30 augustus 2001

lijst ingekomen stukken

21 januari 2000

In het Uitvoeringsplan energiebeleid (1996) van de gemeente Delft staan een aantal projecten beschreven, waaraan het maken van energiescans zijn verbonden. Het gaat hierbij om kleinere bedrijven als horeca, MKB en gemeentelijke gebouwen. Met name bij kleinere utiliteitsgebouwen blijkt het lastig te zijn om gebruikers te stimuleren tot het laten maken van een energiescan. Advisering aan deze doelgroepen blijkt commercieel niet haalbaar en het energiebedrijf heeft onvoldoende capaciteit om alle scans uit te voeren. Uit ervaring is echter gebleken dat een persoonlijke benadering en een advies op maat onontbeerlijk zijn om mensen aan te zetten tot energiebesparing.

De opzet van een stichting Première zoals die in Tilburg reeds functioneerde en de positieve ervaringen daarmee was aanleiding om dit concept uit te werken voor Delft. Ook Zoetermeer toonde belangstelling, met name vanwege de doelstelling meer aandacht te schenken aan energiebesparing bij burgers. De deelname van Energie Delfland is deels gelegen in het feit dat het energiebedrijf ook energiebesparingsdoelstellingen dient te realiseren, zoals die verbonden zijn aan de zogenaamde MAP-gelden.

Deze gezamenlijke belangen hebben er toe geleid dat er in juni 1998 een definitief plan van aanpak door de verschillende besturen is vastgesteld. Dit plan, dat 2 jaar omvat, is in uitvoering. De eenheid functioneert nu 1 jaar, daarom deze evaluatie.

De Première-eenheid Delft Zoetermeer (PDZ) is een samenwerkingsverband van de gemeente Delft, de gemeente Zoetermeer, Energie Delfland en de landelijke Stichting Première en wordt mede ondersteund door de Christelijke Woningstichting Zoetermeer, de Goede Woning en Vestia Zoetermeer.

Doel van de eenheid Première Delft Zoetermeer is tweeledig:

• het met behulp van standaard producten en diensten praktisch uitvoering geven aan de projecten die staan beschreven in het Energiebeleidsplan van de gemeenten en het energiedistributiebedrijf;
• het opleiden van werkloze HBO'ers tot energie- en milieuconsulenten die daarna onder deskundige leiding ingezet zullen worden voor het doorlichten van gemeentelijke gebouwen, winkels, midden- en kleinbedrijf.

Na de vaststelling van het definitieve plan van aanpak is gestart met de uitvoering daarvan. Deze voorbereidingen bestonden uit het werven van de (toekomstige) consulenten, het regelen van de werkplek en het aanstellen van de projectleider, en dergelijke. Ook zaken als het regelen van reiskostenvergoeding, computers, briefpapier en dergelijke hebben aandacht gekregen. Een en ander is nog niet rond als de consulenten met hun opleiding zijn gestart.

2.2 Overzicht activiteiten januari t/m november 1999

Vanaf 4 januari 1999 is de Première-eenheid Delft Zoetermeer overeenkomstig het plan van aanpak van start gegaan. Vijf medewerkers hebben een opleiding gekregen tot energie-consulent. Tijdens de cursusperiode in februari/maart worden enkele proefonderzoeken bij bedrijven en huishoudens in Delft en Zoetermeer gedaan. In deze periode valt een van de kandidaten af, zodat er officieel gestart wordt met vier consulenten.

Na de officiële start volgen de consulenten ook nog een computercursus.

Op 1 april vindt de officiële start plaats van de eenheid Première Delft Zoetermeer. Alle betrokken organisaties zijn daarbij aanwezig. Na deze bijeenkomst verschijnen de eerste krantenberichten over het bestaan en de werkwijze van PDZ.

In de opleidingsperiode worden 11 niet betaalde onderzoeken gedaan (7 huishoudens en 4 bedrijven). Deze onderzoeken zijn ook bedoeld om van te leren. Na de officiële start richten de consulenten zich in eerste instantie op huishoudens in Zoetermeer, met name om meer ervaring op te doen.

Om de huishoudens te attenderen op de mogelijkheid van een energieadvies zijn in enkele wijken in Zoetermeer huis-aan-huis folders verspreid. Ook zijn er persberichten verstuurd en artikelen opgenomen in het blad van woningbouwvereniging de Goede Woning. Dit levert de eerste betaalde onderzoeken op.

Voor Delft worden activiteiten op het gebied van de gemeentelijke interne milieuzorg gestart.

Er wordt een autoratiometing gehouden in het kader van vervoermanagement bij de gemeentelijke gebouwen. Dit werd in het najaar van 1999 herhaald. Daarnaast registreert een energieconsulent de meterstanden van de gemeentelijke gebouwen. Deze gegevens worden in combinatie met gebouwgegevens gebruikt in het pilotproject Energieverkenner, een energiebeheer-programma. Er is één bedrijf dat zich aanmeldt voor een betaalde scan.

Bij gebrek aan adviesaanvragen van huishoudens en omdat de zomer sowieso een stille periode is, worden in de zomermaanden juli en augustus elf scholen doorgelicht door PDZ. Deze doorlichting past goed in het project energiebesparing bij het primair onderwijs in Zoetermeer.

Van de vijf mensen die zijn opgeleid tot medewerker van de Première-eenheid Delft-Zoetermeer zijn er thans nog drie bij het project betrokken.

Bij Bureau Werkplan (Delft) en bureau Meerwerk (Zoetermeer) wordt diverse keren aangekaart dat er meer mensen gezocht worden. Er zijn echter geen gegadigden te vinden die voldoen aan de eisen die gesteld zijn bij een werkervaringsplaats.

De consulenten worden begeleid door een projectleider van Energie Delfland. In juni 1999 (dus twee maanden na de officiële aftrap) is de taak van projectleider overgegaan van dhr. Zwanink naar de dhr. De Bloois Goojers.

De landelijke Stichting Première voert de projectadministratie voor de eenheid Delft-Zoetermeer.

De begleidingscommissie van de Première-eenheid Delft-Zoetermeer bestaat uit:

• projectleiding (eerst Fred Zwanink, later Ruud de Bloois Goojers)
• manager Energie Delfland (Roelof Teekens of Michiel Olij)
• vertegenwoordiger van landelijke Stichting Première (Anneke Miedema)
• gemeente Zoetermeer (Harry Meerwijk)
• gemeente Delft (Agnes van der Linden)
• (voor verslaglegging: Marian Bentvelsen, een van de consulenten)

De begeleidingscommissie is sinds de start van het project (januari 1999) zeven keer bijeen geweest. Aan de orde kwamen (de dagelijkse) zaken die nog geregeld moesten worden (zoals computers, OV-vergoeding, etcetera), vorderingen qua advisering en aantal scans, personele aangelegenheden en financiën.

Ook de woningbouwcorporaties zijn bij dit project betrokken. Er heeft één keer een uitgebreide begeleidingscommissievergadering plaatsgevonden, waarbij ook de woningbouwcorporaties aanwezig waren. Zijn ondersteunen het initiatief, maar hebben zich verder niet actief opgesteld.

De medewerkers van de Première eenheid Delft-Zoetermeer zijn gehuisvest bij Energie Delfland. De kosten hiervan zijn hoog. Daarbij komt dat de medewerkers in een noodgebouw, ver weg van andere collega's zijn geplaatst.

Op verschillende manieren is aandacht gevraagd voor de activiteiten van de PDZ:

• persberichten voor en na de startbijeenkomst
• maken en verspreiden van folders en posters
• huis-aan-huis folders verspreiden
• presentaties bij vereniging van eigenaren, woningbouwcorporaties, in de wijken, etcetera
• presentatie tijdens Delftdag en energiemarkt in Zoetermeer
• via projectmatige aanpak (horeca e.a. bedrijven, scholen, e.d.)

In deze evaluatie zijn de diverse bevindingen van de begeleidingscommissie terug te vinden.

In het plan van aanpak stond opgenomen dat de eenheid Première per september 1998 zou starten. De officiële aftrap (na de opleiding) heeft uiteindelijk in april 1999 plaatsgevonden. Verondersteld mag worden dat april vanuit energiebesparing niet de meest geschikte periode is. Met de zomer in het verschiet, wordt nog nauwelijks gedacht aan het komende stookseizoen.

Bij de opzet van de eenheid Première bleek al snel dat de meer concrete zaken weinig waren uitgewerkt in het Plan van aanpak. Hierdoor hebben zaken zoals bijvoorbeeld computers, huisvesting en reiskostenvergoeding regelmatig op de agenda gestaan en bij aanvang wellicht te veel aandacht vereist.

De opleiding werd achteraf door de consulenten als te theoretisch ervaren. Door het uitvoeren van de scans moest gaandeweg ervaring worden opgedaan. Ook nog in de periode dat het al om betaalde scans ging. De projectleider participeert ook bij het uitvoeren van de scans.

In totaal zijn door de Première medewerkers over de periode 1 april tot begin december 1999 de volgende werkzaamheden verricht:

• 11 proefonderzoeken (dus gratis scans): 4 bedrijven Delft, 2 huishoudens Delft en 5 huishoudens Zoetermeer
• 31 onderzoeken bij huishoudens in Zoetermeer, waarvan 25 betaald
• 2 huishoudens in Delft, waarvan 1 betaald
• 2 bedrijven in Delft
• 1 bedrijf in Zoetermeer
• 2 keer een autoratiometing bij de gemeentelijke gebouwen in Delft
• maandelijks het opnemen van de meterstanden van de Delftse gemeentelijke gebouwen
• invoeren energiegegevens gemeentelijke gebouwen Delft t.b.v. Energieverkenner
• elf scans bij scholen in Zoetermeer

Bij aanvang van het project stonden gepland:

• ca. 40 onderzoeken bedrijven
• ca. 210 onderzoeken huishoudens
• energie- en vervoermetingen in kader van gemeentelijke interne milieuzorg Delft

Het aantal uren dat aan een advies (bezoek, scan, en rapportage) wordt besteed is hoger dan geraamd.

Het project wordt gestart met vijf consulenten. Tijdens de opleiding stopt een van de consulenten vanwege gebrek aan vertrouwen in het project en de omgeving. Een tweede consulent stopt ermee vanwege gezondheidsredenen. De overgebleven consulenten bevinden zich o.a. door de locatie afgezonderd binnen Energie Delfland en ervaren deze door de gebeurtenissen als een steeds minder stimulerende werkomgeving.

Het projectleiderschap wisselt vrij snel na de officiële aftrap in de zomer 1999. De projectleiders zijn vooral inhoudelijke georiënteerd, terwijl de begeleiding van de herintredende consulten vaak toch ook meer persoonlijke begeleiding vergt. Mogelijk dat bij aanvang meer gebruik gemaakt zou moeten worden van de contactpersonen bij Bureau Werkplan en Meerwerk.

Terwijl de eenheid Première reeds functioneert wordt enig oponthoud veroorzaakt doordat de hele ploeg moet verhuizen naar een andere plek binnen Energie Delfland. Hierdoor zijn ook de computers tijdelijk buiten gebruik. De consulenten worden ondergebracht in een noodvoorziening bij Energie Delfland. Zij bevinden zich achteraf en afgezonderd van andere werknemers van Energie Delfland. De huisvesting is als werkomgeving hierdoor voor de consulenten niet optimaal of stimulerend.

Na de start met alle publiciteit in de krant worden gerichter potentiële klanten benaderd. Zo worden wijkgericht huis-aan-huis folders verspreid. Dit levert toch niet het gewenste resultaat. Het verspreiden van 2.500 folders levert 1 onderzoek op. De resultaten van publiciteit op deze inspanningen zijn gering. Een structureel communicatieplan ontbreekt.

Duidelijk is dat de doelen zoals die in het Plan van Aanpak zijn geformuleerd niet worden gehaald. Er zijn geen (nieuwe) medewerkers te vinden voor bemensing van de PDZ.

Daarnaast is er ook minder animo voor de onderzoeken dan verwacht. Dit geldt bij zowel huishoudens als bedrijven. Dit zou veroorzaakt kunnen worden door het tijdstip van de officiële aftrap (aan het eind van het stookseizoen).

Daarbij is er nog teveel tijd nodig voor het uitbrengen van adviezen en zijn de consulenten eigenlijk (nog) niet goed in staat om de advisering richting bedrijven op te pikken.

Dit zorgt ervoor dat het project zich momenteel in feite in een impasse bevindt.

De eenheid Première is opgezet voor in ieder geval een periode van 2 jaar. In het plan van aanpak is de exploitatie geregeld door een schets van de te verwachten kosten en de inkomsten.

De kostenposten zijn de volgende:

• inhuur consulenten uit Delft en Zoetermeer
• opleiding tot energieconsulent
• praktijkbegeleiding door Energie Delfland
• huur kantoor compleet ingericht (ED)
• computers/printer
• studie, documentatie, assuranties, abonnementen
• reiskosten consulenten/fietsvergoeding
• promotiematerialen zoals briefpapier, huis-aan-huisfolders en posters
• onvoorzien

De volgende bijdrage zorgen voor de financiering daarvan

• bijdrage uit adviezen bij huishoudens en bedrijven
• bijdrage deelnemende gemeenten Delft en Zoetermeer
• bijdrage Energie Delfland
• bijdrage woningbouwcorporaties
• bijdrage arbeidsvoorziening

In bijlage 1 staat dit verder uitgewerkt in een financieel overzicht. Het geeft een overzicht van de kosten en opbrengsten van afgelopen jaar. De totale kosten betreffen bedragen over de twee geplande jaren.

In de nota "eenheid Première Delft/Zoetermeer" aan de raadscommissie van november 1998 is de volgende uitspraak opgenomen t.b.v. de financiering van het project:

Het jaar 1999 wordt afgesloten met een tekort van ruim ƒ25.000,-. Eén van de oorzaken daarvan is de tegenvallende inkomsten uit adviezen. Ondanks diverse publicitaire activiteiten komen er te weinig aanmeldingen binnen voor doorlichtingen. Een andere oorzaak van het tekort is een tegenvallende bijdrage vanuit de arbeidsvoorziening.

Op basis van het huidige aantal onderzoeken en andere verrichtte activiteiten heeft de begeleidingscommissie in november geconcludeerd dat op deze manier beide doelstellingen niet worden gehaald. Er is een vicieuze cirkel ontstaan, die ondanks verschillende pogingen niet bleek te doorbreken.

Er zijn nog wel verschillende ontwikkelingen die van invloed (kunnen) zijn op de PDZ. Enerzijds betreft het afspraken zoals ze in het Plan van Aanpak zijn verwoord, anderzijds zijn het ontwikkelingen die tevoren niet waren voorzien. Een overzicht daarvan is te vinden is in bijlage 2. Zeker interessante ontwikkelingen, maar dat lijkt niet reëel bij het huidig functioneren van Première.

Tijdens de begeleidingscommissie van november j.l. hebben de betrokken partijen afgesproken om per 1 januari te stoppen met de huidige opzet van Première, tenzij binnen 4 weken (uiterlijk 17 december) 25 onderzoeken bij huishoudens zouden zijn uitgevoerd plus de werkzaamheden voor Delft. Alle betrokkenen zouden zich tot die tijd tot het uiterste inspannen om het tij te keren. Bij de terugkoppeling hiervan in de bijeenkomst van december, bleek ook dit streven niet te zijn gehaald. Om die reden is de knoop doorgehakt en geconcludeerd, dat verder functioneren van Première in de huidige opzet geen zin heeft.

Er is overeengekomen dat Première Delft/Zoetermeer formeel op 31 december 1999 zal stoppen, met een afvloeiingstermijn van twee maanden. In deze periode dienen de volgende zaken geregeld te worden:

Per direct: beëindiging huidige opzet Première Delft/Zoetermeer

• contract met de twee medewerkers voor twee maanden verlengen
• financiële afronding (zie voorstel 6.3)
• afronding van aangegane verplichtingen

In de loop van 2000: maken voorstel om op andere wijze energiebesparing te realiseren bij de doelgroepen MKB en burgers, op basis van opgedane ervaringen en de in bijlage 3 geschetste mogelijkheden. Hierbij zullen nadrukkelijk ook mogelijkheden worden onderzocht om de werkgelegenheidscomponent erbij te betrekken.

Het tekort over 1999 bedraagt ƒ26.290,-

Kosten voor overgangstermijn bedragen ƒ 2.500,-

Afgerond bedraagt het tekort ƒ 30.000,-

Tussen de betrokken partijen is de volgende verdeling van de kosten afgesproken:

Energie Delfland betaalt ƒ 15.000,-

Gemeente Delft betaalt ƒ 7.500,-

Gemeente Zoetermeer betaalt ƒ 7.500,-

Totale kosten ƒ 30.000,-

De advisering richting bedrijven is gedurende het jaar dat Première functioneerde niet echt goed uit de verf gekomen. Niet alleen de kwaliteit van de advisering, maar de ook de specifieke aanpak die het vergt is hiervan de oorzaak. Dit jaar zou de advisering richting huishoudens in Delft worden opgepakt, in samenhang met de activiteiten die worden verricht door het E-team. Gezien de ontwikkelingen op het gebied van Energie Prestatie Advisering (zie bijlage 2) die in vergevorderd stadium is en het nog op te richten Energie Agentschap, wordt voorgesteld de activiteiten met betrekking tot advisering over energiebesparing voor de doelgroepen MKB en burgers onder te brengen bij het Energie Agentschap.

De medewerkers van PDZ verrichten de volgende regelmatig terugkerende werkzaamheden in het kader van energiebeheer en vervoermanagement:

• opname meterstanden van circa 18 gemeentelijke gebouwen (maandelijks)
• invoeren van energiegegevens per gebouw in energiebeheerprogramma Energie-verkenner van Energie Delfland (maandelijks)
• uitdraaien rapportage uit Energieverkenner t.b.v. terugkoppeling aan gebouwbeheerders (halfjaarlijks)
• autoratiometing om inzicht te verkrijgen in de mobiliteitsbewegingen van werknemers (in voor- en najaar)

Het maandelijks opnemen van de meterstanden is een activiteit, die direct na het beëindigen van Première doorgang moet vinden. Voorgesteld wordt om voor de eerstvolgende maanden Edeas in te schakelen om de metingen te verrichten. Een structurele oplossing zal worden bedacht in relatie tot de gemeentelijke reorganisatie. Dat geldt ook voor de overige genoemde meet- en registratieactiviteiten, die van belang zijn voor het monitoren van de milieuactiviteiten van de eigen gemeentelijke organisatie.

Instemmen met formele beëindiging van de eenheid Première per 31/12/00.

Instemmen met de in 5.3. voorgestelde wijze van afwikkeling van de financiering, betreffende een bedrag van ƒ7.500,- voor Delft. Dit wordt betaalt uit de reservering voor het 2^e jaar Première. Ook de kosten voor de hierboven genoemde activiteit die betrekking hebben op het energiebeheer worden ten laste hiervan gebracht.

Instemmen met het opstellen van een vervolgvoorstel om activiteiten rond energiebespa-ringsadvisering aan bedrijven en huishoudens onder te brengen in nog te realiseren Energie Agentschap, waarbij tevens de werkgelegenheidscomponent zal worden betrokken. Voor de activiteiten die betrekking hebben op het energiebeheer zal op korte termijn een andere oplossing worden gezocht, voor de korte termijn een tijdelijke en op de lange termijn een structurele.