WALRAVEN INTERIM MANAGEMENT EN CONSULTANCY

W.J.A.M. Walraven

Mei 2007 (Definitieve versieversie 3/aanpassingen Marike)
Inhoudsopgave

Bijzondere Aandacht Woonproblematiek: De Opzet.............................................. 3

Het doel van het convenant....................................................................................... 3

Werkwijze....................................................................................................................... 3

Realisatie........................................................................................................................ 4

Ervaring.......................................................................................................................... 4

Inhoudelijke aanbevelingen....................................................................................... 5

Organisatorische aanbevelingen............................................................................. 7

Financiën BAW................................................................................................................. 7

Bijlagen.......................................................................................................................... 10

Bijzondere Aandacht Woonproblematiek: De Opzet

De gemeente Delft en de Delftse woningcorporaties hebben het laatste kansbeleid vorm gegeven in het BAW. Huurders die vanwege een huurschuld en/of overlast dreigen hun woning te worden uitgezet krijgen met het BAW begeleiding en ondersteuning. Het doel is de huisuitzetting te voorkomen, de huurbetalingen te herstellen, de huurschuld af te lossen en indien nodig financiële- en sociaal maatschappelijke problemen op te lossen.

In 2001 is een convenant opgesteld. De gemeente, de vakteams Wonen en Budgetwinkel hebben samen met de woningcorporaties, het algemeen maatschappelijk werk, de GGD, de GGZ, de Stichting Maatschappelijk Opvang, stichting Maatzorg, Drugshulpverlening Delft en de Politie afspraken rondom het BAW vastgelegd.

Dit BAW convenant was bedoeld om mensen die overlast gaven en mensen die een huurschuld hadden van enkele maanden en waarbij sprake was van een zogenaamde ‘bijkomende problematiek’ te helpen. Bij gebleken De psychosociale of psychische problemen, overlast en/of een huurschuld werd de zorgregelaar in dienst van de GGD (in 2003 is dit overgegaan naar Kwadraad) ingeschakeld. De zorgregelaar beoordeelde de problematiek en schakelde de Budgetwinkel in voor de sanering van de huurschuld en zorgverleners zoals het Algemeen Maatschappelijk Werk of de GGZ voor de bijkomende problematiek.

De problematiek die bij de zorgregelaar werd aangemeld was over het algemeen zeer complex en weerbarstig. De psychosociale problemen waren groot, maar ook de financiële knelpunten talrijk. Veel huurders hadden een onduidelijk inkomen en kampten met problematische schuldsituaties. Overdracht naar de budgetwinkel was noodzakelijk, maar de wachtlijst bij de Budgetwinkel was indertijd een half jaar en de huurschulden werden niet ingelopen. De gemeente heeft in 2003 een vangnetconstructie ingevoerd, het BAW plus.

De voornaamste aanpassing was die voor gezinnen Een opvangmogelijkheid werd gecreëerd na uithuiszetting. Deze gezinnen werden na uitzetting opgevangen in een woning van de Stichting Maatschappelijke Opvang. Van deze instelling ontvingen zij ook zorg en ondersteuning. Doel van de zorg en ondersteuning was om na een periode van twee jaar deze mensen weer zelfstandig te laten gaan wonen.

De problematiek die bij de zorgregelaar werd aangemeld was over het algemeen zeer complex en weerbarstig. De psychosociale problemen waren groot, maar ook de financiële knelpunten talrijk. Veel huurders hadden een onduidelijk inkomen en kampten met problematische schuldsituaties. Overdracht naar de budgetwinkel was noodzakelijk, maar de wachtlijst bij de Budgetwinkel was indertijd een half jaar en de huurschulden werden niet ingelopen.

In september 2005 is een nieuw convenant van start gegaan met nieuwe afspraken omtrent de aanpak BAW.

Dit nieuwe convenant werd aangegaan door de meest betrokken partijen: de woningcorporaties, de gemeente, Kwadraad (zorgregelaar) en een nieuwe partner: Stichting Onder Een Dak (STOED). STOED is sinds enkele jaren actief binnen Delft en budgetteert het inkomen van hun klanten. Een andere nieuwe factor in het convenant is de interface die tot doel heeft om samenhang te brengen tussen de werkzaamheden van de verschillende partners. De interface is een spilfunctie die zorgt voor de afstemming tussen enerzijds de werkzaamheden van de Sociale Dienst (WIZ) en anderzijds van Kwadraad en STOED.

De Interface zorgt indien een BAW klant (nog) niet over een inkomen beschikt voor het herstel hiervan, zodat onder andere de huur weer kan worden betaald.

Vergeleken met het oude convenant betekende het nieuwe convenant een grote verbetering.

Deze evaluatie gaat over het eerste jaar dat het nieuwe BAW convenant van kracht was.

Het doel van het convenant

Het doel is het voorkomen van huisuitzettingen, het herstelen van de huurbetalingen en het realiseren van een betalingsvoorstel voor de openstaande huurschuld.

Werkwijze

Huurders van woningcorporaties krijgen na een aantal maanden huurachterstand een ontruimingsvonnis. Op dat moment meldt de corporatie de huurder aan bij STOED en de zorgregelaar van de Stichting Kwadraad. Beide zoeken contact met de huurder om de huurbetaling te herstellen (STOED) en te onderzoeken van welke problematiek er sprake is. De zorgregelaar zoekt de huurder thuis op en stimuleert hen hulp te aanvaarden voor het oplossen van de schuldsituatie (budgetwinkel) en psychosociale problematiek. Voor het laatste draagt de zorgregelaar de huurder over naar een casemanager van een hulpverleningsinstelling in de stad.

Realisatie

Het beeld van het BAW wordt duidelijk, zoals uit de cijfers hieronder blijkt.

Dit zijn de cijfers van de evaluatieperiode: september 2005 t/m augustus 2006.

Woningcorporaties

aanmeldingen ontruimingen huishoudens met kind.

DUWO 6 1 5

Vidomes 11 3 5

Woonbron 59 11 40

Vestia 56 4 52

Totaal: 131

STOED

Aantal aanmeldingen 131

Zaken binnen 6 weken afgehandeld 83

Zaken negatief afgesloten 34 (21 geen reactie klant)

100% betaald 8

Betalingsregeling woco 4

Zat al bij CAV 2

Kwadraad

Aantal aanmeldingen 131

Bezocht binnen 10 werkdagen 117

Afgehandeld binnen 6 weken 59

Afgehandeld na 6 weken 44

Meervoudige problematiek 73

Totaal afgehandeld 103

Zaken overgedragen naar casemanager 58

Budgetwinkel

Aantal aanmeldingen 71

Nog in behandeling 55

Negatief afgehandeld 16

Opgenomen WSNP-traject 2

Schulden volledig betaald 1

Geslaagde bemiddeling 1

Interface

Aantal aanmeldingen 20

SMO

Plaatsingen in pensionwoningen 7

Zaken aangekondigd, andere oplossing 21

Ervaring

Het voornaamste doel: het niet uitzetten van gezinnen met kinderen en mensen met een meervoudige problematiek is gehaald..

Een ander belangrijk doel dat de corporaties met het nieuwe convenant wilden bereiken is niet behaald: De lopende huur wordt praktisch altijd betaald, alleen wordt de opgelopen huurschuld slechts in enkele situaties afgelost. Oorzaak hiervan is dat de huurders veelal niet voldoen aan de minimale eisen zoals deze gelden bij de Budgetwinkel (NVVK normen) om tot schuldsanering te komen. Er is onvoldoende aflossingscapaciteit, moeilijk regelbare schulden zoals fraude en boetes of er is sprake van een complexe psychosociale situatie. De budgetwinkel heeft veel meer tijd nodig om te komen tot een integrale schuldregeling. De corporaties hebben wel goede ervaring opgedaan met STOED. Dit bureau zorgt er voor dat de lopende huur betaald wordt waardoor de huurschuld niet verder oploopt.

Indien er sprake is van een meervoudige problematiek zet de zorgregelaar de zorgvraag uit naar de hulpverleningsinstelling (zoals Algemeen Maatschappelijk Werk, PerspeKtief, GGZ Delfland of Parnassia), die gaat over de voornaamste problematiek. Een van die medewerkers wordt dan de casemanager en moet de zorg van alle betrokken instellingen coördineren. De benodigde terugkoppeling van de diverse casemanagers naar de woningcorporaties verloopt lang niet altijd naar wens. De corporaties stellen vast dat zij onvoldoende geïnformeerd worden over de voortgang die hun huurders maken. De regierol die voorheen de zorgregelaar van Kwadraad had wordt gemist.

Dit knelpunt wordt ook gesignaleerd in de evaluatie van Meldpunt Bezorgd? Het monitoren van het werk van de casemanager moet worden verbeterd. Het BAW moet nog beter worden ingebed in de aanpak van Meldpunt Bezorgd?, zodat de overdracht van BAW klanten aan de casemanagers beter kan worden gevolgd. Er zijn inmiddels afspraken gemaakt over de inhoud van het uitvoerdersoverleg, de terugmelding door de casemanager aan het Meldpunt Bezorgd? en de monitoring van het BAW traject.

Tenslotte is er nog onvoldoende zicht bij partijen over de resultaten die geboekt worden. Dit heeft te maken met de verschillende wijzen van registreren en rapporteren van de betrokken instellingen.

Deze ervaringen leiden tot de volgende aanbevelingen:

Inhoudelijke aanbevelingen

Gebleken is de doelstellingen herstellen van de huurbetalingen en het voorkomen van huisuitzettingen worden gehaald.Het opzetten van een integrale schuldregeling (Budgetwinkel) en zorgtrajecten (casemanagers) hebben een langere doorlooptijd en geven op termijn duidelijkheid en oplossingen. Het beeld dat hierbij ontstaat, is dat er op dat gebied weinig gebeurt. In de evaluatie van het Meldpunt Bezorgd? en de nota Schuldhulpverlening is hieraan aandacht besteed en er wordt tegemoet gekomen aan de vraag van de huidige praktijk.

Daarnaast worden in het kader van de evaluatie BAW de volgende aanbevelingen gedaan.

Aanbeveling 1: De knelpunten in de uitvoering van de samenwerkingsafspraken zoals onderlinge afstemming, terugkoppeling, tijdbesteding en regievoering worden opgelost. De zorgregelaar geeft een indicatiestelling. Deze indicatie moet door alle partners worden opgevolgd en teruggekoppeld aan het Meldpunt Bezorgd?

Er wordt (meer) inhoud gegeven aan het uitvoeringsoverleg Meldpunt/BAW. Duidelijk is dat de casemanager de regie voert.

Aanbeveling 2: De ketengedachte geldt als uitgangspunt. Introduceer de metafoor van het estafettestokje. De gedachte hierachter is dat het stokje (BAW klant) niet mag worden losgelaten en bij overdracht aan een andere partner er altijd een moment is dat het stokje samen wordt vastgehouden (overdrachtsmoment) wat weer aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid appelleert.

De regie van de afgifte van het estafettestokje ligt bij het Meldpunt Bezorgd?.

Aanbeveling 3: Het Laatstekans contract (LKC) wordt in een vroegtijdig stadium afgegeven. Hierin wordt de huurschuld inclusief een (kleine) aflossing zijn opgenomen.

Aanbeveling 4: Woningcorporaties gaan in het kader van preventie meer voorlichting geven en huurders wijzen op de consequenties maar ook mogelijkheden die er zijn voor huishoudens die in de problemen dreigen te komen.

Aanbeveling 5: Bij Jeugdzorg wordt een vaste contactpersoon voor BAW aangelegenheden aangesteld. De verantwoordelijkheden worden duidelijk vastgelegd. Tenslotte wordt in het kader van het BAW ook al is het gezin (nog) niet bekend altijd actie ondernomen.

Aanbeveling 6: STOED levert binnen 6 weken na datum aanmelding een overzicht van het inkomen, de uitgaven en de totale schuldsituatie van de huurder. Op basis daarvan kan een kleine aflossing aan de huurschuld worden vastgesteld. De Budgetwinkel behandelt gevallen waarin sprake is van meervoudige problematiek indien Stoed het met het beschikbare

inkomen van de klant niet voor elkaar krijgt. Dit betekent dat met name concrete werkafspraken met de Budgetwinkel worden gemaakt en een adequate taakafbakening tussen beide partners wordt vastgesteld.

Aanbeveling 7: De activiteiten in het voortraject (casemanagement en budgetbeheer) worden beter afgestemd met de taken van SMO( PerpeKtief).

Daarom moet afstemming en afbakening plaatsvinden met Kwadraad en STOED.

Organisatorische aanbevelingen

Uit de inventarisatie is gebleken dat de realisatie van het convenant BAW is gebaat bij een projectorganisatie waarbij de betrokken partners/partijen handelen vanuit het convenant. In de huidige vorm is dit niet goed mogelijk alle doelstellingen uit het convenant te behalen. De Denktank is in deze vorm niet het gremium waarin samenwerking optimaal kan plaatsvinden. Er zal een meer duidelijke rol vastgelegd moeten worden voor de aansturing van het proces.

Voorgesteld wordt het BAW uit te voeren in een projectorganisatie onder verantwoordelijkheid van een projectleider. De projectleider is voorzitter van een projectgroep. De projectleider moet opdracht krijgen een ontwikkelingsmodel uitwerken waarin het BAW integraal wordt uitgevoerd. De BAW partners participeren in de projectgroep, hebben mandaat gekregen vanuit de eigen organisatie en/of treden op namens organisaties. De afstemming vindt plaats in uitvoerdersoverleggen. Daarnaast vindt ad hoc casuïstiekoverleg plaats om signalen en knelpunten eerder te onderkennen en in de ‘geest van het convenant’ oplossingen te vinden. De uitkomsten hiervan worden besproken en besloten in de projectgroep. Voorstellen voor aanpassingen worden voorgelegd aan de Stuurgroep.

Op grond hiervan worden de volgende aanbevelingen gedaan:

Aanbeveling 1: Stel samen met de partners een verbeterd convenant op. Maak duidelijke afspraken op basis van het convenant

Aanbeveling 2: Het Laatstekans contract (LKC) moet in een vroegtijdig stadium worden afgegeven. Tevens moet de huurschuld inclusief een (kleine) aflossing onderdeel uitmaken van het LKC totdat de schuldsanering volledig is afgerond.

Aanbeveling 3: Kies voor een groeimodel en een projectmatige aanpak.

Benoem een projectleider en formuleer een duidelijke opdracht om op basis van het convenant en de evaluatie een projectplan te maken waarin een registratiesysyeem is opgenomen zodat het project op basis van goed managementinformatie kan worden aangestuurd.

Deze projectleider moet de daarbij behorende verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Dit betekent dat de acceptatie van de partners moet worden verkregen, zodat het project BAW goed kan worden aangestuurd

Aanbeveling 4: Op managementniveau moet overeenstemming bestaan over de inzet voor het project BAW. Geef vertegenwoordigers de ruimte om in het project te participeren en voldoende verantwoordelijkheden en bevoegdheden om handelend te kunnen optreden en beslissingen te nemen.

Aanbeveling 5: De interface functie moet worden ingebed in de organisatie van WIZ. De functie moet worden opgehangen aan de Budgetwinkel. Deze contactpersoon is een spilfunctie die zorgt voor de afstemming tussen enerzijds te werkzaamheden van de Sociale Dienst (WIZ) en anderzijds van Kwadraad en STOED. De Interface zorgt indien een BAW klant (nog) niet over een inkomen beschikt voor het herstel hiervan, zodat onder andere de huur weer kan worden betaald.

Aanbeveling 6: De huidige samenstelling van de stuurgroep moet worden gehandhaafd. Daarnaast moet periodiek (2x per jaar) een overleg op managementniveau worden gehouden waarbij alle partners/partijen betrokken bij het convenant zijn betrokken.

Aanbeveling 7: De ketengedachte geldt als uitgangspunt. De werkwijze kenmerkt zich in het oppakken van de BAW klant en niet meer losgelaten. Dit betekent dat bij overdracht aan een andere partner een overdrachtsmoment is waarbij een gezamenlijke verantwoordelijkheid bestaat. Deze vorm van samenwerking is cruciaal voor het bereiken van een goed resultaat.

Aanbeveling 8: De projectgroepleden krijgen ondersteuning met training in teamontwikkeling.

Financiën BAW

Het oude convenant regelde de inzet van de zorgcoördinatie door Kwadraad en de woonbegeleiding door SMO.

Daar waren de volgende kosten aan verbonden:

Begroting 2004

Corporaties € 40.000,- Zorgregelaar

Gemeente € 85.000,- Woonbegeleiding gezinnen

Begroting vanaf 1 september 2005:

Partners	Kosten	Toedeling
Zorgcoördinator (Kwadraad)	€ 40.000	Corporaties
Budgetteringsbureau (STOED)	€ 95.000	Corporaties/gemeente/huurder (33/33/33)
Woonbegeleiding (SMO)	€ 85.000	Gemeente
Budgetwinkel	€ 65.000	Gemeente/Corporaties (50/50)

Naast bovenstaande is de aanvullende (financiële) inzet gerealiseerd:

o ½ fte Interface ad € 32.500,- , werkzaam bij de gemeente Delft. Opgenomen in de programmabegroting middelen 2006-2009.

o budgetbegeleiding € 30.240, - gedekt 2/3 gemeente en 1/3 woningcorporaties

Daarnaast zijn de volgende afspraken gemaakt:

• De vier corporaties hebben ieder een aandeel van 25%.
• De zorgcoördinator van Kwadraad zet maximaal 8 uur in per klant.

Kwadraad rekent per klant af met woningcorporaties.

• De budgettering van STOED moet binnen 4 tot 6 weken gerealiseerd zijn voor maximaal 2 jaar.

Resultaten

Realisatie 2006

Zorgcoördinator (Kwadraad)	€ 19.960
Budgetteringsbureau STOED)	€ 95.000
Woonbegeleiding (SMO)	€ 85.000,-
Budgetwinkel	€ 65.000,-
Interface	€ 32.500,-
Budgetbegeleiding	€ 12.940
Totaal	€ 310.400

Conclusie per kostenpost:

• Kwadraad: De kosten van de zorgregelaar zijn ten opzichte van de begroting sterk gedaald. Begroot was € 40.000,- en totaal aan kosten is € 19.960,- in 2006.
• STOED: Stoed heeft in 2005 te maken gehad met een enorme toestroom en aanvangskosten. STOED rekent met de klant en corporaties af per klant; de gemeente financiert het bedrag via de WWB
• Woonbegeleiding wordt gefinancierd door middel van een subsidie. De SMO-klanten blijven voor langere tijd in een woning. In 2006 is een inhaalslag gepleegd om oude klanten te laten doorstromen naar een andere woonvorm of financiering. Dit is in 13 situaties gerealiseerd. Om de toestroom eind 2006 op te vangen is vanuit de gemeente € 12.000,- extra gesubsidieerd. Met SMO nieuwe afspraken maken over bestaand bestand en te verwachten instroom. (zie de aanvullende registratiegegevens)
• Budgetwinkel in WIZ-begroting
• Interface in WIZ-begroting

Gemeente en woningcorporaties hebben voor de uitvoering van het convenant voldoende middelen beschikbaar gesteld.

Bijlagen

1. Convenant BAW