1. Inleiding

In de raadsvergadering van 29 maart 2007 werd een initiatiefvoorstel van de PvdA-fractie aangenomen om naast het bestaande beleid een aanvullend plan van aanpak op te stellen dat samenhangende maatregelen bevat om het alcoholgebruik onder jongeren in Delft tot 16 jaar terug te dringen.

Naast de vraag om beleid te ontwikkelen op het gebied van alcoholmatiging in het algemeen, heeft de gemeenteraad specifiek opdracht gegeven om een aanvullend plan van aanpak inzake ‘tegengaan gebruik van alcohol door jongeren tot 16 jaar’ op te stellen. Hierbij werd gedacht aan maatregelen zoals:

· De mogelijkheid van de invoering van een zogenaamde ‘alcoholpreventietoets’ aan de hand van een onderzoek naar bestaande maatregelen ter handhaving van de wettelijke bepalingen

· De opzet en organisatie van verschillende projecten en/of evenementen in het kader van voorlichting aan zowel ouders als kinderen.

Het door de raad gevraagde plan van aanpak voor het tegengaan van alcoholgebruik door jongeren tot 16 jaar dient zowel maatregelen ter verbetering en uitbreiding van educatie en voorlichting te bevatten, als een voorstel voor aanscherping van de huidige regelgeving en handhaving.

Daarnaast dient er in het plan van aanpak een evenement of project verwerkt te worden waarin jeugd, ouders en zo veel mogelijk betrokken partners samenkomen en waarbij alcoholpreventie centraal staat (bij voorkeur in het laatste kwartaal van 2007). Tot slot wordt gevraagd om extra maatregelen in het kader van de handhaving, waaronder een alcoholpreventietoets.

In dit plan van aanpak vindt u uitgewerkte voorstellen terug als antwoord op het initiatiefvoorstel. Naast aanvullende acties en maatregelen die worden opgenomen in het plan van aanpak, wordt voorgesteld een stadsbrede campagne op te zetten die specifiek is gericht op het tegengaan van alcoholgebruik onder jongeren tot 16 jaar. Naast maatregelen voor de korte termijn, worden onderstaande maatregelen voorgesteld ter ondersteuning van het algemene alcoholmatigingsbeleid voor zowel de korte als de lange termijn; de uitkomsten daarvan worden opgenomen in de op te stellen nota Lokaal Gezondheidsbeleid.

2. Bestaand beleid en activiteiten

Er is een quick-scan gemaakt van bestaande activiteiten van de gemeente, waarmee inzichtelijk wordt gemaakt welke activiteiten worden ontplooid en welke beleidsontwikkelingen gaande zijn.

2.1. Preventie-activiteiten gericht op jeugd tot 16 jaar en ouders

De bestaande reguliere preventieve activiteiten zijn ingedeeld in een aantal categorieën:

· Deskundigheidsbevordering:

- bijscholing leerkrachten

- bijscholing werkers jeugdhulpverlening

- deskundigheidsbevordering jongerenwerkers

· Educatie:

- voorlichting leerlingen en ouders basisonderwijs

- voorlichting leerlingen en ouders voortgezet onderwijs

- diverse cursussen opvoedingsondersteuning

- project “School is out” in samenwerking met Speakers

- eigen website www.drugsweb.nl

· Hulpverlening:

- themabijeenkomsten voor jongeren binnen de jeugdhulpverlening

- spreekuur (woensdagmiddag) voor jongeren, ouders en intermediairs

· Verbetering overlegstructuren:

- deelname verslavingszorg aan Signaleringsoverleg.

De bestaande incidentele preventieve activiteiten op het gebied van educatie zijn:

- lokale campagne alcoholmatiging gericht op ouders van 11-16 jarigen (eind 2005/ begin 2006 – o.a. aanschrijven van alle ouders)

- voorlichting allochtone jongeren en hun ouders

- lokale implementatie nationale campagne Trimbos gericht op ouders van 11-16 jarigen, in samenwerking met Parnassia en de GGD.

2.2 Toezicht- en handhavingsactiviteiten alcoholmatiging 11-16 jarigen

Het toezicht op een aantal specifieke wet- en regelgevingen is door de wetgever geregeld. Toezicht op naleving van de Drank- en Horecawet bij horeca en detailhandel ligt voor het grootste deel bij de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA). De VWA heeft aandacht voor handhaving op leeftijd binnen horeca en detailhandel (Drank- en Horecawet). Landelijk zijn er 80 à 85 controleurs, ingedeeld in regio’s. Delft valt onder de regio Zuid-West-Zuid. Er is aandacht voor alcoholverstrekking ten tijde van evenementen. De controleurs zijn echter niet wekelijks in Delft voor reguliere controle. Voor controle en toezicht in de horeca zijn nu dus alleen toezichthouders van de VWA actief, niet vanuit de gemeente, al kunnen controleurs openbare ruimte (COR’s) vanuit de zogenaamde "brede handhaving" nu wel al gedeeltelijk worden ingezet bij toezicht op de terrasuitstallingen bij horecabedrijven.

De gemeente Delft heeft algemene taken op het gebied van toezicht en handhaving waaronder openbare ruimte, maar deze taken zijn niet specifiek op alcoholverstrekking toegespitst. Juridische mogelijkheden voor controle van leeftijd in het kader van alcoholverstrekking in horeca en detailhandel zijn nu beperkt. Gemeenten kunnen het nodige doen met betrekking tot handhaving en voorlichting. Cruciaal daarbij is de koppeling tussen openbare orde en welzijn, met aandacht voor zowel terugdringen van alcoholgerelateerde overlast als beperking van gezondheidsschade.

Deze maatregelen met betrekking tot toezicht en handhaving zijn genomen:

- afspraken rond huisregels en schoolfeesten (geen alcohol vooraf en blazen bij binnenkomst) in het kader van het samenwerkingsverband Veilige School (gemeente, scholen VO en politie)

- samenwerking gemeente, Politie Haaglanden en VWA rond indrinken als er schoolfeesten zijn bij Speakers

- verscherpt toezicht door gemeente. Dit heeft o.a. geleid tot tijdelijke sluiting van een avondwinkel en boetes voor een supermarkt.

- veel inzet in kader handhaving alcoholverbod in binnenstad door Politie Haaglanden en gemeente

- vergunningen sportverenigingen zijn op orde gebracht

- kantineanalyses bij het grootste deel van de sportkantines met speciale aandacht voor de vereisten in het kader van de Drank- en Horecawet

- afspraken met de BWD naar aanleiding van incidenten

- overleg met horeca in het kader van de samenwerkingsovereenkomst Veilig Uitgaan (zie tekst hieronder).

2.3 Samenwerkingsovereenkomst Veilig Uitgaan

Vanuit het bredere kader Integraal Veiligheidsbeleid met als één van de hoofdthema’s ‘Veiligheid en vrije tijd’ is in Delft in 2004 gestart met de werkgroep ‘Veilig Uitgaan’. De samenwerkingsovereenkomst Veilig Uitgaan is gericht op het uitgaan in Delft en de veiligheid daarbij, en gaat over de inspannings- en resultaatsverplichtingen die de verschillende betrokken partijen daarbij maken. De samenwerkingsovereenkomst is ondertekend door de gemeente Delft, horecaondernemers (Koninklijke Horeca Nederland, afdeling Delft), Politie Haaglanden, Brandweer Delft-Rijswijk en het Openbaar Ministerie.

2.4 Interventie en toeleiding tot zorg

Sinds enige tijd organiseert Parnassia/Brijder in Delft een spreekuur voor jongeren en hun ouders met in het bijzonder aandacht voor alcohol, waar tot nu toe nog maar weinig gebruik van wordt gemaakt. Voorgesteld wordt om voor komend jaar de aandacht met betrekking tot verbetering van toeleidingsactiviteiten (het leggen van contacten met verwijzers, het bieden van ondersteuning bij verwijzingen, deskundigheidsbevordering en het verbeteren van voorlichting over het zorgaanbod) te intensiveren. Voor de lange termijn worden maatregelen na evaluatie opgenomen in het jeugdbeleid (JGZ, jeugdhulpverlening), het te ontwikkelen lokaal gezondheidsbeleid en in de productafspraken met Parnassia/Brijder.

In Delft ontwikkelen de bestaande Integrale Jeugdgezondheidscentra zich door tot centra voor Jeugd en Gezin. Op de aansluiting van de eerstelijns knooppunten met de centra voor Jeugd en Gezin zal de komende periode extra worden ingezet. Zorgcoördinatie is in Delft een belangrijk speerpunt dat in het kader van de ontwikkelingen rond centra voor Jeugd en Gezin wordt opgepakt. Binnen het centrum voor Jeugd en Gezin kunnen een veelheid aan activiteiten rondom alcoholpreventie en hulpverlening uitgevoerd en gecoördineerd worden. Er zullen samenwerkingsafspraken worden gemaakt tussen het jongerenspreekuur van Parnassia/Brijder verslavingszorg en de centra voor Jeugd en Gezin.

3. Plan van aanpak in kader tegengaan alcoholgebruik en aanvullende maatregelen en activiteiten

Uit onderzoek blijkt dat effectief alcoholmatigingsbeleid bestaat uit een mix van uiteenlopende maatregelen die elkaar ondersteunen, variërend van reguliere of incidentele preventieve maatregelen tot handhavings-maatregelen. Het aanvullende plan van aanpak, als antwoord op het initiatiefvoorstel, bevat naast maatregelen op het gebied van toezicht en handhaving, aandacht voor voorlichting in de vorm van een stadsbrede campagne voor het schooljaar 2007-2008. Het plan van aanpak bevat de volgende maatregelen en activiteiten:

· Voorlichting aan ouders en jongeren

Door middel van voorlichtingsprogramma’s worden ouders, jeugd en professionals (specifiek de scholen) gedurende het schooljaar 2007/2008 samengebracht in voorlichtings/bewustwordingactiviteiten. Hieronder worden de maatregelen kort genoemd:

- Gezondheidsvoorlichting: het ligt in de bedoeling dat in het schooljaar 2008–2009 aan alle scholen in het basisonderwijs (bo) en voortgezet onderwijs (vo) een standaard gezondheidspreventie-activiteitenpakket wordt aangeboden. Aan deelname wordt veel belang gehecht. De GGD zal worden verzocht om de werving al op korte termijn te starten.

- Ouderavonden: onder regie van de GGD stelt Parnassia/Brijder verslavingszorg een voorlichtingspakket samen dat door het gehele schooljaar 2007–2008 actief wordt aangeboden via de scholen (bo en vo) te houden ouderavonden en bijeenkomsten voor de ouders van de doelgroep. De gemeente stelt in overleg met de GGD, Parnassia/Brijder Verslavingszorg en het onderwijs een lijst op van geplande ouderbijeenkomsten waarop de voorlichting zal worden aangeboden en informatie wordt gegeven over activiteiten die worden georganiseerd in het schooljaar 2008-2009.

-Project Verhalend Ontwerpen: ook kinderen die de overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs gaan maken en hun ouders worden moeten tot de doelgroep gerekend worden. Het project Verhalend Ontwerpen is een goed instrument om de aandacht van deze sub-doelgroep te trekken. Momenteel wordt Verhalend Ontwerpen aangeboden op enkele basisscholen in Delft.

Het ligt in de bedoeling dat Verhalend Ontwerpen onderdeel gaat uitmaken van het standaard gezondheidspreventie- activiteitenpakket dat in het schooljaar 2008–2009 door de GGD aangeboden zal worden aan alle scholen binnen het basisonderwijs.

- Film door en voor jongeren: een groep jongeren die deel uitmaakt van de

doelgroep gaat gedurende het schooljaar als activiteit binnen het Brede schoolaanbod een audiovisueel voorlichtingsinstrument maken. Dit kan de komende jaren worden gebruikt om de doelgroep voor te lichten.

- Ter ondersteuning van de campagne wordt(en) één of meerdere ‘frisse’ (alcoholvrije) disco(‘s) voor de doelgroep georganiseerd door de gemeente in samenwerking met jongerenwerk en de horeca.

· Deventer model

De politie in de regio IJsselland (12 gemeenten) is in mei 2007 begonnen met een proef tegen overmatig alcoholgebruik door jongeren. Jongeren met een leeftijd tussen de 12 en 16 jaar, die door de politie dronken worden aangetroffen, worden door de politie meegenomen en thuisgebracht. Thuis worden zij aan de ouders overgedragen. In een gesprek wordt de jeugdige samen met de ouders aangeboden dat strafvervolging kan worden voorkomen, als ze samen deelnemen aan een cursus bij de GGD over de gevolgen van alcoholgebruik. Wordt de cursus niet succesvol afgerond, dan volgt alsnog een boete.

Voor wat betreft de mogelijkheden en toepasbaarheid in Delft en de startdatum zijn inmiddels contacten gelegd met politie Haaglanden.

· Overleg Veilige School

In het bestaande overleg Veilige School overleggen de gemeente Delft, scholen in het voortgezet onderwijs en Politie Haaglanden over coördinatie en afstemming over het thema Veiligheid in en rondom scholen. Binnen dit overleg wordt de voortgang van het project en de maatregelen rond tegengaan van alcoholgebruik voor de groep tot 16 jaar besproken. Een concrete actie in het kader van alcoholmatiging die uit dit overleg is voortgekomen, is de financiering vorig jaar door de gemeente van blaastesten die de scholen bij de aanvang van schoolfeesten gebruiken.

Naast de specifieke maatregelen voor de korte termijn, worden onderstaande maatregelen voorgesteld ter ondersteuning in het kader van het algemene alcoholmatigingsbeleid, voor zowel de korte als de lange termijn:

· Alcoholpreventietoets

Voorgesteld wordt een alcoholpreventietoets in de vorm van een checklist, waarmee bij nieuw beleid of verlening van vergunningen wordt getoetst aan voldoende toepassing van alcoholmatigingsbeleid;

- Handhaving van de Drank- en Horecawet is hierin leidend.

- De alcoholpreventietoets zal, indien de gemeente daartoe overgaat, als voorwaarde onderdeel uit moeten gaan maken van het vergunningenbeleid en het subsidiebeleid.

- Voorwaarden (op gebied van tijden van verstrekking, bijvoorbeeld na 17.00 uur, en leeftijden) voor vergunningverlening voor de niet-reguliere horeca (sportkantines, instellingen die zich richten op middelbaar onderwijs en wijkcentra/jongerencentra) moeten worden opgenomen in de drank- en horecaverordening, vanuit het oogpunt van sociale hygiëne, volksgezondheid (specifiek bij tieners en jongeren) en alcoholmatiging.

- Aanvullend wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van aanvullende maatregelen en afspraken, zoals een gedragscode en/of convenant met horeca, sportkantines en detailhandel.

Omdat het hier een toets betreft die betrekking heeft op het brede alcoholmatigingsbeleid zal de alcoholpreventietoets verder worden uitgewerkt in het verlengde van de nota Lokaal Gezondheidsbeleid.

· Handleiding alcoholbeleid voor lokale beleidsmakers

De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) heeft de opdracht gekregen een handleiding Alcoholbeleid voor lokale beleidsmakers (gemeenten) te ontwikkelen in afstemming met alle relevante partners. De handleiding heeft als doel het bieden van ondersteuning bij de vertaling van het speerpunt schadelijk alcoholgebruik uit de landelijke preventienota naar lokaal beleid en de uitvoering op lokaal niveau. De handleiding heeft een integraal karakter en is gebaseerd op de drie pijlers van een effectief alcoholbeleid namelijk: educatie en draagvlak, regelgeving en handhaving.

Op 8 november ontvangen alle Nederlandse gemeenten enkele exemplaren van de handleiding. Daaruit voortvloeiende uitkomsten, conclusies en mogelijke maatregelen voor Delft worden verder opgenomen en beschreven in de te ontwikkelen nota Lokaal Gezondheidsbeleid.

· Pilot toezicht Drank- en Horecawet

Recentelijk nodigden de ministeries van BZK en VWS gemeenten uit mee te doen met een pilot over het toezicht op de Drank- en Horecawet (DHW). Nu controleert de VWA het toezicht op de Drank- en Horecawet, maar in het bestuursakkoord Rijk-VNG is afgesproken dat dit toezicht op termijn zal overgaan naar gemeenten. Vooruitlopend op de wetswijziging gaat in januari 2008 de pilot Toezicht Drank- en horecawet van start waarin tien gemeenten, of regio’s van meerdere gemeenten, de gelegenheid wordt geboden gedurende twee jaar proef te draaien met toezicht op de DHW. Geselecteerde gemeenten krijgen de bevoegdheid twee lokale toezichthouders aan te wijzen die zich zowel met het administratieve gedeelte van de DHW als de naleving van de overige bepalingen, waaronder leeftijdsgrenzen bij de horeca, controleren. Deelname aan de pilot completeert de Delftse aanpak en sluit goed aan op de bestaande en voorgenomen preventieve en handhavingsmaatregelen.

De gemeente Delft heeft inmiddels voor deze pilot een plan van aanpak ingediend bij het Ministerie van VWS.

4. Communicatie

Voorgesteld wordt gebruik te maken van een samenhangend pakket van communicatie-activiteiten dat niet alleen aansluit op de bestaande voorlichting en dat de deelname aan preventie- en voorlichtingsactiviteiten door ouders en jongeren bevordert, maar tevens gedurende het schooljaar 2008/2009 de problematiek in het kader van alcoholgebruik door jongeren tot 16 jaar en daartoe ontwikkeld beleid, maatregelen en activiteiten om het gebruik tegen te gaan, onder de aandacht van de inwoners brengt.

De voorgestelde communicatie-activiteiten die specifiek zijn gericht op maatregelen die voortkomen uit het plan van aanpak, zijn vooral bedoeld om de problematiek en de gevolgen daarvan onder de aandacht te brengen van de doelgroep, hun ouders en professionals die contacten met de doelgroep onderhouden. De Delft Doet-stijl, een bestaande campagne van de gemeente Delft, is hierbij leidend. ‘Delft doet’ gaat uit van drie stappen: kennisoverdacht (1), elkaar aanspreken op verantwoordelijkheden (2) en communicatie over de handhaving/beloning (3). De centrale boodschap moet de betekenis van de boodschap in de ogen van de jongeren bevatten, zonder teveel met het waarschuwende vingertje te wijzen. Als gemeente willen we in ieder geval de boodschap kwijt ‘niet (mogen/willen) gebruiken’ door jeugd tot 16 jaar. Als we hen willen bereiken moeten we dat dus doen vanuit de essentie en beleving van jongeren tot 16 jaar.
De campagne moet gedragen worden door een Delftse slogan, die de essentie in zich heeft. De communicatie moet eerlijk, duidelijk zijn en er moet ruimte zijn voor tweerichtingsverkeer. Naast communicatie naar de betrokken doelgroepen moet er ook aandacht uitgaan naar communicatie met betrokken organisaties.

5. Financiën

Aan de campagne zijn de volgende éénmalige kosten verbonden:

Voorlichting € 5.000

Filmproject € 15.000

‘Frisse disco’ € 7.500

Communicatie

(folders, posters, give-aways, advertenties etc.) € 15.000

TOTAAL € 42.500

Voorgesteld wordt de campagne te financieren uit de

volgende vastgestelde budgetten :

Lokaal gezondheidsbeleid 2007 (projectnr. 604607) € 30.000

Veiligheid 2007 (projectnr. 601254) € 12.500

TOTAAL € 42.500

6. Voorstel

Het college wordt voorgesteld te besluiten:

1. akkoord te gaan met inhoud van dit voorstel

2. de gemeenteraad voor te stellen kennis te nemen van de reeds bestaande activiteiten die worden uitgevoerd inzake de alcoholproblematiek onder jongeren tot 16 jaar

3. de gemeenteraad voor te stellen in te stemmen met de aanvullende acties en maatregelen en een tussentijdse rapportage per 1 maart 2008, waarvan de uitkomsten worden opgenomen in de op te stellen nota Lokaal Gezondheidsbeleid.