk.

VVD: Jongeren vormen prioriteit bij toeleiding naar de arbeidsmarkt. Er moet zoveel mogelijk maatwerk worden toegepast. VVD doet de suggestie om met een model te komen waarin de mate van maatwerk ten opzichte van de uitvoeringskosten te zien is.

SB: eens met ontwikkelingslijnen. Van de doelgroepen NUG’ers en ANW’ers mag de gemeente een bijdrage vragen bij het volgen van een traject, bv. via een lening.

Aandacht voor jongeren (reeds vanaf 14 jaar) bij de toeleiding naar werk. SB is geen voorstander van PGB. Het PGB brengt teveel uitvoeringskosten met zich mee en de principes van het PGB is in de praktijk al voldoende mogelijk.

CU: eens met ontwikkelingslijnen. Er zijn weinig WiW-gelden gezien omvang fase 3/4-populatie. Er is daarom een effectieve en tactisch inzet van instrumenten noodzakelijk. Het PGB vormt een aanvulling, maar is niet voor iedereen van waarde.

STIP: eens met ontwikkelingslijnen. De jongeren zijn prioriteit bij toeleiding naar werk.

PvdA: eens met ontwikkelingslijnen. De jongeren hebben prioriteit bij toeleiding. Er dient een nuancering te komen in de typering van de fase 3/4 mensen. Fase 3/4’ers zijn lang niet altijd kansarm op de arbeidsmarkt. PvdA wil meer informatie over PGB.

LD: eens met ontwikkelingslijnen. Voor niet iedereen is werk weggelegd.

Hoe kijkt de commissie aan tegen de hieronder opgesomde mogelijk bezuinigingen? Ziet de commissie nog andere mogelijkheden?

· Bijstandsgerechtigden komen pas in aanmerking voor bijzondere bijstand wanneer
  klanten aan kunnen tonen de langdurigheidstoeslag volledig te hebben aangewend
  voor bijzondere kosten.

· Het verlagen van de draagkrachtgrens van 120% naar 110%.

· Het meer benadrukken van de eigen verantwoordelijkheid van de klant. Veel
  voorliggende voorzieningen kunnen, hoewel een eigen bijdrage, worden gezien als
  naar aard en omvang voldoende. In dit licht zou gekozen kunnen worden om geen
  bijzondere bijstand meer te verstrekken voor de eigen bijdragen aan deze kosten
  (zoals kinderopvang, eigen bijdrage thuiszorg of eigen bijdrage medische kosten).

· De reserveringsplicht en de aflossingsduur verhogen.

PvdA: Er zijn geen andere mogelijkheden dan geschetste. Zo sociaal mogelijk de bezuinigingen opvangen. Er moet een grote Delftse protestactie naar het rijk komen, vergelijkbaar met de Spoortunnel.

GL: Bijzondere bijstand toch zoveel mogelijk instandhouden. De € 1,6 miljoen bezuinigen op de bijzondere bijstand is asociaal. Desnoods moet er geld uit de algemene middelen komen.

WIZ moet proberen de uitvoeringskosten te verlagen. Goeie communicatie met klanten over eventuele ingrepen belangrijk. Voor de Langlaagregeling is nu te weinig budget beschikbaar om de categoriale bijzondere bijstand te compenseren. Door middel van individuele toetsing toch de bijzondere bijstand in stand te houden

SB: spreekt over de Wet water en brood. In eerste instantie tegenstander van verlagen van draagkrachtgrens verlagen van 120 naar 110. SB wil graag een doorrekening zien, wat deze maatregel oplevert.

SB vraagt zich af hoe om te gaan met heronderzoeken, maandbriefjes, terugvordering ed? De voorkeur verdient om bestaand beleid continueren. SB is tegen het verhogen van de reserveringsplicht.

CDA: Langlaag toekennen aan een vaste categorie. Als compensatie meenemen in de bijzondere bijstand houden. Voorstander van het verlagen van de draagkrachtgrens. Het CDA wil bijzondere bijstand voor eigen bijdrage thuiszorg en medische kosten in stand houden.

SP: tegen verlagen draagkrachtgrens. De SP is tegen geen bijzondere bijstand voor eigen bijdrage thuiszorg en medische kosten.

D66: Als gemeente kunnen we niet alle landelijke bezuinigingen opvangen. D66 wil niet naar individuele toetsing vanwege uitvoeringskosten en helderheid naar burger. Er moet een goede baten/lasten afweging plaatsvinden in het inkomensbeleid. Langlaag voor vaste categorie mensen in de bijstand. D66 is voorstander van het verlagen van de draagkrachtgrens.

STIP: pleit voor een lichte individuele toetsing in de bijzondere bijstand.

CU: is geen voorstander van het verlagen van de draagkrachtgrens.

Hoogte langlaagregeling is ontoereikend, en wat te doen met de grensgevallen. Bijzondere bijstand voor eigen bijdrage kinderopvang, medische opvang en thuiszorg moet blijven. Er dient geen verhoging reserveringsplicht plaats te vinden, daarnaast ook niet de aflossingsduur niet verhogen.

VVD: is een voorstander van het verlagen draagkrachtgrens. Ook met de andere bezuinigingmogelijkheden eens.

3. Is de commissie van mening dat de gemeente Delft gebruik zo moeten blijven maken
    van de mogelijkheid van vrijlating?

4. Vindt de commissie het van belang gebruik te blijven maken van het instrument van
    de financiële bonus waar klanten wel degelijk een bepaalde prestatie hebben
    geleverd, maar daar inkomenstechnisch niets van terug zien? (denk bijvoorbeeld aan
    sociale activeringstrajecten)

SB: Voor, deze punten stellen niets voor. Stimuleren arbeidsparticipatie.

SP: Voor

GL: Voor; met de aanvulling om bonussen te verstrekken ter prikkeling in termijnen, waardoor meer effect wordt bereikt

PvdA: Voor

Andere partijen: ook voorstander

De collectieve ontheffing van de sollicitatieplicht wordt afgeschaft

5. Op welke wijze moet de gemeente Delft omgaan met deze maatregel?

SP: Er moet een zo ruim mogelijke ontheffing worden geboden voor ouderen. Er moet een garantie van kinderopvang zijn voor alleenstaande ouders die aan de slag moeten. Er dient geen sollicitatieplicht te zijn voor alleenstaande ouderen met kinderen tot 12 jaar.

STIP: Voor ouderen een coulante houding hanteren. Er dient rekening te worden gehouden met maatschappelijk nuttige activiteiten die ouderen vervullen.

D66: Idem, voorstander voortzetting huidige beleid.

GL: Idem, voorstander voortzetting huidige beleid.

PvdA: Eigenlijk zou je ouderen individueel moeten toetsen, maar dat kan niet vanwege uitvoeringskosten.

Alleenstaande ouders moeten aan de slag, indien er geen belemmeringen zijn. Ze niet verplichten, maar wel stimuleren.

CDA: Ontheffing alleenstaande ouders met kind tot 5 jaar. Coulant beleid uitgangspunt ten aanzien van alleenstaande ouders en ouderen.

CU: Alleenstaande ouders met kinderen tot 12 jaar ontheffen. Aandacht voor het bevorderen van scholing van de alleenstaande ouder, zodat ze uitzicht houden op arbeid.

SB: Coulante hantering sollicitatieplicht en daarbij maatwerk toepassen. Rekening houden met belemmeringen. Deze belemmeringen moeten wel getoetst worden.

VVD: Coulant ten aanzien van ouderen en soepel tav alleenstaande ouders.

Verruiming begrip passende arbeid

Discussiepunt:

6. Op welke wijze moet de gemeente Delft omgaan met deze maatregel.

SP: geen verruiming passende arbeid, dit zou alleen frustratie veroorzaken.

CU: in principe voor verruiming, maar pas op voor verdringing. Zoveel mogelijk uitgaan van echt passende arbeid.

SB: In verschillende gemeente wordt uitgegaan voor het ‘work-first’ principe. SB is voorstander van verruiming, daarbij wel een uitzondering voor schoolverlaters voor drie maanden.

CDA: in principe positief tav verruiming. Hou wel lange termijngedachte in ogenschouw, bijvoorbeeld door te investeren in scholing. Zorg dat er duurzame uitstroom wordt gerealiseerd.

GL: passende arbeid mag verruimd worden. Pas op voor de reistijden van klant. Daarnaast mag aanvaarding werk niet in strijd komen met inburgeringscursussen.

PvdA: is voorstander van verruiming, wel daarbij de juiste randvoorwaarden in acht houden.

STIP: Geleidende schaal van passende arbeid hanteren. Hoe langer werkloos des te ruimer het begrip passende arbeid toepassen.

Dick Rensen: De commissie voerde een lichtvoetige discussie. Wel een goede inhoudelijke nuancering in de discussie, maar moet scherper gezien financiële druk.

De discussie vormt wel voldoende basis en voeding voor het beleidsplan werk en inkomen. Wethouder constateert dat er voldoende steun is om de aanpak fase 4 overeind te houden, uitgaande van de collegedoelstelling.

Het PGB is geen geloofsartikel. PGB betekent ook een enorme impact op het administratieve proces. Wel moeten voorkeuren van klant serieus worden genomen. Dit moet zoveel mogelijk in de werkwijze van WIZ vorm krijgen. Met de systematiek van Planning&Normering wordt geregistreerd dat voor de uitvoering van de bijstand niet teveel en te weinig formatie beschikbaar is. Op deze uitvoering rust reeds een efficiencytaakstelling. Aanpassingen ten gevolge van de Wbb worden verwerkt via de cyclus van P&N.