1. Inleiding

Naar aanleiding van de ontvangen jaarverslagen over 2004 van de Adviescommissie voor bezwaarschriften, de Gemeentelijke ombudscommissie, het Instituut Sociaal Raadslieden en het Interkerkelijk Sociaal Fonds ontvangt u hierbij de reactie van de sector Werk, Inkomen en Zorg (WIZ). Deze reactie is in samenspraak met de uitvoering tot stand gekomen.

2. Adviescommissie voor bezwaarschriften

In Kamer II van de Adviescommissie voor bezwaarschriften – de ‘Commissie’ – worden bezwaarschriften behandeld waarvan het primaire besluit namens het college is afgegeven door WIZ. De belangrijkste wetten en regelingen op basis waarvan bezwaarschriften bij Kamer II worden ontvangen zijn:

- De Wet werk en bijstand (WWB), voorheen de Algemene bijstandswet (Abw);

- het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz);

- de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW);

- de Wet voorzieningen gehandicapten (WVG);

- het Sportfonds;

- de Tegemoetkoming woonlasten kamerhuurders.

In 2004 werden door Kamer II in totaal 570 bezwaarschriften ontvangen. Ten opzichte van 2003 betekent dit een stijging van 140 bezwaarschriften (dit is een stijging van 33%). De ontvangen bezwaarschriften hadden betrekking op:

- de WWB/Abw 79%

- de WVG 17,5%

- één van de overige regelingen 3,5%

Van de ontvangen bezwaarschriften werden er in 2004 in totaal 491 afgehandeld. De uitkomst van de adviezen kan als volgt worden samengevat:

Afgehandeld	Wijze van afhandeling	Aantal 2003	2003 in %	Aantal 2004	2004 in %
Adviezen	Ongegrond	212	40,6%	203	41,3%
	Niet ontvankelijk	38	7,3%	43	8,8%
	(Gedeeltelijk) gegrond	77	14,8%	91	18,5%
Ingetrokken	Nadat besluit is herzien	141	27,0%	108	22,0%
	Overig	54	10,3%	46	9,4%
Totaal		522	100%	491	100%

Tabel: Afhandeling ingediende bezwaarschriften in 2004 vergeleken met 2003

Het percentage ongegronde bezwaarschriften is vrijwel gelijk gebleven. Er is nu sprake van stabilisatie na een daling in de afgelopen jaren. Het aantal bezwaarschriften dat is ingetrokken – nadat WIZ het besluit heeft herzien – is verder gedaald:

- herzien in 2002 (niet in de tabel) 38,2%

- herzien in 2003 27%

- herzien in 2004 22%

Geconcludeerd kan worden dat er minder reden is een besluit te herzien tijdens behandeling door de Commissie. Het aantal bezwaarschriften dat (gedeeltelijk) gegrond is bevonden is gestegen:

- (gedeeltelijk) gegrond in 2002 (niet in de tabel) 12%

- (gedeeltelijk) gegrond in 2003 14,8%

- (gedeeltelijk) gegrond in 2004 18,5%

Over het geheel gesproken is er sprake van een stabiel beeld. WIZ blijft er echter naar streven de kwaliteit van besluiten in eerste aanleg in de toekomst te verbeteren.

In het jaaroverzicht signaleert de Commissie verschillende punten die voor verbetering vatbaar zijn:

- de Commissie is van mening dat WIZ informatie aan cliënten zou moeten geven over de ‘verkorte aanvraagprocedure’ die kennelijk bestaat voor degenen die binnen een bepaalde (korte) termijn na de beëindiging van periodiek verleende bijstand weer in aanmerking wil komen voor een bijstandsuitkering.
Reactie WIZ
De verkorte aanvraagprocedure zal in de toekomst standaard worden vermeld in de beschikking bij beëindiging van periodiek verleende bijstand;

- de Commissie signaleert dat cliënten dikwijls een bezwaarschrift indienen tegen een beschikking waarin wordt meegedeeld dat belanghebbende volgens het GGD-advies niet volledig arbeidsongeschikt is en dat hij/zij zich moet laten inschrijven bij het CWI, opdat er een kwalificerende intake kan worden gehouden. De Commissie verwacht dat veel van dit soort bezwaarschriften voorkomen zouden kunnen worden indien WIZ een goede toelichting geeft op de beschikking, met name informatie over het karakter van de KWINT, de mogelijkheden om daarbij volledig rekening te houden met de beperkingen van de belanghebbende, alsmede dat het ‘resultaat’ van de KWINT zal worden vastgelegd in een beschikking van WIZ (waartegen uiteraard een bezwaarschrift kan worden ingediend).
Reactie WIZ
De bedoeling van de KWINT (kwalificerende intake) wordt al aan de cliënt uitgelegd tijdens het ‘dienstverleningsgesprek’ bij WIZ. Hierin komt aan de orde dat de KWINT inhoudt dat de cliënt wordt uitgenodigd bij het CWI voor een gesprek over de mogelijkheden van arbeidsreïntegratie.
In de ‘bouwsteen’ (toegevoegd aan de beschikking) die betrekking heeft op de KWINT, wordt een toelichting gegeven. Hierin staat dat de KWINT betrekking heeft op de mogelijkheden van de betrokkene inzake arbeidsreïntegratie;

- WIZ rekent, bijvoorbeeld bij het maken van een draagkrachtberekening, de wettelijke normbedragen voor AOW-vakantiegeld niet correct om van bruto naar netto.
Reactie WIZ
WIZ erkent dat er hierover soms onduidelijkheid bestaat bij consulenten. Voor het vaststellen van de normbedragen van het AOW-vakantiegeld worden momenteel verschillende informatiebronnen gebruikt. Voortaan zal WIZ deze normbedragen opnemen in het overzicht van de normenlijst, zodat in de toekomst alle consulenten van hetzelfde bedrag uitgaan;

- WIZ handelt niet altijd correct bij het op de bijstandsuitkering in mindering brengen van inkomsten in de vorm van een (voorlopige) belastingteruggaaf, met name in verband met de fiscale heffingskortingen. Door die onjuiste handelswijze plaatst WIZ cliënten vaak gedurende lange tijd ruim onder bijstandsniveau.
Reactie WIZ
De heffingskortingen moeten beschouwd worden als een voorliggende voorziening. Dit heeft als consequentie dat ieder jaar, op de peildatum 31/12 op basis van de gezinssituatie zoals deze bekend is bij WIZ, beoordeeld wordt op welke kortingen de belanghebbende recht heeft. Met ingang van 2002 zijn deze kortingen direct bij het begin van het nieuwe jaar ingegeven in het uitkeringsadministratiesysteem.
Er is soms wel een afwijking in de hoogte van het bedrag welke de klant ontvangt van de Belastingdienst ten opzichte van het (norm)bedrag dat ingegeven wordt in het uitkeringsadministratiesysteem. Dit heeft te maken met het feit dat de klant niet altijd een beroep doet op alle kortingen waar hij/zij recht op heeft. De verrekening van de heffingskortingen verloopt naar onze waarneming over het geheel genomen correct;

- naar aanleiding van een paar voorbeelden waarbij de indiening en afwikkeling van een aanvraag door een cliënt die verblijft bij Stichting Jeroen fout is gegaan, waardoor cliënt recht op bijstand heeft verspeeld, doet de Commissie de suggestie om voor cliënten van de Stichting Jeroen, gelet op het soort problematiek dat hoort bij een dergelijke organisatie, een vaste contactpersoon bij de sector WIZ aan te wijzen.
Reactie WIZ
De genoemde voorbeelden hebben met name betrekking op het aanvraagproces bij het CWI. Tijdens dit aanvraagproces is de ‘brugwachter’ van WIZ het aanspreekpunt bij het CWI. De brugwachter is vanuit WIZ gedetacheerd bij het CWI. Deze kan als aanspreekpunt fungeren;

- om te voorkomen dat cliënten onbewust hun inschrijving bij het CWI laten verlopen, als gevolg waarvan hun uitkering tijdelijk wordt verlaagd (‘maatregel’), pleit de Commissie ervoor om op het informatieformulier de vraag op de nemen op welke datum de inschrijving bij het CWI afloopt.
Reactie WIZ
Een betere oplossing is het de cliënt te attenderen op het verlopen van de inschrijving op de ‘bijsluiter’. Bij het informatieformulier wordt altijd een kaartje op A5-formaat gedaan, waarop de cliënt aan een aantal zaken wordt herinnerd. De bedoeling is om eens in de 3 maanden op de bijsluiter te wijzen op het mogelijk verlopen van de CWI-inschrijving;

- de opvatting die WIZ kennelijk heeft, dat een WWB-cliënt 4 weken per kalenderjaar aaneengesloten op vakantie zou moeten gaan en de vakantie dus niet kan opsplitsen in bijvoorbeeld tweemaal twee weken verspreidt over het jaar, vindt geen steun in de wet (WWB).
Reactie WIZ
De veronderstelling dat WIZ deze opvatting zou zijn toegedaan is onjuist. Op dit specifieke punt is er geen beleid dat afwijkt van de bepalingen in de WWB. Indien in 2004 bij een beschikking is gemotiveerd dat een cliënt alleen 4 weken aaneengesloten op vakantie kan gaan, betreft dit een incident. Zonder uitzondering is het uitgangspunt van WIZ dat men over het hele jaar verspreid de 4 weken vakantie kan gebruiken.

3. Gemeentelijke ombudscommissie

In het jaar 2004 heeft de Gemeentelijke ombudscommissie negentien nieuwe zaken binnengekregen. Hiervan zijn er uiteindelijk drie geheel of gedeeltelijk onbehoorlijk beoordeeld, één was er op 31 december 2004 nog in behandeling. In twee van deze zaken was het cluster Publiekszaken partij, maar uit het verslag blijkt dat dit niet WIZ betrof.

4. Instituut Sociaal Raadslieden (ISR)

Het aantal hulpvragen dat het ISR in 2004 ontving is met 13,5% toegenomen tot totaal 5651. Het grootste deel van de hulpvragen had daarbij betrekking op uitkeringen en de sociale zekerheid:

- aantal vragen in 2003 1417

- aantal vragen in 2004 1611

Specifiek over de bijstandswet:

- (algemene) bijstandsvragen in 2003 (Abw) 319

- (algemene) bijstandsvragen in 2004 (WWB) 426

Specifiek over bijzondere bijstand:

- vragen over bijzondere bijstand in 2003 187

- vragen over bijzondere bijstand in 2004 169

De WWB/Abw is niet het meest besproken onderwerp, dit staat namelijk op de tweede plaats. In 2004 is het meest besproken onderwerp het vreemdelingenrecht. Op de derde plaats staat de problematiek rond schulden en budget.

Evenals vorig jaar is de sterke toename van de schuldenproblematiek wederom het belangrijkste knelpunt uit het jaarverslag. De oorzaken hiervan zijn vooral stagnerende inkomens, toenemende werkloosheid en het slechter met geld om kunnen gaan sinds de invoering van de euro. Ook verkijken mensen zich op de kosten van bijvoorbeeld mobiele telefonie, en gaat Eneco tegenwoordig bij wanbetaling eerder tot afsluiting over.

Het ISR heeft in het jaarverslag geen expliciete signalering over de uitvoering van zaken binnen WIZ gegeven. Van belang is aan te tekenen dat er tussen ISR en WIZ zowel op casus- als managementniveau geregeld contact is.

5. Interkerkelijk Sociaal Fonds (ISF)

Het ISF is een fonds van de gezamenlijke Delftse kerken, waarbij men hulp biedt aan hen die in ernstige (financiële) problemen zijn geraakt. Daarnaast is het fonds voor de gemeente een belangrijke partner omdat zij namens de gemeente in het kader van de ‘Uitstroomregeling’ uitkeringen verstrekt aan een groep uitgeprocedeerde asielzoekers die om verschillende redenen niet kunnen worden uitgezet. In dit kader vindt regelmatig overleg plaats met de gemeente.

Het ISF constateert dat er nog steeds mensen naar het spreekuur komen omdat zij geen geld hebben voor een identiteitskaart. Uit een van deze voorvallen blijkt dat WIZ voor het verkrijgen van een identiteitsbewijs wel voorschotten verstrekt. Hierbij komt het echter voor dat dit geld door betrokkene voor iets anders wordt gebruikt. Het fonds beraadt zich erop hoe zij hier in de toekomst mee om moet gaan.

Zoals in het voorgaande jaar was ook in 2004 het aantal mensen dat geld heeft gekregen voor levensonderhoud hoog. Doordat de Voedselbank van start is gegaan zijn veel mensen daar naartoe verwezen, en kon het aantal giften worden beperkt.

In het jaaroverzicht constateert het ISF verschillende punten die voor verbetering vatbaar zijn:

- het aantal cliënten met een (hoge) schuldenlast neemt toe. Het bestuur van het ISF is daarbij overigens wel van mening dat het aantal (dreigende) huisuitzettingen en/of energieafsluitingen wordt verminderd door het beleid van WIZ dat de mogelijkheid biedt om de verschuldigde bedragen in te houden op de uitkering. Daarbij doet het bestuur de suggestie om deze mogelijkheid niet alleen te bieden aan mensen met een volledige uitkering maar ook aan mensen met een aanvullende uitkering.
Reactie WIZ
De mogelijkheid van doorbetaling wordt geboden als automatische incasso of budgethulp niet tot de mogelijkheden behoort. Indien er in deze gevallen sprake van noodzaak is, biedt WIZ de mogelijkheid om de verschuldigde bedragen in te houden op de uitkering. Dit kan zowel bij een volledige als een aanvullende uitkering. Echter, de hoogte van een aanvullende uitkering is niet altijd toereikend om deze bedragen te kunnen doorbetalen;

- een van de oorzaken van de problemen van schuldenlast is (net als in het vorige jaar bleek) de voorschotverlening door de UWV tijdens het in behandeling zijn van een aanvraag. Voorschotverlening vindt soms pas na langer dan vier maanden plaats.
Reactie WIZ
Als bij WIZ bekend wordt dat er problemen ontstaan door het uitblijven van een voorschotverlening door de UWV, wordt de ‘brugwachter’ (van WIZ) bij het CWI ingeschakeld. Deze neemt contact op met de direct verantwoordelijke bij de UWV. Er wordt onderzocht wat het probleem is en hoe dit probleem kan worden opgelost;

- ook constateert het ISF dat bij WIZ het omrekenen van een week- of 4-wekelijksloon naar een maandbedrag om het te kort per maand vast te stellen soms problemen oplevert.
Reactie WIZ
Voor het omrekenen van een week- of 4-wekelijksloon wordt door WIZ gebruik gemaakt van de volgende formule: weekloon x 13 / 3 = maandloon (een 4-wekelijksloon wordt eerst gedeeld door vier). WIZ heeft overigens deze constatering van het ISF nog eens extra onder de aandacht gebracht van de medewerkers;

- tot besluit geeft het fonds aan dat met name aan het begin van 2004 de wachtlijst bij de Budgetwinkel tot problemen heeft geleid.
Reactie WIZ
In de loop van 2004 is de werkdruk bij de Budgetwinkel afgenomen. De Budgetwinkel is nu instaat binnen een vaste termijn hulp te bieden.

6. Tot slot

Uit de jaarverslagen blijkt weer een veelheid aan signalen, hulpvragen en suggesties voor verbetering. Deze jaarverslagen leveren door hun opmerkingen elk jaar een belangrijke input voor een verdere verbetering van de dienstverlening door WIZ.

De jaarverslagen worden verspreid onder de medewerkers en waar nodig worden zij besproken in overlegsituaties.

De gemeente is de verschillende organisaties dankbaar voor de heldere en inzichtelijke jaarverslagen.

7. Voorstel

Voorgesteld wordt:

- de jaarverslagen en de reactie van WIZ voor kennisgeving aan te nemen en deze reactie naar hen door te sturen;

- de verschillende organisaties te bedanken voor hun jaarverslag;

- de reacties van WIZ daar waar nodig door te voeren in de organisatie.

Bastiaan Timmer